«Επιτέλους, έγινε αυτό που οι Ουκρανοί περίμεναν αιώνες», αναφέρει ο κ. Επιφάνιος, απορρίπτοντας τους ισχυρισμούς ότι η ουκρανική αυτοκεφαλία θέτει σε κίνδυνο την ενότητα της Ορθοδοξίας. Η πραγματική απειλή για την Ορθοδοξία είναι οι ενέργειες της Μόσχας, τονίζει ο μητροπολίτης Κιέβου κάνοντας λόγο για «νεο-αυτοκρατορικές φιλοδοξίες της Μόσχας», που κατέληξαν «στις παράλογες και αντικανονικές προσπάθειες να καταλάβουν τη θέση του ίδιου του Οικουμενικού Πατριάρχη».
Μακαριότατε, γιατί είναι τόσο σημαντική η ανεξαρτησία της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας;
Γιατί είναι ο καλύτερος τρόπος για την Ορθόδοξη Εκκλησία να διακονούμε τον ουκρανικό λαό ως έναν ξεχωριστό και ανεξάρτητο λαό με τον πολιτισμό του, την ιστορία του, την ταυτότητά του. Επιτέλους, έγινε αυτό που οι Ουκρανοί περίμεναν για πολλούς αιώνες. Δεν πρέπει όμως να νομίζουμε ότι έγινε κάτι ασυνήθιστο. Η Αυτοκέφαλη Εκκλησία στο ανεξάρτητο κράτος είναι απολύτως φυσιολογική και κανονικά δικαιολογημένη κατάσταση. Διοικητικά η ανεξάρτητη Εκκλησία μπορεί πραγματικά να διακονεί με αφοσίωση τις πνευματικές ανάγκες του λαού της και όχι να γίνεται το εργαλείο για την εξάσκηση της πολιτικής του άλλου κράτους. Τον καιρό της ρωσικής επιθετικότητας για τη χώρα μας αυτό είναι άκρως επίκαιρο, επειδή όλοι βλέπουν ξεκάθαρα πως η επιρροή του Πατριαρχείου της Μόσχας στην Ουκρανία εκμεταλλεύεται συνεχώς προς όφελος του Κρεμλίνου. Αυτό πραγματοποιείται είτε μέσω της ενεργού υποστήριξης είτε μέσω του ίδιου του γεγονότος της μη αναγνώρισης και μη επίκρισης της στρατιωτικής επιθετικότητας και κατοχής της Κριμαίας και ενός μέρους του Ντονμπάς.
Ορισμένοι επιμένουν σήμερα να υποστηρίζουν ότι από την πρώτη στιγμή η αυτοκεφαλία της Ουκρανικής Εκκλησίας έθεσε σε μεγάλο κίνδυνο την ενότητα της Ορθοδοξίας. Τι απαντάτε σε αυτό;
Δεν μπορώ να συμφωνήσω με αυτόν τον ισχυρισμό. Οποιοσδήποτε που θα προσπαθήσει να εξετάσει διεξοδικά και αντικειμενικά αυτό το ζήτημα θα δει ξεκάθαρα ότι είναι τεχνητό. Ας αναφέρουμε πρώτα ότι οι περισσότερες τοπικές Εκκλησίες κηρύχθηκαν αυτοκέφαλες με την πράξη του Οικουμενικού Πατριαρχείου, επειδή, όταν δεν διεξάγονται οι Οικουμενικές Σύνοδοι, μόνο αυτό έχει το κανονικό δικαίωμα να εκδίδει τέτοιες πράξεις. Γιατί η κατάσταση με την Εκκλησία της Ουκρανίας πρέπει να είναι διαφορετική; Προφανώς, δεν πρόκειται μόνο για το γεγονός ότι η πραγματοποίηση εκ μέρους της Μητέρας Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως της επιθυμίας και του δικαιώματος των Ουκρανών να έχουν την αυτοκέφαλή τους Εκκλησία έρχεται σε αντίθεση με το αγαθό της Ορθοδοξίας ή την ενότητα της Εκκλησίας. Αυτή αντιτίθεται στις
νεο-αυτοκρατορικές φιλοδοξίες της Μόσχας. Επιπλέον, αυτές οι φιλοδοξίες έγιναν τόσο μεγάλες, που κατέληξαν στις παράλογες και αντικανονικές προσπάθειες να καταλάβουν τη θέση του ίδιου του Οικουμενικού Πατριάρχη. Λοιπόν, ακριβώς όλες αυτές οι αμαρτωλές φιλοδοξίες από τη Μόσχα αποτελούν την πραγματική απειλή στην ενότητα της Οικουμενικής Ορθοδοξίας. Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία, δυστυχώς, είναι πολύ εξαρτημένη από τη ρωσική κρατική μηχανή, δεν θέλει να χάσει την τόσο σημαντική πολιτική επιρροή της στην Ουκρανία. Αυτήν την επιρροή την απέκτησαν τον 17ο αιώνα παράνομα και με τον αντικανονικό τρόπο, και η Ρωσική Εκκλησία είχε όλες τις δυνατότητες, ιδιαίτερα τα τελευταία 30 χρόνια, να λύσει το πρόβλημα, αλλά στην ουσία η ίδια δεν έκανε τίποτα, εξάλλου εμπόδιζε όλους αυτούς που ήθελαν να το κάνουν. Νομίζω ότι αυτό, τελικά, προέτρεψε τον Οικουμενικό Πατριάρχη, σύμφωνα με το ιδιαίτερό του διακόνημα, να αναλάβει την επίλυση της κατάστασης που υπήρξε. Και αυτό έγινε ακριβώς χάρη στα προνόμια της Α.Θ. Παναγιότητος και με την τήρηση της κανονικής τάξης. Είναι κατανοητό ότι για την υβριδική στρατηγική της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας αυτό αποδείχτηκε απαράδεκτο. Για να προσδώσει στην αντίστασή της βάρος και σημασία, η Μόσχα προσπαθεί να προσελκύσει στην πλευρά της τις άλλες τοπικές Εκκλησίες, χρησιμοποιώντας διάφορες μορφές της επιρροής, εξασκώντας και την πίεση. Με αυτόν, λοιπόν, τον τεχνητό τρόπο δημιουργείται και διαδίδεται η ψευδαίσθηση «του πανορθόδοξου προβλήματος», που προέκυψε δήθεν λόγω της Ουκρανίας. Στην πραγματικότητα, την αιτία τη συνιστούν οι φιλοδοξίες της Μόσχας να υποτάξει στη βούλησή της όλη την Ορθοδοξία, το οποίο, αναμφίβολα, είναι βλαβερό και καθόλου κανονικό. Και τώρα κοιτάξτε στην επιλεκτική διακοπή της ευχαριστιακής κοινωνίας, την οποία τώρα επιβάλλει η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία ως μέσο της πίεσης, ακόμα και του εκβιασμού. Δεν αποτελούν ακριβώς αυτές οι ενέργειες την πραγματική απειλή για την ενότητα της Ορθοδοξίας;
Μακαριότατε, μέχρι στιγμής η Εκκλησία της Ουκρανίας έχει αναγνωριστεί ως αυτοκέφαλη από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και την Εκκλησία της Ελλάδος. Είστε αισιόδοξος ότι σύντομα και οι άλλες Εκκλησίες θα μνημονεύσουν το όνομά σας στα εκκλησιαστικά δίπτυχα;
Είμαι πεπεισμένος ότι, παρά όλα τα εμπόδια, που δημιουργούν οι βόρειοί μας γείτονες, η διαδικασία της εξέλιξης και της αναγνώρισης της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας είναι αμετάκλητη. Εντός ενός μόνο έτους έχουμε εγκαθιδρύσει την πλήρη επικοινωνία με τις τρεις τοπικές Εκκλησίες, το οποίο θεωρώ να είναι ένα καλό αποτέλεσμα. Με ορισμένους ιεράρχες των άλλων τοπικών Εκκλησιών εμείς έχουμε την αδελφική επικοινωνία, ακόμα και την ευχαριστιακή κοινωνία, ενότητα. Είναι βέβαιο ότι οι αναγνωρίσεις θα συνεχίσουν και δεν έχει σημασία αν γίνουν σε τρεις μήνες ή σε τρία χρόνια.
H Aegean αναστέλλει τις πτήσεις για Τελ Αβίβ και Βηρυτό λόγω της έκρυθμης κατάστασης
Σας προβληματίζει η «πολεμική» του Πατριαρχείου Μόσχας;
Εχω συνηθίσει στην εχθρική στάση εκ μέρους του Πατριαρχείου της Μόσχας, επειδή, δυστυχώς, εντός όλων αυτών των ετών, δεν είδαμε από αυτούς διαφορετική στάση, απλώς άλλαζε η ένταση της εχθρότητας. Μου είναι κατανοητές οι πολιτικές της αιτίες, αλλά όχι οι εκκλησιαστικές. Συνειδητοποιώντας όλη την προσωρινή πολυπλοκότητα της διαδικασίας, εγώ εναποθέτω την ελπίδα μου στον Κύριο. Επειδή «ο δε είπε· τα αδύνατα παρά ανθρώποις δυνατά παρά τω Θεώ εστίν» (Κατά Λουκάν, 18: 27). Και η συνεννόηση με όλο το Πατριαρχείο της Μόσχας και πάλι εξαρτάται από το πότε ο Θεός θα δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες. Προφανώς, μπορεί να γίνει μετά την αλλαγή της εχθρικής πολιτικής στάσης της Ρωσίας προς την Ουκρανία και μετά την περάτωση της επιθετικότητας και της κατοχής.
Η θρησκευτική ανεξαρτησία στη χώρα συμβαδίζει με την πολιτική;
Παρά το γεγονός ότι η Εκκλησία είναι διαχωρισμένη από το κράτος, δεν είναι διαχωρισμένη από την κοινωνία. Γι’ αυτό, αναμφίβολα, η Εκκλησία αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα για την ενότητα της ουκρανικής κοινωνίας, με την πλειοψηφία των κατοίκων να είναι ορθόδοξοι χριστιανοί, και επομένως και για την ασφάλεια και το καλό μέλλον του κράτους. Αλλά και εδώ μπορεί να προκύψουν επικίνδυνες αποκλίσεις. Η Εκκλησία πρέπει να αποτελεί ηθικό και πνευματικό προσανατολισμό του κράτους και ακριβώς σε αυτό συνίσταται η υποστήριξή της. Και δεν πρέπει με τίποτα να είναι στήριγμα του πολιτικού καθεστώτος. Η Εκκλησία υποστηρίζει τον υγιή πατριωτισμό, την αγάπη προς την πατρίδα σου. Υπάρχει καμία Εκκλησία που να δίδασκε να μην αγαπάς τον λαό και τη γη στην οποία βρίσκεται; Και παρά το γεγονός ότι οι αντίπαλοί μας προσπαθούν να εξασκούν χειραγώγηση, καταγγέλλοντάς μας για την επιδίωξη να γίνουμε κρατική Εκκλησία, αυτό όμως δεν αντιστοιχεί στην πραγματικότητα. Δεν είμαστε κρατική Εκκλησία ούτε θέλουμε να είμαστε. Είμαστε η Εκκλησία του ορθόδοξου λαού της Ουκρανίας, ανεξάρτητα από την εθνικότητα.
Η Ουκρανική Εκκλησία βρέθηκε στο επίκεντρο μιας πολιτικής διαμάχης μεταξύ των ισχυρών πολιτικών δυνάμεων του κόσμου. Πώς το σχολιάζετε;
Δεν επιδιώκαμε ούτε επιδιώκουμε κάτι που δεν είναι δικό μας. Θέλουμε απλώς να είμαστε νοικοκύρηδες στο δικό μας το σπίτι και να χτίζουμε τη δική μας τοπική Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία και ως πολίτες το ανεξάρτητο κράτος. Αλλά κάποιοι έχουν συνηθίσει τόσο πολύ να κρατάνε την Ουκρανία υπό την εξουσία τους, που η αλλαγή αυτής της κατάστασης τους φαίνεται «παραβίαση των δικαιωμάτων τους» και το αντιλαμβάνονται ως προσωπική προσβολή. Δεν είναι τίποτε άλλο παρά η εκδήλωση της υπερηφάνειας. Και εμείς, λοιπόν, είμαστε ευγνώμονες στους φίλους μας και στους εταίρους μας, που υποστηρίζουν την Εκκλησία μας και το κράτος μας και νοιάζονται για την προστασία της ελευθερίας μας.
«Είμαι ευγνώμων στον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο»
Ποιες είναι οι σχέσεις σας με την Εκκλησία της Ελλάδος και τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο;
Είμαι πάρα πολύ ευγνώμων στη Μακαριότητά του, τον Μακαριότατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος τον Ιερώνυμο Β’, καθώς και στους ιεράρχες της Εκκλησίας της Ελλάδος για τη γενναιότητα που έδειξαν και την κανονική ευθύνη, επειδή υπάρχουν πολλές μαρτυρίες για τις σημαντικές προσπάθειες που κατέβαλλε η Μόσχα έτσι ώστε να εμποδίσει την αναγνώριση της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας. Θυμάμαι τη θερμή μας συνάντηση με τον Προκαθήμενο της Εκκλησίας της Ελλάδος, που είχαμε στην Κωνσταντινούπολη, και ελπίζω για την περαιτέρω ανάπτυξη των αδελφικών μας σχέσεων. Τώρα έχουμε καλές σχέσεις με την Εκκλησία της Ελλάδος και οι προσκυνητές μας συχνά επισκέπτονται τους Αγίους Τόπους της. Για μένα προσωπικά η Ελλάδα πάντα έχει μία ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου, επειδή σπούδασα εδώ και άμεσα γνωρίστηκα με την Ιστορία, τον πολιτισμό, τις παραδόσεις του ελληνικού λαού. Γι’ αυτό με μεγάλη χαρά αναμένω και πάλι να βρεθώ στην Αθήνα έτσι ώστε με την ιδιότητα του Προκαθημένου της τοπικής Εκκλησίας κιόλας να συνεχίσω την ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ των Εκκλησιών μας και των λαών μας.
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής