Ο Ερντογάν δεν κατάφερε να εξασφαλίσει μια σκληρή δήλωση (του στιλ και της αρεσκείας του) ακόμη και στη Σύνοδο Κορυφής του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών (Τουρκία, Καζακστάν, Αζερμπαϊτζάν, Ουζμπεκιστάν, Κιργισία και με παρατηρητές το ψευδοκράτος στην Κύπρο, την Ουγγαρία και το Τουρκμενιστάν) της 3ης Νοεμβρίου στην Τασκένδη του Ουζμπεκιστάν, στην οποία τα τελευταία δυο χρόνια αποδίδει τόση σημασία σε πολλούς επιμέρους τομείς.

Οι δηλώσεις που έκανε στους δημοσιογράφους κατά την πτήση της επιστροφής από τη Σύνοδο Κορυφής στην Τουρκία από την πρωτεύουσα του Ουζμπεκιστάν δείχνουν ότι η Αγκυρα επικεντρώνεται σε τρεις βασικούς στόχους.

1 Είναι η συνεχής παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας στον δοκιμαζόμενο σκληρά παλαιστινιακό λαό στη Γάζα. Ενδεκα μεταγωγικά αεροπλάνα με σημαντική ιατροφαρμακευτική βοήθεια έχουν αναχωρήσει από την Τουρκία για την Αίγυπτο, αλλά οι προμήθειες δεν έχουν ακόμη εισέλθει στη Γάζα (παραμένουν κοντά στην πόλη Ελ Αρίς στο Σινά).

2 O Τούρκος πρόεδρος άσκησε και ασκεί πιέσεις για άμεση κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας και απέδιδε ιδιαίτερη σημασία στην κοινή θέση που επεδίωκε να προκύψει από την ιστορική Σύνοδο Κορυφής του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας (57 κράτη) και των 22 του Αραβικού Συνδέσμου (προ ημερών στο Ριάντ). Ωστόσο, η Ουάσιγκτον είναι η μόνη που έχει επιρροή και πρέπει να πιέσει για κατάπαυση του πυρός. Οι συνομιλίες του υπουργού εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν στην Αγκυρα προ ημερών δεν φαίνεται να έχουν αποφέρει αποτελέσματα..

3 Ο Ερντογάν έχει μιλήσει επανειλημμένα για τη θέση και ενδιαφέρον της Τουρκίας να είναι εγγυητής μετά την πολεμική σύγκρουση για τους Παλαιστίνιους της Γάζας και της Δυτικής Οχθης. Οι επιλογές που έχουν συζητηθεί μεταξύ Ισραήλ και Ηνωμένων Πολιτειών δεν έχουν καμία σχέση με τις προτάσεις Ερντογάν, με τον Τούρκο πρόεδρο να επιμένει στην επιλογή των δύο κρατών.

Η Τουρκία έχει έρθει σε επαφή με τη Χαμάς για την απελευθέρωση των ομήρων που απήγαγε η εξτρεμιστική οργάνωση στο Νότιο Ισραήλ, αλλά το Κατάρ παραμένει το κύριο και ισχυρό «κανάλι επιρροής» σε αυτό το θέμα, ακολουθούμενο από την Αίγυπτο. Παλαιστινιακές πηγές στη Ραμάλα αναφέρουν ότι η Τουρκία θα μπορούσε να διαδραματίσει βοηθητικό ρόλο στην καλύτερη περίπτωση. Κάποιοι αναρωτιούνται αν η Τουρκία θα μπορούσε να λειτουργήσει ως κανάλι μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης. Αν και η Αγκυρα έχει τέτοιες δυνατότητες, ιρανικές πηγές επισημαίνουν ότι τα μηνύματα των ΗΠΑ μέχρι στιγμής προωθούνται μέσω Κατάρ και Ιράκ. Ως σταθερός σύμμαχος του Αζερμπαϊτζάν στην εδαφική του σύγκρουση με την Αρμενία για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η Τουρκία υποστηρίζει τις απαιτήσεις του Μπακού για έναν διάδρομο μέσω του αρμενικού εδάφους που θα συνδέει τον θύλακα του Ναχτσιβάν και το ηπειρωτικό Αζερμπαϊτζάν.

Το Ιράν φοβάται ότι αυτός ο διάδρομος θα μπορούσε να διακόψει τη χερσαία σύνδεσή του με την Αρμενία και θέλει να δει πώς θα λειτουργούσε μια περιφερειακή πλατφόρμα διαβούλευσης που προτείνει η Τουρκία, στην οποία θα συμμετέχουν η Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, η Γεωργία, το Ιράν, η Ρωσία και η Τουρκία.

Για το θέμα των υδάτινων πόρων οι Ιρανοί θεωρούν την Τουρκία υπεύθυνη, κατηγορώντας την για τη μειωμένη στάθμη του νερού στους ποταμούς Τίγρη και Ευφράτη, που πηγάζουν στην Τουρκία και ρέουν προς το Ιράκ και τη Συρία. Ομοίως, έχουν κατηγορήσει την Τουρκία για μειωμένες ροές στον ποταμό Αρας, ο οποίος πηγάζει από το ανατολικό τμήμα της χώρας και αποτελεί μέρος των συνόρων του Ιράν στην περιοχή. Οσον αφορά τη Συρία, μια περιφερειοποίηση του πολέμου της Γάζας μπορεί να διαταράξει την υπάρχουσα ισορροπία, στην οποία εμπλέκονται τόσο η Τουρκία όσο και το Ιράν. Η διμερής προσέγγιση στο παλαιστινιακό ζήτημα θα μπορούσε να έχει πολύ περιορισμένο αντίκτυπο σε όλους αυτούς τους πολύπλοκους διμερείς φακέλους «καυτών» ζητημάτων.

ΑΝΑΘΕΡΜΑΝΣΗ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΜΕ ΤΟ ΙΡΑΝ

Το πιο σημαντικό αποτέλεσμα της διπλωματικής κινητικότητας της Τουρκίας στη Γάζα (μέχρι στιγμής) είναι η αναθέρμανση των τουρκο-ιρανικών επαφών. Οι δύο μη αραβικές και ισχυρές περιφερειακές δυνάμεις προσπαθούν να ενώσουν τις φωνές τους υπέρ των Παλαιστινίων, αλλά τα οράματά τους για τη Γάζα και το παλαιστινιακό μέτωπο διαφέρουν σημαντικά. Η Τουρκία υποστηρίζει τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους με βάση τα σύνορα του 1967, ενώ το Ιράν αρνείται να αναγνωρίσει ως κράτος το Ισραήλ και προτείνει στην περιοχή ένα κοινό κράτος για μουσουλμάνους, Εβραίους και χριστιανούς. Η υποστήριξη του Ερντογάν στη Χαμάς ήταν επίσης πολύ διαφορετική από αυτή του Ιράν, το οποίο έχει εξοπλίσει ριζοσπαστικές παλαιστινιακές ομάδες. Η σχέση της Αγκυρας με τη Χαμάς είναι απίθανο να εξελιχθεί ποτέ στο επίπεδο της Τεχεράνης. Θα ήταν νίκη για το Ιράν αν η Τουρκία διέκοπτε τις σχέσεις με το Ισραήλ, αλλά ο Ερντογάν δεν φαίνεται να έχει τέτοιες προθέσεις.