• ο καλοήθης (συνήθως με καλή πρόγνωση) και
• ο κακοήθης (συνήθως με κακή πρόγνωση).

  

Πρωτοπαθείς, δευτεροπαθείς όγκοι και μεταστάσεις

Επίσης είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως στον εγκέφαλο υπάρχουν:

• πρωτοπαθείς όγκοι, δηλαδή που ξεκινάνε από τον εγκεφαλικό ιστό, και
• δευτεροπαθείς, όπου ο καρκίνος ξεκινάει σε άλλο σημείο του σώματος και μεταφέρεται στον εγκέφαλο με διάφορους τρόπους (μετάσταση).

Οι δευτεροπαθείς όγκοι είναι οι πιο συχνοί, με τις μεταστάσεις που διαπιστώνονται στον εγκέφαλο να προέρχονται από καρκίνο του μαστού, καρκίνο του παχέος εντέρου, καρκίνο του νεφρού, καρκίνο του πνεύμονα και από μελάνωμα. Οι δευτεροπαθείς όγκοι εγκεφάλου είναι πάντα κακοήθεις.

Οι πρωτοπαθείς όγκοι εγκεφάλου μπορεί να είναι καλοήθεις ή κακοήθεις. Προκαλούνται από τα διάφορα κύτταρα του εγκεφάλου που τους δίνουν την ονομασία τους.

Τι συμπτώματα προκαλεί ένας όγκος στον εγκέφαλο

Η συμπτωματολογία θα εξαρτηθεί από το μέγεθος του όγκου, από το σημείο στο οποίο προσβάλλει τον εγκέφαλο (τοποθεσία) και από την ταχύτητα με την οποία αναπτύσσεται ο όγκος.

Ο πονοκέφαλος είναι ίσως το πιο συχνό σύμπτωμα που υποδηλώνει την παρουσία ενός όγκου στον εγκέφαλο. Ο ασθενής που δεν είχε στο ιστορικό του πονοκεφάλους, παραπονιέται για πρώτη φορά για πονοκέφαλο.

Η άλλη περίπτωση είναι σε έναν ασθενή που πάσχει από χρόνια κεφαλαλγία να παραπονιέται για έναν καινούργιο πονοκέφαλο που δεν είχε ξανανιώσει. Ο πονοκέφαλος μπορεί να είναι σε οποιοδήποτε σημείο της κεφαλής, με τάση καθώς περνάει ο χρόνος να γίνεται πιο έντονος και συχνός. Επίσης μπορεί να εμφανιστούν ναυτία και έμετοι. Πρέπει να τονιστεί πως υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου διαπιστώνεται η παρουσία ενός όγκου χωρίς να έχει ο ασθενής πονοκέφαλο ή άλλο σύμπτωμα, και αυτό οφείλεται στους παράγοντες που προαναφέραμε.

Άλλα συμπτώματα που μπορεί να εκδηλωθούν είναι:

• οι διαταραχές της όρασης, λ.χ. διπλωπία,
• προοδευτική αδυναμία ή αιμωδία σε χέρι ή πόδι ή και στα δυο από την ίδια πλευρά,
• διαταραχές της ομιλίας,
• αστάθεια βάδισης,
• σύγχυση,
• διαταραχές συμπεριφοράς και
• επιληπτικές κρίσεις.

Πώς γίνεται η διάγνωση ενός όγκου εγκεφάλου

Η εξέταση από νευρολόγο είναι ενδεδειγμένη σε έναν ασθενή που παρουσιάζει τα συμπτώματα που προαναφέραμε. Συνήθως θα χρειαστεί μια αξονική ή μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου για να διαπιστωθεί η πιθανότητα ενός όγκου.

Μερικές φορές, από την τοποθεσία του όγκου και τα χαρακτηριστικά ευρήματα (κυρίως στην μαγνητική τομογραφία), είναι δυνατόν να διαγνωσθεί ένας καλοήθης όγκος (όπως ένα αδένωμα υποφύσεως ή ένα μηνιγγίωμα), ή να διαγνωσθεί ένας κακοήθης όγκος (όπως ένα πολύμορφο γλοιωβλάστωμα ή μεταστάσεις).

Για την περαιτέρω διευκρίνηση μπορεί να χρειαστούν και άλλες εξετάσεις, όπως η μαγνητική φασματοσκοπία και το PET scanning. Επίσης, σε περίπτωση μεταστατικού καρκίνου θα γίνουν πολλές εξετάσεις για να διαπιστωθεί από που προέρχεται ο καρκίνος (ειδικές εξετάσεις αίματος, αξονικές τομογραφίες θώρακος/άνω και κάτω κοιλίας, και άλλες).

Υπάρχει η περίπτωση να χρειαστεί να γίνει βιοψία εγκεφάλου για να τεκμηριωθεί με ακρίβεια η μορφή του όγκου που παρουσιάζει ο ασθενής (αν είναι καλοήθης ή κακοήθης), καθώς και ο βαθμός της επιθετικότητάς του. Η βιοψία συνήθως γίνεται υπό καθοδήγηση αξονικού ή μαγνητικού τομογράφου.

Τι θεραπείες υπάρχουν για την αντιμετώπιση όγκων εγκεφάλου

Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που εξετάζονται για να αποφασιστεί η θεραπεία και είναι οι εξής:

• η τοποθεσία του όγκου
• η μορφή του όγκου (καλοήθης ή κακοήθης)
• το μέγεθος του όγκου
• αν έχει επεκταθεί ο όγκος
• η κατάσταση υγείας του ασθενή
• οι πιθανές επιπλοκές της θεραπείας.

Η χειρουργική αντιμετώπιση είναι η συνήθης πρώτη επιλογή, όπου ο στόχος είναι να αφαιρεθεί όλοκληρωτικά ο όγκος. Η τοποθεσία και το μέγεθος είναι σημαντικοί παράγοντες που θα καθορίσουν αν θα αφαιρεθεί χειρουργικά ο όγκος. Σε περίπτωση που είναι κοντά σε κρίσιμες περιοχές (που έχουν σχέση με την κίνηση των άκρων, την όραση ή την ομιλία) μπορεί να γίνει μερική αφαίρεση και να προστεθεί ακτινοβολία ή χημειοθεραπεία.

Υπάρχουν όγκοι που δεν αντιμετωπίζονται χειρουργικά και έχουν πολύ καλή ανταπόκριση στην ακτινοβολία ή στην χημειοθεραπεία.

Η ακτινοβολία μπορεί να είναι γενικευμένη στον εγκέφαλο (whole-brain radiation) ή εστιασμένη στο σημείο που βρίσκεται ό όγκος. Υπάρχει και η στερεοτακτική ακτινοβολία, όπου η χρήση του Gamma Knife επιτρέπει μια μεγάλη δόση ακτινοβολίας με υψηλή ακρίβεια εστιασμένη στο σημείο που βρίσκεται ό όγκος.

Η πρόγνωση θα εξαρτηθεί από το μέγεθος του όγκου, από την επιθετικότητα και από την πιθανή ανταπόκριση στις εφαρμοζόμενες θεραπείες.