Για λίγους στην Κούβα ήταν ο Φιντέλ Κάστρο. Οι περισσότεροι Κουβανοί –ακόμη και οι εχθροί του– τον αποκαλούσαν «Κομαντάντε» ή χαϊδευτικά El Caballo (άλογο) – ένα παρωνύμιο που του είχε βγάλει ο Κουβανός τενόρος Μπένι Μορέ. Παρά τα τρωτά του, τις μεγάλες διαψεύσεις του σοσιαλιστικού ονείρου, ο Κάστρο κατάφερε να γίνει συνώνυμο της Κούβας και της επανάστασης.

Η είδηση του θανάτου του Φιντέλ Κάστρο ανακοινώθηκε από τον αδελφό του Ραούλ, πρόεδρο της Κούβας. Πλήθος Κουβανών ξεχύθηκε στους δρόμους της Αβάνα μέσα στη νύχτα, ενώ «απέναντι», στη «μικρή Αβάνα» των ΗΠΑ, στο Μαϊάμι της Φλόριντα, όπου ζει η μεγαλύτερη κοινότητα Κουβανών εξορίστων, στήθηκε μεγάλο πανηγύρι. Χιλιάδες κόσμου βγήκαν στους δρόμους με μουσικές και χορούς για το τέλος του «τυράννου», που τους έδιωξε από την πατρίδα τους και δεν τους επέτρεψε ποτέ να την ξαναδούν.

Ο Φιντέλ Κάστρο είχε ουσιαστικά ανακοινώσει ο ίδιος πως πλησιάζει το βιολογικό του τέλος –το πολιτικό είχε επέλθει εδώ και δέκα χρόνια– τον περασμένο Απρίλιο, όταν εμφανίστηκε στην κεντρική επιτροπή του κομμουνιστικού κόμματος: «Για όλους κάποτε φθάνει το τέλος, σύντομα θα γίνω 90» είχε πει, αποχαιρετώντας τους παλιούς συντρόφους του και τον λαό: «Μπορεί να είναι η τελευταία φορά που μιλάω από αυτό εδώ το βήμα, αλλά βεβαιώνω ότι οι ιδέες των κομμουνιστών Κουβανών θα μείνουν σαν παρακαταθήκη στον πλανήτη». Ο Κάστρο ήταν ο μακροβιότερος μη γαλαζοαίματος ηγέτης του 20ού αιώνα. Κυβέρνησε την Κούβα επί πέντε δεκαετίες αυταρχικά, προσφέροντας παράλληλα στους Κουβανούς την ψευδαίσθηση ότι «ένα νησί αψηφά μια αυτοκρατορία», καθώς η Αβάνα «τα έβαλε» με 11 Αμερικανούς προέδρους, έχοντας πάντα τη στήριξη της πρώην ΕΣΣΔ.

Ο «Barbudo» (γενειοφόρος) δεν έβγαλε ποτέ όσο ήταν στην εξουσία τη χακί στρατιωτική στολή, δίνοντας το μήνυμα ότι ο πόλεμος κατά του καπιταλισμού συνεχίζεται. Στην άπληστη Δύση, εξάλλου, που επέβαλε εμπάργκο κατά της Κούβας, επέρριπτε όλα τα δεινά του λαού του: τη φτώχεια, τις στερήσεις, τη διπλωματική απομόνωση. Στη διάρκεια της ηγεσίας του, ο Φιντέλ μεταλλάχθηκε από τολμηρό επαναστάτη που ανέτρεψε τη χούντα του Μπατίστα το 1959, σε αυταρχικό ηγέτη που κατέπνιγε οποιαδήποτε αντιπολιτευόμενη φωνή και ατομική ελευθερία. Αρχισε να αποσύρεται από την πολιτική ζωή το 2006 ύστερα από μακρά ασθένεια και το 2008 παρέδωσε την εξουσία στον αδελφό του Ραούλ. Τα τελευταία χρόνια εμφανιζόταν σπάνια στα μέσα ενημέρωσης και πάντα μέσω μαγνητοσκοπημένων βίντεο.

 Οι μετά Φιντέλ σχέσεις με τις ΗΠΑ

Αναλυτές εκτιμούν ότι ο θάνατος του Κάστρο θα μπορούσε να επιταχύνει τη μεταρρύθμιση της Κούβας. Ο ίδιος ο Φιντέλ είχε λάβει σαφείς αποστάσεις από την προσέγγιση που υλοποίησε ο αδελφός του Ραούλ τα τελευταία χρόνια και από τις συμφωνίες μεταξύ Αβάνας και Ουάσιγκτον.

Σύμφωνα με το MarketWatch, η προσέγγιση των ΗΠΑ με την Κούβα θα συνεχιστεί και θα υπάρξουν επενδυτικές κινήσεις, παρά το γεγονός ότι ο επόμενος Αμερικανός ηγέτης Ντόναλντ Τραμπ έχει εκφραστεί εναντίον του σχεδίου προσέγγισης ΗΠΑ-Κούβας και άρσης του εμπάργκο, «εκτός αν το καθεστώς Κάστρο υλοποιήσει τις απαιτήσεις μας» -όπως είχε πει προεκλογικά. Επειδή όμως πολλές αμερικανικές επιχειρήσεις έχουν σχέδια επενδύσεων στους τομείς του τουρισμού, των κατασκευών και των χρηματοοικονομικών και κυρίως επειδή η πλειοψηφία των Αμερικανοκουβανών επιθυμεί την εξομάλυνση των διμερών σχέσεων, το πιθανότερο είναι ότι η ρεπουμπλικανική διοίκηση του Τραμπ δεν θα ανατρέψει τα διατάγματα Ομπάμα για χαλάρωση των ταξιδιωτικών και οικονομικών περιορισμών.

Η οικονομία της Κούβας βρίσκεται σε ύφεση μετά την κατάρρευση της Βενεζουέλας, βασικού εμπορικού εταίρου της Κούβας. Οι Κουβανοί δεν θα μπορούσαν να τα βγάλουν πέρα με τα ελάχιστα εισοδήματά τους, αν δεν είχαν τη βοήθεια των Κουβανών εξορίστων.

ΑΛΙΚΗ ΚΟΤΖΙΑ

[email protected]

Από έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου