Την επαύριον του δημοψηφίσματος, ο Ταγίπ Ερντογάν είναι έτοιμος να διοικήσει με υπερεξουσίες, αν και γνωρίζει πως απευθύνεται πλέον σε μια αλλαγμένη τουρκική κοινωνία που φαίνεται να αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό τις αποφάσεις του, όπως φάνηκε και από τις αντιδράσεις πολλών κατοίκων της Κωνσταντινούπολης, που διαδήλωσαν εναντίον του το βράδυ της Κυριακής.

Τα ερωτήματα που προκύπτουν από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος και πρέπει να απαντηθούν είναι:

1) Ο Ερντογάν θα συνεχίσει την τακτική πόλωσης;

Ο Ερντογάν στηρίζεται κυρίως από τους Τούρκους της Ανατολίας, που αποτελούν το πιο συντηρητικό τμήμα του κράτους. Η Τουρκία εμφανίζεται πλέον πιο διχασμένη από ποτέ και η συνύπαρξη των δύο κοινωνιών μέσα στην ίδια χώρα θα είναι δύσκολη. Μια τακτική σκληρή και διχαστική θα προκαλέσει περισσότερες αντιδράσεις, καθώς με τις υπερεξουσίες που του δίνει η συνταγματική μεταρρύθμιση θα συγκεντρώσει στα χέρια του το μεγαλύτερο μέρος της εκτελεστικής εξουσίας κι ενδεχομένως να θελήσει να προωθήσει τα σχέδια της «νέας Τουρκίας» που έχει στο μυαλό του. Οι κεμαλικοί φοβούνται ότι θα εκλείψουν οι μηχανισμοί ελέγχου στην άσκηση εξουσίας.

2) Τι θα κάνει με τους Κούρδους;

Αναλυτές εκτιμούν ότι αν δεν προσπαθήσει να προσεγγίσει τους Κούρδους και συνεχίσει την πολιτική διώξεων και φυλακίσεων, το ποσοστό της μισής Τουρκίας που τον καταψήφισε θα γιγαντωθεί. Στη Nοτιοανατολική Τουρκία μαίνονται οι συγκρούσεις με τους αυτονομιστές ενώ η Aγκυρα έχει ανοίξει μέτωπα με τους Κούρδους της Συρίας. Ο τουρκικός Τύπος μιλάει για επιχείρηση εκκαθαρίσεων του ΡΚΚ στο Βόρειο Ιράκ.

3) Θα επιμείνει στη θανατική ποινή;

Στη πρώτη του ομιλία μετά τα αποτελέσματα, μίλησε για την πιθανότητα δημοψηφίσματος σχετικά με τη θανατική ποινή. Αυτό σηματοδοτεί άμβλυνση της προηγούμενης ρητορικής του για το θέμα. Οι Βρυξέλλες τον έχουν προειδοποιήσει ότι αν υιοθετηθεί η θανατική ποινή η Τουρκία απομακρύνεται από την Ε.Ε.

4) Ποια θα είναι η σχέση με την Ε.Ε.;

Ο Ερντογάν έχει επιτεθεί σε όλους τους τόνους στην Ευρώπη, αποκαλώντας τις ηγεσίες «Σταυροφόρους» και «απογόνους των ναζί». Πέραν της ρητορικής, ο Ερντογάν ενδέχεται να εγκαταλείψει την ενταξιακή πορεία και να προωθήσει μια ενισχυμένη τελωνειακή ένωση με την Ε.Ε.

5) Τι σηματοδοτεί για την οικονομία;

Η μικρή άνοδος της λίρας μετά το δημοψήφισμα δεν σημαίνει πολλά για το μέλλον της τουρκικής οικονομίας που ακολουθεί δρόμο ύφεσης. Η πολιτική κρίση, η κλιμάκωση στο Κουρδικό και η τρομοκρατία έχουν πληγώσει την τουρκική οικονομία που για πολλά χρόνια βρισκόταν σε άνοδο ενισχύοντας το προφίλ του Ερντογάν. Μέχρι το 2019 που λήγει η παρούσα προεδρική θητεία του, η χώρα μάλλον θα έχει βυθιστεί σε μεγαλύτερη οικονομική κρίση και οι ειδικοί τονίζουν ότι απαιτούνται μεταρρυθμίσεις για να ορθοποδήσει.

ΑΛΙΚΗ ΚΟΤΖΙΑ
[email protected]
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου