Παρόλο που γενικά οι Νεοζηλανδοί δεν είναι έθνος «θεριακλήδων» και μόνο το 8% του ενήλικου πληθυσμού θεωρείται ότι είναι συστηματικοί καπνιστές, το κάπνισμα ενοχοποιείται ως βασική αιτία των θανάτων που θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί.

«Πληροφορηθήκαμε την είδηση με τρόμο και αποστροφή. Πρόκειται για ένα απίστευτο πισωγύρισμα στα εξαιρετικά υγειονομικά μέτρα που είχαν δρομολογηθεί, στηρίζονταν μαζικά από την κοινωνία και αποτελούσαν παγκόσμια πρωτοπορία», τόνισε ο καθηγητής Ρίτσαρντ Εντουαρντς, ειδικός σε θέματα δημόσιας Yγείας και ελέγχου του καπνίσματος στο Πανεπιστήμιο του Οτάγκο.

Ο νόμος που ψήφισε πέρυσι στη Βουλή η Εργατική κυβέρνηση της Τζασίντα Αρντερν (Smokefree) βασιζόταν σε στέρεη επιστημονική τεκμηρίωση και τα μοντέλα έδειχναν ότι θα έσωζε έως και 5.000 ζωές το χρόνο.

Παράλληλα θα ελάφρυνε το εθνικό σύστημα Υγείας από δαπάνες 780 εκατ. ευρώ την επόμενη 20ετία. Βασική του πρόνοια ήταν η απαγόρευση πώλησης τσιγάρων σε ανηλίκους από το 2025 (δηλαδή σε πολίτες γεννημένους από το 2008 και μετά), αλλά αυτό πλέον δεν θα ισχύσει. Να σημειωθεί πως η καμπάνια προστασίας των νέων από τον καπνό ενέπνευσε φέτος τον Σεπτέμβριο μια σειρά παρόμοιων μέτρων από την κυβέρνηση του Ρίσι Σούνακ στη Βρετανία. Η εκπρόσωπος της Ντάουνινγκ Στριτ επέμεινε ότι αυτά θα εφαρμοστούν ανεξαρτήτως του τι συμβαίνει στη Νέα Ζηλανδία.

Την απρόσμενη «υγειονομική κωλοτούμπα» ανακοίνωσε η νέα υπουργός Οικονομικών της Νέας Ζηλανδίας, Νίκολα Ουίλις, ρίχνοντας το «ανάθεμα» στους ακραίους συμμάχους του Εθνικού Κόμματος. Η κεντροδεξιά παράταξη πήρε 38% στις εκλογές της 14ης Οκτωβρίου, αλλά χωρίς αυτοδυναμία.

Υστερα από σκληρές διαπραγματεύσεις δέχτηκαν να τη στηρίξουν το εθνολαϊκιστικό κόμμα «Πρώτα η Νέα Ζηλανδία» -που τριπλασίασε τις δυνάμεις του στο 6%- και το νεοφιλελεύθερο Act με το 8,6%, θέτοντας όμως απαράβατο όρο να πεταχτεί στα σκουπίδια η αντικαπνιστική νομοθεσία της Αρντερν. Πάντως και ο ίδιος ο νέος πρωθυπουργός της Ν. Ζηλανδίας, Κρις Λούξον, ανήκει στα στελέχη του Εθνικού Κόμματος που πιστεύουν ότι η απαγόρευση του καπνίσματος θα οδηγούσε σε μαύρη αγορά. Kατά των μέτρων ήταν κυρίως οι ιδιοκτήτες πρακτορείων εφημερίδων και καπνοπωλείων.

Σε μεγάλο βαθμό, ο νόμος Smokefree έπεσε θύμα καραμπόλας. Οι δύο μικροί κυβερνητικοί εταίροι διαφώνησαν με την πρόταση του Εθνικού Κόμματος για ελεύθερη πώληση γης και ακινήτων σε αλλοδαπούς προκειμένου να χρηματοδοτηθούν φοροαπαλλαγές για τη μεσαία τάξη. Ετσι, τα χρήματα που χάθηκαν από αυτόν τον πόρο θα αναζητηθούν στις πωλήσεις καπνού, γεγονός που χαρακτήρισε «εξωφρενικό» ο επίτιμος καθηγητής Ρόμπερτ Μπίγκλχολ σε δηλώσεις του στο Pacific Media Network.

Στη Βουλή του Ουέλιγκτον αναμένεται έντονη αντιπαράθεση όταν έρθει προς ψήφιση ο νόμος που θα καταργεί τον Smokefree. Tυπικά, πάντως, η νέα κυβέρνηση διατηρεί τον εθνικό στόχο της μείωσης του ποσοστού καπνιστών στον ενήλικο πληθυσμό στο 5% ως το 2025. Η καμπάνια της Αρντερν είχε αρχίσει να πιάνει τόπο, καθώς την προηγούμενη χρονιά περίπου 80.000 Νεοζηλανδοί έκοψαν το κάπνισμα.