Είναι λογικό… μια στις τόσες να ξεχνάει κανείς τη θεραπεία του ή να παρεκκλίνει ελαφρώς από τη δίαιτα που οφείλει να ακολουθεί. Όταν, όμως, αυτό γίνεται συστηματικά, τότε οι συνέπειες μπορεί να αποδειχθούν καταστροφικές. Ιδίως για τους διαβητικούς ασθενείς, το κομμάτι της «συμμόρφωσης» μπορεί να καθορίσει την ίδια την επιβίωση του πάσχοντα.

1 στους 2 διαβητικούς παραβλέπουν τις ιατρικές οδηγίες

Γενικότερα, η συμμόρφωση των ασθενών προς τις θεραπευτικές συστάσεις των επαγγελματιών υγείας αποτελεί ουσιώδη παράγοντα για την επιτυχή έκβαση της θεραπευτικής παρέμβασης, ειδικά σε μακροχρόνιες παρεμβάσεις για χρόνιες παθήσεις όπως ο Διαβήτης.

Υπολογίζεται, ωστόσο, ότι το ποσοστό της μη συμμόρφωσης των διαβητικών ασθενών ανέρχεται στο 50%, με την… ανυπακοή στις ιατρικές οδηγίες να μην περιορίζεται στον τρόπο λήψης της φαρμακευτικής θεραπείας, αλλά και στην τήρηση μιας δίαιτας ή την εκτέλεση αλλαγών στον τρόπο ζωής.

Παρενέργειες και επιπλοκές έρχονται αναπόφευκτα

Η έλλειψη συμμόρφωσης έχει σαν αποτέλεσμα πλημμελή αντιμετώπιση της πάθησης (αναζωπύρωση του διαβήτη, φαρμακευτικές παρενέργειες, αυξημένη επίπτωση επιπλοκών, αυξημένες νοσηλείες, αυξημένη ψυχολογική επιβάρυνση των ασθενών και των φροντιστών τους), μειωμένη ποιότητα ζωής για τους ασθενείς και αυξημένο οικονομικό κόστος για την υγεία.

Η ιδιαιτερότητα του διαβήτη απαιτεί απόλυτη συμμόρφωση

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια ασθένεια που χαρακτηρίζεται από υπεργλυκαιμία και μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο:

• μικροαγγειακών επιπλοκών (αμφιβληστροειδοπάθεια, νεφροπάθεια και νευροπάθεια) και
• μακροαγγειακών επιπλοκών (ισχαιμική καρδιακή νόσος, περιφερική αγγειακή νόσος και εγκεφαλικό επεισόδιο).

Είναι μια περίπλοκη ασθένεια που επηρεάζει πολλά όργανα και απαιτεί πολλαπλές θεραπευτικές παρεμβάσεις και προληπτικές στρατηγικές για την πρόληψη μακροπρόθεσμων επιπτώσεων (δίαιτα, άσκηση, φαρμακευτική αγωγή με από του στόματος δισκία ή ενέσεις, αυτοαξιολόγηση με καθημερινές μετρήσεις του σακχάρου, τακτικές επισκέψεις σε διαβητολόγο, οφθαλμίατρο, νεφρολόγο, καρδιολόγο).

Επομένως, τα προαναφερθέντα εμπόδια αναπόφευκτα υπονομεύουν τη συμμόρφωση των ασθενών. Υπάρχουν όμως και εγγενή – στη φύση της νόσου –  εμπόδια. Για παράδειγμα…

Παιδιά: Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 εμφανίζεται στην παιδική ηλικία και χρήζει ενέσεων ινσουλίνης. Τα παιδιά είναι μια ειδική κατηγορία ασθενών, καθώς λόγω ηλικίας αδυνατούν να αντιληφθούν τη σημασία της πάθησης και την ανάγκη για καθημερινή τακτική θεραπεία και προσαρμογή του τρόπου ζωής.

Ηλικιωμένοι: Από την άλλη, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 εμφανίζεται κυρίως σε ηλικιωμένα άτομα, στα οποία η συνύπαρξη άλλων παθήσεων, πολυφαρμακίας, μειωμένης νοητικής και φυσικής λειτουργικότητας δυσχεραίνει την πλήρη συμμόρφωση του ασθενούς. Επίσης η θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη είναι πολύπλευρη. Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο οι ασθενείς να παραμελούν τις μη φαρμακολογικές παρεμβάσεις (δίαιτα, άσκηση) και να δίνουν το βάρος της προσοχής τους στο φαρμακευτικό έλεγχο της υπεργλυκαιμίας. Άλλωστε σε ηλικιωμένους ασθενείς ο σακχαρώδης διαβήτης πολύ συχνά εμφανίζεται στα γενικότερα πλαίσια του μεταβολικού συνδρόμου (υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, παχυσαρκία) όπου η ανάγκη για επιπρόσθετα θεραπευτικά μέτρα δημιουργεί ένα πολύπλοκο συνολικό θεραπευτικό σχήμα που οι ασθενείς αδυνατούν να τηρήσουν πάντοτε πιστά.

Ανυπομονησία των ασθενών: Σημαντική παράμετρο αποτελεί και η φύση της νόσου. Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια νόσος και οι παρεμβάσεις έχουν ως στόχο κατά κύριο λόγο την αποφυγή ή την καθυστέρηση εμφάνισης επιπλοκών. Επομένως, η απουσία άμεσου ορατού θεραπευτικού αποτελέσματος από τον ασθενή μπορεί να αποτελέσει ανασταλτικό παράγοντα για την ορθή συμμόρφωση στις θεραπευτικές πρακτικές

Η σημασία της συμμόρφωσης στη θεραπεία του Διαβήτη

Η ορθή συμμόρφωση του διαβητικού ασθενούς στη θεραπεία έχει ευεργετικά αποτελέσματα σε τρεις βασικούς τομείς.

• Κατά πρώτον, αποτρέπει ή τουλάχιστον αναβάλλει την εμφάνιση μακροχρόνιων επιπλοκών, βελτιώνοντας όλους τους δείκτες νοσηρότητας και θνησιμότητας και αυξάνοντας την επιβίωση.
• Κατά δεύτερον, βελτιώνει τους οικονομικούς δείκτες, τόσο για τον ασθενή όσο και για τις επίσημες δομές παροχής υγείας, καθώς αποφεύγονται περιττά έξοδα λόγω μη αναγκαίων νοσηλειών, επισκέψεων σε επαγγελματίες υγείας, τροποποιήσεων της φαρμακευτικής αγωγής ενώ και η ενημέρωση των ασθενών για την αποτελεσματικότητα και χρησιμότητα των μη φαρμακολογικών παρεμβάσεων (δίαιτα, άσκηση) μειώνει την ανάγκη για επιπλέον φαρμακευτική αγωγή.
• Τρίτον και πλέον σημαντικό, η συμμόρφωση στη θεραπεία έχει σαν τελικό αποτέλεσμα, ειδικά σε ηλικιωμένους ασθενείς, την αποφυγή των μακροχρόνιων επιπλοκών η οποία βελτιώνει τόσο την ψυχολογική ευεξία όσο και τη φυσική λειτουργικότητα και απόδοση και αυξάνει το προσδόκιμο ζωής χωρίς αναπηρίες με τελική απόρροια τη συνολική βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.

Συνεργασία ασθενών, φροντιστών και ιατρών

Οι έρευνες παγκοσμίως στρέφονται προς την κατεύθυνση της εύρεσης αντικειμενικότερων μεθόδων μέτρησης και αξιολόγησης της συμμόρφωσης και της ανακάλυψης αποτελεσματικών παρεμβάσεων για την ενίσχυση της συμμόρφωσης. Η βελτίωση της συμμόρφωσης απαιτεί, όμως, συνεργασία μεταξύ ασθενών, φροντιστών και παρόχων υγείας ώστε οι καθιερωμένες θεραπευτικές στρατηγικές να βρουν πλήρη και ορθή εφαρμογή