Από την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία το 2014 υπάρχει μετατόπιση στην ισορροπία της ναυτικής δύναμης στη Μαύρη Θάλασσα. Η Ουκρανία έχει βγει σχεδόν εκτός αρένας, καθώς η Μόσχα, αξιοποιώντας τη θέση της στη Χερσόνησο της Κριμαίας, έχει αναπτύξει τη δύναμη του στόλου της στη θάλασσα. Στο μεταξύ, για το ΝΑΤΟ, η στρατηγική σημασία των υδάτων έχει μεγαλώσει, καθώς το μπλοκ επιδιώκει να ενισχύσει το «φόβητρό» του έναντι της Ρωσίας στην Ευρώπη.

ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΕΙ η παρουσία της Ρωσίας, στη Σύνοδο Κορυφής της Βαρσοβίας στις 8 και τις 9 Ιουλίου, Τουρκία και Ρουμανία θα υποστηρίξουν την ενίσχυση της κοινής ναυτικής δύναμης του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα. Η πρότασή τους θα συζητηθεί στη Σύνοδο, καθώς και το ενδεχόμενο της αυξημένης παρουσίας του ΝΑΤΟ στην Πολωνία και τις βαλτικές χώρες, και άλλα μέτρα προκειμένου να επεκταθεί η παρουσία της Συμμαχίας στην περιοχή.

ΑΛΛΑ, ΟΣΟ ΤΟ ΝΑΤΟ σχεδιάζει την ενίσχυση των δυνάμεών του στη Μαύρη Θάλασσα, θα πρέπει να αντιμετωπίσει τους περιορισμούς που καθορίζονται από τη Συνθήκη του Montreux του 1936 σχετικά με το καθεστώς των Στενών. Η Συνθήκη επιβάλλει όρια στα κράτη που δεν συνορεύουν με τη Μαύρη Θάλασσα, περιορίζοντας τον όγκο των πολεμικών πλοίων, καθώς και τη συνολική ποσότητα, τον αριθμό των πλοίων και τη διάρκεια παραμονής για κάθε κράτος ξεχωριστά.

ΜΙΑ ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΗ δύναμη, όπως το ΝΑΤΟ, ωστόσο, θα μπορούσε να παρακάμψει τους περιορισμούς αυτούς, αναπτύσσοντας το στόλο του με πλοία από διάφορα κράτη, εκ περιτροπής. Το ΝΑΤΟ θα μπορούσε επίσης να στηριχθεί στα κράτη- μέλη του, Ρουμανία και Τουρκία, τα οποία σε μεγάλο βαθμό εξαιρούνται από τους περιορισμούς της Συνθήκης, για να φτιάξει το στόλο της Μαύρης Θάλασσας.
Είναι, ωστόσο, απίθανο όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ να υποστηρίξουν ναυτική συγκέντρωση στη Μαύρη Θάλασσα. Μπορεί η Ρουμανία να είναι η πιο ενθουσιώδης και ανοιχτά να υποστηρίζει την εκτεταμένη παρουσία του ΝΑΤΟ στα ύδατα στρατηγικής σημασίας, η απροθυμία όμως να ανταγωνιστεί τη Ρωσία θα μπορούσε να περιορίσει την υποστήριξη εκ μέρους της Τουρκίας και της Βουλγαρίας.

Η ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ έχει ένα μακρύ και περίπλοκο ιστορικό με τη Ρωσία και σε διάφορες χρονικές περιόδους είτε συμμάχησε είτε ήταν απέναντι με το γίγαντα στα ανατολικά. Αυτή τη στιγμή, η ιδέα της περαιτέρω οξύτητας στις σχέσεις με τη Μόσχα δεν είναι δημοφιλής στους Βούλγαρους ψηφοφόρους. Με τις προεδρικές εκλογές να έχουν προγραμματιστεί για τον Οκτώβριο, η σημερινή κυβέρνηση θα είναι προσεκτική στο να γίνει αντιληπτή ως επιθετική έναντι της Ρωσίας. Στις 16 Ιουνίου, ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας, Μπόικο Μπορίσοφ, επανέλαβε την αντίθεση της κυβέρνησης για την ενισχυμένη ναυτική δύναμη του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα. Ενισχύοντας αυτό το αίσθημα, το αντιπολιτευόμενο Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα πιέζει για συζήτηση στη Βουλή προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η χώρα δεν θα συμμετάσχει σε οποιαδήποτε τέτοια δύναμη.

ΜΕΧΡΙ ΠΡΟΣΦΑΤΑ, η Τουρκία ήταν ένθερμος υποστηρικτής της πρωτοβουλίας της Μαύρης Θάλασσας. Αλλά τις τελευταίες εβδομάδες, η Αγκυρα έκανε προσπάθεια για την εξομάλυνση των σχέσεων με τη Μόσχα, οι οποίες ήταν τεταμένες μετά την κατάρριψη του ρωσικού πολεμικού αεροσκάφους από την Τουρκία τον Νοέμβριο του 2015 στα σύνορα με τη Συρία. Στον απόηχο του περιστατικού και της ρωσικής προσάρτησης της Κριμαίας, ήταν κατανοητό ότι η Τουρκία θα επιδίωκε μεγαλύτερη παρουσία του ΝΑΤΟ τόσο εντός όσο και κοντά στα σύνορά της, ως ασφάλεια έναντι στα ρωσικά στρατιωτικά αντίποινα. Τώρα που ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ζήτησε συγγνώμη για την κατάρριψη του αεροπλάνου, η Τουρκία επιχειρεί να αναθερμάνει τις παγωμένες σχέσεις της με τη Ρωσία. Ως αποτέλεσμα, η Αγκυρα πιθανότατα θα είναι προσεκτική στην ανάπτυξη της ΝΑΤΟϊκής δύναμης στη Μαύρη Θάλασσα.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ του μεγάλου αριθμού των πλοίων, η Ρωσία δεν έχει το πάνω χέρι στη Μαύρη Θάλασσα. Ομως, στο μέτρο της προβολής ναυτικής ισχύος, δεν υπάρχει αυστηρά ένα παιχνίδι αριθμών, με τη Ρωσία να διαθέτει πολλά άλλα στρατιωτικά πλεονεκτήματα που λειτουργούν ως αντιστάθμισμα στο μικρότερο μέγεθος του στόλου της. Για παράδειγμα, διαθέτει σημαντικό προβάδισμα στη ναυτική Αεροπορία και συνολικά στην Αεροπορία, γεγονός που θα μπορούσε να επιφορτιστεί με τις αποστολές της Μαύρης Θάλασσας. Διαθέτει επίσης μεγάλης εμβέλειας αντιτορπιλικά τα οποία μπορούν να καλύψουν το μεγαλύτερο μέρος της Μαύρης Θάλασσας. Η Ρωσία έχει χρησιμοποιήσει τη θέση της στη Χερσόνησο της Κριμαίας προκειμένου να δημιουργήσει αυτά τα πλεονεκτήματα, την ώρα που είναι στη διαδικασία ουσιαστικού εκσυγχρονισμού των επιθαλάσσιων και υποβρύχιων δυνάμεων της στη Μαύρη Θάλασσα.

Η ΡΩΣΙΑ θα πρέπει να αντιμετωπίσει το αυξημένο ενδιαφέρον και τις πιο συχνές εξορμήσεις του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα. Στην πραγματικότητα, η Μόσχα δεν μπορεί πλέον να βασίζεται στη Συνθήκη του Montreux και στη δική της ναυτική δύναμη για την κυριαρχία της στην περιοχή, λαμβάνοντας υπόψη την αυξανόμενη ναυτική δύναμη της Τουρκίας και την ικανότητα του ΝΑΤΟ να παρακάμψει τα όρια που ορίζονται από τη Συνθήκη. Παρ’ όλα αυτά, η θέση της Ρωσίας στη Χερσόνησο της Κριμαίας δίνει σημαντικά πλεονεκτήματα, με τη Μόσχα να είναι σε θέση να εργαστεί προκειμένου να εκμεταλλευτεί τις διαιρέσεις που υπάρχουν εντός του ΝΑΤΟ. Δεδομένου ότι οι δύο πλευρές συναγωνίζονται για το στρατηγικό πλεονέκτημα, χωρίς αμφιβολία ο ανταγωνισμός για τον έλεγχο της Μαύρης Θάλασσας θα ανάψει.

Υπεύθυνη διαχείρισης: Δέσποινα Συριοπούλου

*Η STRATFOR είναι αμερικανική εταιρεία αναλύσεων σε θέματα διεθνούς στρατηγικής