Ο «καναπές» της αδιαφορίας και η κόπωση των Ρώσων πολιτών από την παρουσία του ίδιου ανθρώπου στο τιμόνι της χώρας από την αρχή του 21^ου αιώνα (όσο αποτελεσματικός κι αν αποδείχθηκε, κατά κοινή ομολογία…) αποτελούν κατ’ ουσίαν τους μοναδικούς «αντιπάλους» του Ρώσου ηγέτη στις σημερινές προεδρικές κάλπες. Δεν είναι και το ιδανικότερο τοπίο μιας υγιούς, δυτικού τύπου δημοκρατίας, αλλά δείχνει να ανταποκρίνεται αρκετά στην ιδιοσυγκρασία της ρωσικής κοινωνίας και στις ανάγκες της.

Βάσει της τελευταίας δημοσιευμένης δημοσκόπησης του ινστιτούτου WCIOM, στις 9 Μαρτίου, ο Πούτιν θα εκλεγεί σήμερα από τον α’ γύρο με το 69% των ψήφων (το 2012 είχε πάρει 63,6%). Ο… «εκατομμυριούχος κομμουνιστής» Πάβελ Γκρουντίνιν συγκεντρώνει 7%, ο πολυκαιρισμένος ακροδεξιός εθνικιστής Βλαντιμίρ Ζιρινόφσκι μόλις το 5%, ενώ διάφοροι φιλοδυτικοί, περιθωριακοί ή απλώς γραφικοί υποψήφιοι κινούνται πέριξ του 1%.

Στην τελευταία κατηγορία ανήκουν ο 39χρονος κομμουνιστής Μαξίμ Σουράικιν (επικεφαλής των Κομμουνιστών της Ρωσίας, που δεν έχουν σχέση με το Κ.Κ. Ρωσίας του Γκενάντι Ζιουγκάνοφ), η 36χρονη τηλεπερσόνα Ξένια Σόμπτσακ, κόρη του πρώην γελτσινικού δημάρχου της Αγίας Πετρούπολης, χαρακτηρισμένη από κάποιους ως «μαριονέτα του Κρεμλίνου», ο κλασικός δυτικο-φιλελεύθερος Γκριγκόρι Γιαβλίνσκι και ο άχρωμος Σεργκέι Μπαμπούριν, πρόεδρος της Ρωσικής Παλλαϊκής Ενωσης.

Το σύνολο αναποφάσιστων/αποχής ανέρχεται περίπου σε 15%, ενώ μονοψήφιο ποσοστό εκτιμάται ότι θα έπαιρνε και ο «αγαπημένος της Δύσης», αντικαθεστωτικός ακτιβιστής Αλεξέι Ναβάλνι, στον οποίο απαγορεύτηκε η συμμετοχή στις εκλογές για καταδίκη σε υπόθεση διαφθοράς. Ο Ναβάλνι ζήτησε από τους οπαδούς του να απέχουν και η έκκλησή του εκτιμάται ότι θα έχει απήχηση σε μονοψήφιο ποσοστό του εκλογικού σώματος.

Απ’ όλους τους αντιπάλους του Πούτιν ενδιαφέρον παρουσιάζει μόνο η περίπτωση του 57χρονου Γκρουντίνιν. Η επιλογή του από τα όργανα του Κ.Κ. Ρωσίας υπήρξε ένα τεράστιο δώρο στον Πούτιν, καθώς οι παλιοί κομμουνιστές, που χάριζαν έως και 17% στον παραδοσιακό ηγέτη Γκενάντι Ζιουγκάνοφ, στρέφονται μαζικά στο σημερινό πρόεδρο της Ρωσίας, θεωρώντας ότι είναι ο γνησιότερος εκφραστής κάποιων ριζωμένων σοβιετικών αξιών με κοινωνική απήχηση στους ηλικιωμένους ψηφοφόρους.

Στοχεύοντας στο συγκεκριμένο κομμάτι του εκλογικού σώματος ο Πούτιν ισχυρίστηκε ότι ο παππούς του υπήρξε μάγειρας του Λένιν και του Στάλιν, δήλωσε ότι αν μπορούσε να αποτρέψει κάτι γυρίζοντας πίσω στο χρόνο, αυτό θα ήταν η διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, ενώ η παρουσίαση του νέου στρατιωτικού μεγαλείου της Ρωσίας, που έκανε, ελάχιστα απείχε από ένα… «Back to the USSR».

Η σχέση του Πάβελ Γκρουντίνιν με τον κομμουνισμό (όπως τουλάχιστον τον φαντάζονται οι πολλοί νοσταλγοί του…) είναι όση του… φάντη με το ρετσινόλαδο. Ο επίσημος υποψήφιος του Κ.Κ. Ρωσίας άρχισε να εργάζεται τη δεκαετία του ’80 ως μηχανικός στο ίδιο σοβχόζ με τον πατέρα του. Μετά την πτώση του κομμουνισμού και τη διάλυση της ΕΣΣΔ βρέθηκε ιδιοκτήτης του, κατά την κλασική συνταγή στη γελτσινική Ρωσία του ’90.

Σταδιακά, ο Γκρουντίνιν μετατράπηκε σε μεσαίο ολιγάρχη-υποστηρικτή του Πούτιν, που οι κομουνιστές ψηφοφόροι αντιμετωπίζουν με απέχθεια. Τους θυμίζει τις εποχές της λεηλασίας των κρατικών επιχειρήσεων και του πλουτισμού ολίγων επιτήδειων γραφειοκρατών μέσα στο κλίμα διάλυσης και γενικευμένης φτώχειας που επικράτησε τη δεκαετία του 1990, μέχρι που… ο από μηχανής θεός Πούτιν έσωσε το «μαγαζί» από τον αφανισμό και το ξανάστησε σχεδόν με την παλιά του αίγλη.

ΤΙ ΕΧΕΙ ΠΕΤΥΧΕΙ, ΤΙ ΥΠΟΣΧΕΤΑΙ…

 Οι δυτικές κυρώσεις για την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014-15 και η πτώση των τιμών του πετρελαίου το 2017 ανέκοψαν τη σταθερή άνοδο του βιοτικού επιπέδου των Ρώσων από το 2000 και μετά.

Επίσης, με εξαίρεση τα μεγάλα αστικά κέντρα της Μόσχας και της Αγ. Πετρούπολης, ένα τεράστιο τμήμα της αχανούς ρωσικής επικράτειας εξακολουθεί να ζει στη σοβιετική εποχή, περίπου στη «στασιμότητα» του Μπρέζνιεφ (1964-82). Γι’ αυτό, στην επόμενη εξαετή θητεία του ο Πούτιν υποσχέθηκε να επιλύσει σειρά παλιών και καινούργιων προβλημάτων.

Πρώτη του μέριμνα είναι να μειώσει κατά 50% το ποσοστό των Ρώσων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Σύμφωνα με τις επίσημες ρωσικές στατιστικές αυτοί ανέρχονται στο 14% του γενικού ρωσικού πληθυσμού, αισθητά μεν λιγότεροι από το 34% της μαύρης εποχής του Μπόρις Γέλτσιν, αλλά περισσότεροι από Ευρωπαίους γείτονες της Ρωσίας, όπως η Φινλανδία και οι χώρες της Βαλτικής.

Ο Ρώσος πρόεδρος υποσχέθηκε ακόμη βελτίωση της Υγείας και της Παιδείας, κατασκευή-επισκευή του οδικού δικτύου, ενίσχυση των οικογενειών για να αντιμετωπιστεί το δημογραφικό πρόβλημα και πρόσβαση στο Ιντερνετ για κάθε Ρώσο πολίτη, από τη Βαλτική έως τον Ειρηνικό.

Στη «χρυσή τριετία» 2011-2014 το διαθέσιμο εισόδημα των ρωσικών νοικοκυριών αυξήθηκε κατά 11% (έστω και άνισα, αφού οι ολιγάρχες και ο περίγυρός τους ευνοήθηκαν περισσότερο) και μέσα στο 2017 περίπου 1,6 εκατ. Ρώσοι απέκτησαν καινούργιο αυτοκίνητο (oι 312.000 το αγαπημένο Lada). Σήμερα κατέχουν Ι.Χ. περίπου 6 στα 10 ρωσικά νοικοκυριά έναντι λιγότερων των 3 το 2000.

Στα πιο αξιοσημείωτα της εποχής Πούτιν το γεγονός ότι οι Ρώσοι μείωσαν στο μισό την κατανάλωση βότκας κι άρχισαν να ανακαλύπτουν τη… σαμπάνια, βάσει των στοιχείων της περιόδου 2000-2015.

ΤΙ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΜΕΤΑ ΤΟ 2024;

Ερωτηματικό το πώς θα παραμείνει στην εξουσία ο… τσάρος

Γρίφο για δυνατούς λύτες, που μέχρι στιγμής μοιάζει να μην έχει λύσει ούτε ο ίδιος ο Πούτιν, αποτελεί η περίοδος μετά το 2024. Στο παρελθόν ο Ρώσος πρόεδρος έχει πει ότι δεν θέλει να αλλάξει το Σύνταγμα για να υπηρετήσει πάνω από δύο συνεχόμενες θητείες. Από την άλλη πλευρά, το 2024 θα είναι… μόνο 71 χρόνων. Δεδομένης της καλής σωματικής και πνευματικής του υγείας θεωρητικά θα μπορούσε άνετα να κυβερνά από το παρασκήνιο ως το 2030, πιθανότατα από τη θέση του πρωθυπουργού, όπως έκανε την περίοδο 2008-2012, με πρόεδρο τον έμπιστό του Ντμίτρι Μεντβέντεφ.

«Μόνο ο Μεντβέντεφ θα μπορούσε να ξαναπαίξει αυτό το ρόλο», εκμυστηρεύθηκαν στο Reuters πηγές του Κρεμλίνου. «Ολα τα στελέχη του μηχανισμού φοβούνται τις αλλαγές». Στο παρασκήνιο ακούγονται ήδη διάφορα ονόματα αξιόλογων «απαράτσνικων» της καπιταλιστικής Ρωσίας, που θα μπορούσαν να λάβουν το δαχτυλίδι της διαδοχής από τον τσάρο: Ο Ιγκόρ Σέτσιν, επικεφαλής του πετρελαϊκού κολοσσού Rosneft. Ο υπουργός Αμυνας Σεργκέι Σοϊγκού, που τελευταία έχει ιδιαίτερα ανεβασμένες μετοχές λόγω της νίκης στη Συρία και της αναβάθμισης του ρωσικού οπλοστασίου εν όψει του κλιμακούμενου νέου Ψυχρού Πολέμου. Ο Ιγκόρ Ντιούμιν, παλιός σωματοφύλακας του Πούτιν, που έγινε τοπικός κυβερνήτης (περίπτωση ανάλογη του πρωθυπουργού της Βουλγαρίας, Μπόικο Μπορίσοφ). Ο δήμαρχος της Μόσχας Σεργκέι Σομπιάνιν. Ισως και κάποιοι ακόμη.

Κανείς ωστόσο δεν έχει το ανάστημα και τις ικανότητες να κρατήσει ενωμένες τις αντιμαχόμενες φατρίες του ρωσικού πολιτικού, οικονομικού και στρατιωτικού πλέγματος εξουσίας, όπως έκανε με θαυμαστή επιδεξιότητα ο πρώην πράκτορας της KGB από το 2000 μέχρι σήμερα.

Πίσω από τη βιτρίνα ενότητας του ρωσικού συστήματος σοβεί πληθώρα «πολέμων» εξουσίας. Πρώτα και κύρια ανάμεσα σε «Ρώσους πατριώτες» και «οικονομικά φιλελεύθερους», που διαφωνούν για το κοινωνικοοικονομικό μοντέλο της Ρωσίας και το βαθμό ενσωμάτωσής της στους παγκοσμιοποιημένους θεσμούς της Δύσης. Σε δεύτερο πλάνο υπάρχουν προσωπικές βεντέτες ανάμεσα σε κρατικά στελέχη και επιχειρηματικοί ανταγωνισμοί μεταξύ ολιγαρχών, που θεωρητικά θα μπορούσαν να διαλύσουν τη χώρα αν δεν υπήρχε ο Πούτιν.

Η παρουσία του 66χρονου ηγέτη έχει διαποτίσει σε τέτοιο βαθμό το DNA της κοινωνίας και τον κρατικό μηχανισμό, ώστε πολλά στελέχη κρατικών εταιριών και τραπεζών να μην μπαίνουν καν στον κόπο να ασχοληθούν με τη διαδοχή του.

Για λόγους εντυπώσεων και ουσίας ο Πούτιν αποκλείεται να χρίσει εαυτόν ισόβιο δεσπότη, όπως ο Κινέζος Σι Τζινπίνγκ. Η Ρωσία είναι ευρασιατική και όχι αμιγώς ασιατική γεωπολιτισμική οντότητα. Επομένως, οι δύο εναπομείνασες επιλογές (επιστροφή ύστερα από ένα μεσοδιάστημα το 2030 ή «απονομή» χρίσματος σε κάποιο μόνιμο διάδοχο) συγκεντρώνουν θεωρητικά ίσες πιθανότητες.

«Πλησιάζει η στιγμή του υψηλού κινδύνου για το σύστημα», προειδοποίησε ως εκ τούτου ο μέχρι πρότινος πρέσβης της Ε.Ε. στη Μόσχα, Βιγκάουντας Ουσάτσκας, διευθυντής σήμερα Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Λιθουανίας.

«Οσο περισσότερο μένει στην εξουσία ο Πούτιν τόσο δυσκολότερο θα είναι να φύγει, για τον ίδιο και τους υπόλοιπους», επισήμανε εξάλλου το στέλεχος του Κέντρου Κάρνεγκι στη Μόσχα, Αντρέι Καλέσνικοφ. «Πώς μπορεί να εγκαταλείψει ένα τόσο περίπλοκο σύστημα, που στην πραγματικότητα αποτελεί προσωπικό του σχέδιο και στοίχημα;».

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ

[email protected]

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής 

[dynamic-sidebar id=”post-area-diabaste”]