Δεν χρειάζεται ένας παρατηρητής να δει πέρα από την άμεση περιφέρεια της Τουρκίας στον Καύκασο και την Κεντρική Ασία για να έχει αποδείξεις. Την Τετάρτη, ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίγιεφ, παρουσίασε τροποποιήσεις στο Σύνταγμα για παράταση της προεδρικής θητείας από πέντε σε επτά χρόνια. Εν τω μεταξύ, ο πρόεδρος του Τουρκμενιστάν, Γκουρμπανγκούλι Μπερντιμουχαμέντοφ, όρισε ημερομηνία να τεθεί σε ισχύ στη χώρα του παρόμοια παράταση της προεδρικής θητείας.

» ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΟ το γεγονός ότι οι ηγέτες του Αζερμπαϊτζάν και του Τουρκμενιστάν προσπαθούν να συγκεντρώσουν στα χέρια τους την εξουσία, όπως έχει κάνει τα τελευταία χρόνια και ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Εν μέρει, η εμφανής αύξηση των εξωτερικών απειλών για την ασφάλεια αποτελεί την κινητήρια δύναμη για τις προσπάθειες συγκεντρωτισμού στις συγκεκριμένες χώρες. Η εμφάνιση του Ισλαμικού Κράτους -αν και αυτό αποτελεί πιο άμεσο πρόβλημα για την Τουρκία, δεδομένου του ρόλου της στη συριακή σύγκρουση- έχει κλονίσει τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία. Το Αζερμπαϊτζάν και τα κράτη της Κεντρικής Ασίας έχουν αποδειχθεί ότι αποτελούν πρόσφορο έδαφος για την στρατολόγηση μαχητών (του ΙΚ), με εκατοντάδες πολίτες από τις χώρες αυτές να συμμετέχουν στις τάξεις της οργάνωσης στη Συρία και το Ιράκ. Ανησυχώντας για τους κινδύνους που αυτοί οι μαχητές δημιουργούν για τις πατρίδες τους μετά την επιστροφή τους από τη μάχη, οι κυβερνήσεις των χωρών αυτών εντείνουν τις προσπάθειές τους, προκειμένου να τους διακόψουν και να τους αποτρέψουν από την εμπλοκή τους εντός των συνόρων τους.

» ΑΛΛΑ, ΟΠΩΣ ΚΑΙ στην Τουρκία, η εξτρεμιστική απειλή αποτελεί μόνο ένα μέρος της ιστορίας. Δεδομένου ότι οι κυβερνήσεις σε ολόκληρη την περιοχή διαφημίζουν συχνά την απειλή μαχητών προκειμένου να δικαιολογήσουν τα μέτρα καταστολής για τους πολιτικούς αντιπάλους, η πραγματική έκταση της απειλής που παρουσιάζει τόσο το Ισλαμικό Κράτος όσο και άλλες ισλαμιστικές ένοπλες ομάδες στην περιοχή είναι ασαφής. Πράγματι, τα κυβερνητικά όργανα των χωρών αυτών μπορεί να ανησυχούν περισσότερο για τη διασφάλιση της εξουσίας τους και την καταστολή των εσωτερικών στοιχείων της αντιπολίτευσης, παρά να συνθλίψουν την εμπνευσμένη από το εξωτερικό τζιχάντ.

» ΕΠΙΣΗΣ, ΣΕ ΑΥΤΕΣ τις χώρες, αυξάνονται οι διαμαρτυρίες για την επιδείνωση των κοινωνικο-οικονομικών συνθηκών. Η μείωση των μισθών και η αύξηση της ανεργίας επιδεινώνουν την εσωτερική δυσαρέσκεια στην περιοχή, που τροφοδοτείται από τις χαμηλές τιμές του πετρελαίου και την επιστροφή των μεταναστών από τη Ρωσία. Ως απάντηση, τα κράτη σε ολόκληρη την περιοχή έχουν λάβει αυστηρότερα μέτρα για την ασφάλεια, αυξάνοντας την εκτελεστική εξουσία προκειμένου να αντιμετωπίσουν τη λαϊκή αναταραχή. Ακόμη και πριν γίνει η πρόταση για συνταγματική αναθεώρηση στο Αζερμπαϊτζάν και το Τουρκμενιστάν, το Τατζικιστάν άλλαξε το Σύνταγμά του καταργώντας τα χρονικά όρια για τη θητεία. Εν τω μεταξύ, η Αρμενία μεταβαίνει σε ένα κοινοβουλευτικό σύστημα, σχεδιασμένο να εξασφαλίσει την επιρροή του προέδρου Σερζ Σαρκισιάν στις μελλοντικές αρμενικές κυβερνήσεις. Η εξουσία δεν έχει αλλάξει χέρια στο Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν, πριν ακόμα πέσει η Σοβιετική Ενωση, οι ηλικιωμένοι ωστόσο πρόεδροι αυτών των κρατών οργανώνουν σχέδια διαδοχής, που θα εδραιώσουν τον έλεγχο των οικογενειών τους και της κλίκας τους για τα επόμενα χρόνια.

» ΚΑΘΩΣ Η ΛΗΨΗ δραστικών μέτρων για την ασφάλεια γίνεται όλο και πιο συχνή στην περιοχή του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας, οδηγούν μόνο σε μεγαλύτερη αστάθεια. Αφότου οι Αρχές του Καζακστάν έθεσαν υπό κράτηση περισσότερα από 1.000 άτομα πριν από τις προγραμματισμένες διαδηλώσεις τον Ιούνιο, η χώρα γνώρισε δύο επιθέσεις εναντίον των δυνάμεων ασφαλείας. Οι δυνάμεις ασφαλείας της Αρμενίας εξακολουθούν να είναι μπλεγμένες σε αντιπαράθεση με μέλη του κινήματος «Ιδρυτικό Κοινοβούλιο», το οποίο κατέλαβε ένα κτίριο της Αστυνομίας τη Δευτέρα, απαιτώντας την παραίτηση του Σαρκισιάν για -σύμφωνα με αυτά που θεωρεί το κίνημα- παράνομη συγκέντρωση εξουσίας. Η ομάδα αποδίδει επίσης τις ενέργειές της στην απώλεια εδαφών της Αρμενίας στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ κατά την πρόσφατη στρατιωτική κλιμάκωση εκεί. Οπως η άλλη πλευρά σε αυτή τη σύγκρουση, η επιθυμία του Αζερμπαϊτζάν να αποσπάσει την προσοχή από τις εσωτερικές πολιτικές και οικονομικές ανησυχίες με μια στρατιωτική νίκη πιθανότατα να επηρέασε την πρόσφατη έξαρση των συγκρούσεων στη διαφιλονικούμενη περιοχή.

» ΟΠΩΣ ΚΑΙ Η ΤΟΥΡΚΙΑ, τα κράτη στον Καύκασο και την Κεντρική Ασία αγωνίζονται ενάντια στους αυξημένους κινδύνους για την ασφάλειά τους. Ανεξάρτητα από το αν οι ισλαμιστές μαχητές ή οι αυξανόμενες πολιτικές διαφωνίες ευθύνονται για την αύξηση των κινδύνων αυτών, οι χώρες σε όλη την περιοχή έχουν καταφύγει σε μια πολιτική συγκεντρωτισμού της εξουσίας και λήψης δραστικών μέτρων για το μετριασμό τους. Αλλά, όπως η απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία και η πρόσφατη βία στην Αρμενία και το Καζακστάν δείχνουν, οι προσπάθειές τους θα μπορούσαν απλώς να κάνουν τα πράγματα χειρότερα.

*Η STRATFOR είναι αμερικανική εταιρεία αναλύσεων σε θέματα διεθνούς στρατηγικής