Η διαταραχή του φάσματος αυτισμού (ASD) επηρεάζει το πώς ένα παιδί αντιλαμβάνεται το περιβάλλον του και κοινωνικοποιείται με τα άλλα άτομα γύρω του, προκαλώντας προβλήματα σε κρίσιμους τομείς της ανάπτυξης, όπως την κοινωνική αλληλεπίδραση, την επικοινωνία και τη συμπεριφορά.

Σε μερικά παιδιά ο αυτισμός εμφανίζεται σε νηπιακή ηλικία. Άλλα παιδιά μπορεί να αναπτυχθούν κανονικά για τους πρώτους μήνες ή χρόνια της ζωής τους, αλλά στη συνέχεια ξαφνικά να “αποσυρθούν” από το περιβάλλον τους, να γίνουν επιθετικά, ή να χάσουν τις γλωσσικές δεξιότητες που έχουν ήδη αποκτήσει.

Προσδιορίζοντας τη σοβαρότητα του αυτισμού

Λόγω του μοναδικού μείγματος συμπτωμάτων που εμφανίζεται σε κάθε παιδί, ο αυτισμός και το επίπεδο σοβαρότητάς του μπορεί μερικές φορές να είναι δύσκολο να προσδιοριστούν. Ωστόσο, εντός του φάσματος των συμπτωμάτων, δείτε ορισμένες κοινές εκφάνσεις και συμπεριφορές του ASD:

Ενδείξεις αυτισμού. Όταν το παιδί…

• Αποτυγχάνει να ανταποκριθεί στο όνομά του ή μοιάζει “να μην σας ακούει” κατά καιρούς
• Αντιστέκεται σε αγκαλιές και στο κράτημα του χεριού και φαίνεται να προτιμά να παίζει μόνο του, σαν να είναι στο δικό του κόσμο
• Έχει κακή απευθείας επαφή με τα μάτια και μειωμένες εκφράσεις του προσώπου
• Δεν μιλάει ή έχει καθυστερήσει την ομιλία, ή μπορεί να χάσει προηγούμενη ικανότητα να πει λέξεις ή προτάσεις
• Δεν μπορεί να ξεκινήσει μια συνομιλία ή να διατηρήσει μία με λογική σειρά, ή μπορεί να ξεκινήσει μια συζήτηση μόνο και μόνο για να ζητήσει κάτι ή για να ονομάσει κάποιο αντικείμενο
• Μιλάει με μια ανώμαλο ήχο ή ρυθμό (μπορεί να χρησιμοποιήσει μια μονότονη φωνή ή να μιλάει σαν ρομπότ)
• Μπορεί να επαναλαμβάνει λέξεις ή φράσεις αυτολεξεί, αλλά να μην δείχνει να κατανοεί το πώς αυτές χρησιμοποιούνται στον λόγο
• Δεν φαίνεται να κατανοεί απλές ερωτήσεις ή οδηγίες
• Δεν εκφράζει συναισθήματα ή μοιάζει να αγνοεί πλήρως ή να αδιαφορεί για τα συναισθήματα των άλλων

• Σε μια κοινωνική αλληλεπίδραση φέρεται αλλόκοτα με το να είναι παθητικό, επιθετικό ή να προκαλεί αναστάτωση
• Εκτελεί επαναλαμβανόμενες κινήσεις, όπως ταλαντώσεις, περιστροφές ή χτυπάει τα χέρια του, ή μπορεί να κάνει πράγματα που θα μπορούσαν να του προκαλέσουν βλάβες, όπως το να χτυπάει το κεφάλι του
• Αναπτύσσει συγκεκριμένες ρουτίνες ή τελετουργίες και αναστατώνεται με την παραμικρή αλλαγή σε αυτές
• Κινείται συνεχώς
• Δεν είναι συνεργάσιμο ή αντιστέκεται σθεναρά στις αλλαγές γενικά στην καθημερινότητά του
• Έχει προβλήματα με το συντονισμό ή έχει περίεργο τρόπο να κινείται (αδεξιότητα στο περπάτημα ή βάδισμα μονίμως στις μύτες των ποδιών) και έχει περίεργη “γλώσσα του σώματος”
• Μπορεί να ενθουσιάζεται από τις λεπτομέρειες ενός αντικειμένου, όπως οι περιστρεφόμενες ρόδες ενός αυτοκινήτου-παιχνίδι, αλλά δεν προσέχει τη “γενική εικόνα” του θέματος/αντικειμένου
• Μπορεί να έχει ασυνήθιστα μεγάλη ευαισθησία στο φως, τον ήχο και την αφή, αλλά πολύ δύσκολα να επιδεικνύει πόνο
• Δεν συμμετέχει σε παραστάσεις/δραστηριότητες μιμητισμού ή απλά προσποιείται ότι συμμετέχει σε αυτές

• Μπορεί να επιδείξει εμμονή σε ένα αντικείμενο ή δραστηριότητα, με ασυνήθιστα μεγάλη ένταση ή εστίαση
• Μπορεί να έχει περίεργες προτιμήσεις στις τροφές, όπως το να τρώει πολύ λίγο, ή να θέλει να τρώει μόνο τροφές που μια συγκεκριμένη υφή

Γενικά για τον αυτισμό

Σύμφωνα με την περίφημη “Mayoclinic”, τα περισσότερα παιδιά με αυτισμό παρουσιάζουν καθυστέρηση στην απόκτηση νέας γνώσης ή δεξιοτήτων. Άλλα παιδιά με αυτισμό μαθαίνουν σε φυσιολογικό ή και υψηλό ρυθμό, αλλά έχουν πρόβλημα επικοινωνίας και εφαρμογής των όσων μαθαίνουν στην καθημερινή ζωή, ενώ αδυνατούν και να προσαρμοστούν σε διαφορετικές κοινωνικές καταστάσεις.

Κάποια λίγα παιδιά με αυτισμό επιδεικνύουν εξαιρετικές ικανότητες σε μια συγκεκριμένη περιοχή, όπως η τέχνη, τα μαθηματικά ή η μουσική.

Καθώς ωριμάζουν, ορισμένα παιδιά με ASD συμμετάσχουν πιο ενεργά με τους άλλους και επιδεικνύουν λιγότερες διαταραχές στη συμπεριφορά τους. Κάποια παιδιά – συνήθως εκείνα με λιγότερο σοβαρά προβλήματα – τελικά διάγουν μια φυσιολογική ή σχεδόν φυσιολογική ζωή. Άλλα, ωστόσο, συνεχίζουν και σε μεγαλύτερη ηλικία να έχουν δυσκολία με τη γλώσσα ή τις κοινωνικές δεξιότητες, με τα προβλήματά τους να κορυφώνονται στα εφηβικά τους χρόνια.