Οι μυρμηγκιές προκαλούνται από έναν ιό, ο οποίος είναι εξαιρετικά μεταδοτικός από άτομο σε άτομο και από τη μία περιοχή του σώματος στην άλλη. Για να περιοριστεί στο σημείο που αρχικά εμφανίζεται απαιτείται προσοχή και συστηματική φροντίδα. Αυτό είναι πολύ δύσκολο ιδιαίτερα στα μικρά παιδιά, αφού αφενός έχουν συχνή φυσική επαφή με συνομήλικους τους κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού και αφετέρου δεν μπορούν να συμμορφωθούν με τις οδηγίες.

Δεν είναι κακοήθεις

Οι μυρμηγκιές είναι μικρές αναπτύξεις που προκαλούνται από μια λοίμωξη του δέρματος. Οι ιοί που ευθύνονται για τις μυρμηγκιές είναι μέλη της οικογένειας του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV). Δεν είναι κακοήθεις, παρότι ορισμένα στελέχη τους που δεν σχετίζονται με τις μυρμηγκιές ενοχοποιούνται για σχηματισμό καρκίνου. Η συχνότητα εμφάνισής τους είναι πολύ υψηλή, με το 30% περίπου των παιδιών να τις αναπτύσσουν.

Πιο συχνές στα παιδιά και τους εφήβους

Ο κίνδυνος αυξάνεται σταθερά από τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού έως την ηλικία των 17 ετών. Τα παιδιά τείνουν να τις κολλούν ευκολότερα επειδή το ανοσοποιητικό τους σύστημα δεν είναι πλήρως ανεπτυγμένο και είναι πιο πιθανό να έχουν κοψίματα και γρατσουνιές στο δέρμα τους, από όπου μπορεί να εισέλθει ο ιός. Οι έφηβοι που ασχολούνται συχνά με αθλήματα επαφής μπορεί επίσης να είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς. Η ύπαρξη άλλων δερματοπαθειών, π.χ. ατοπική δερματίτιδα αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης τους. Βέβαια, οι μυρμηγκιές μπορεί να εμφανιστούν σε άτομα κάθε ηλικίας και κυρίως σε όσους έχουν αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα.

3 είδη μυρμηγκιών

Ανάλογα με τη θέση και τη μορφολογία τους, οι μυρμηγκιές διακρίνονται σε 3 κατηγορίες: τις κοινές (verruca vulgaris), τις πελματιαίες (verruca plataris), και τις ομαλές (verruca plana).

• Οι πρώτες είναι μικρά, σαρκώδη εξογκώματα με τραχιά υπερκερατωσική επιφάνεια, στο χρώμα του δέρματος, που εμφανίζονται συνηθέστερα στα δάχτυλα και στα χέρια και σπανιότερα στα γόνατα, τους αγκώνες και το πρόσωπο.
• Οι πελματιαίες παρατηρούνται στα πέλματα και δεν μοιάζουν με κοινές μυρμηγκιές επειδή αναπτύσσονται συνήθως εσωτερικά, λόγω του βάρους του σώματος. Συχνά μέσα στις πελματιαίες μυρμηγκιές διακρίνονται μαύρα στίγματα, τα οποία οφείλονται σε αγγεία που έχουν υποστεί θρόμβωση. Λόγω της θέσης τους, τις περισσότερες φορές είναι επώδυνες και εμποδίζουν τη βάδιση.
• Οι ομαλές μυρμηγκιές είναι λείες, στο χρώμα του δέρματος ή καφε-κίτρινα εξογκώματα, στο μέγεθος μιας καρφίτσας. Εμφανίζονται συνήθως στο πρόσωπο, στο πίσω μέρος των χεριών ή των ποδιών και τείνουν να εκδηλώνονται σε μεγάλους αριθμούς.

Πώς, όμως, κολλάμε τις μυρμηγκιές;

Ο ιός HPV βρίσκεται παντού και μεταδίδεται από άμεση δερματική επαφή με μια μυρμηγκιά, ή με επαφή με μολυσμένη επιφάνεια, αφού η διάρκεια επιβίωσής του σε αυτές είναι μεγάλη. Τα παιδιά είναι ευκολότερο να τον κολλήσουν μέσα στο σπίτι τους από τους γονείς ή τα αδέλφια τους, αλλά και από συνομηλίκους που έρχονται σε άμεση σωματική επαφή κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού ή της άσκησης. Οι πελματιαίες μυρμηγκιές είναι πιθανότερο να αποκτηθούν σε σημεία που περπατά κάποιος χωρίς παπούτσια, όπως π.χ. στο γυμναστήριο, σε αποδυτήρια ή στην πισίνα.

Για να εισέλθει στον οργανισμό, όμως, χρειάζεται μια “πόρτα”, που συνήθως είναι μια εκδορά ή μια πληγή. Για να μειωθούν, λοιπόν, οι πιθανότητες μόλυνσης πρέπει να ακολουθούνται ορισμένοι βασικοί κανόνες.

Κανόνες πρόληψης

1. Συχνό πλύσιμο των χεριών, προκειμένου να απομακρύνεται ο ιός από το δέρμα.
2. Εντατική ενυδάτωση, επειδή το ξηρό και σκασμένο δέρμα επιτρέπει την είσοδο του ιού στον οργανισμό.
3. Αποφυγή κοψίματος των νυχιών και παρωνυχίδων με τα δόντια, γιατί οι πρακτικές αυτές διακόπτουν τη συνοχή του δέρματος και ο ιός μπορεί να εισβάλει στον οργανισμό ευκολότερα.
4. Αποκλειστική χρήση των ειδών προσωπικής υγιεινής (π.χ. νυχοκόπτες, πετσέτες, ξυραφάκια ξυρίσματος κ.λπ.).
5. Χρήση παπουτσιών στα γυμναστήρια και κυρίως σαγιονάρων στις πισίνες, αφού ο HPV ευδοκιμεί σε ζεστές, υγρές περιοχές και το μαλακό και υγρό δέρμα είναι ευκολότερο να τραυματιστεί και να μολυνθεί.
6. Κάλυψη των εκδορών ή τραυματισμένων περιοχών του δέρματος με αυτοκόλλητα επιθέματα.

Απαραίτητη η άμεση θεραπεία

Παρότι τα δύο τρίτα των μυρμηγκιών υποχωρούν χωρίς καμία θεραπευτική παρέμβαση σε 2 χρόνια και τα τρία τέταρτα σε 3 χρόνια όταν κάποιος έχει ένα υγιές ανοσοποιητικό σύστημα, η πρακτική αυτή δεν συστήνεται, διότι το διάστημα είναι αρκετά μεγάλο και στο μεταξύ ο ιός μπορεί να εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος, οδηγώντας σε περισσότερες μυρμηγκιές. Επιπλέον, αυξάνονται κατακόρυφα οι πιθανότητες μετάδοσής του σε άλλα μέλη της οικογένειας και του οικείου περιβάλλοντος.

Γι’ αυτό προτείνεται η άμεση αντιμετώπισή τους. Υπάρχουν διάφορες θεραπευτικές μέθοδοι, οι οποίες μπορεί να διαρκέσουν εβδομάδες ή μήνες. Άλλες γίνονται στο σπίτι και άλλες στο ιατρείο και η επιλογή εξαρτάται από το σημείο, την προτίμηση του ασθενή και την ηλικία του. Η πιο ανώδυνη, αποτελεσματική και σύντομη είναι η χρήση χειρουργικού laser CO2, το οποίο εξασφαλίζει και άριστο αισθητικό αποτέλεσμα. Άλλες επιλογές είναι το σαλικυλικό οξύ ή άλλα οξέα, η κρυοθεραπεία και η χειρουργική εκτομή.

Προστασία από το εμβόλιο κατά του HPV

Το σπουδαιότερο, όμως, όπλο που έχει προστεθεί τα τελευταία χρόνια στη μάχη κατά του ιού HPV είναι η ανάπτυξη και χρήση του εμβολίου, το οποίο βοηθά στην προστασία καταρχάς και βάσει μελετών από τα κονδυλώματα και τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, αλλά, όπως φαίνεται σε πρόσφατες μελέτες, και από τις μυρμηγκιές. Μπορεί οι μεγαλύτεροι σε ηλικία να μην έχουν αυτήν την επιλογή, καθώς το εμβόλιο είναι αποτελεσματικό όταν το άτομο που το λαμβάνει δεν έχει εκτεθεί στον ιό, αλλά τα παιδιά έχουν τον τρόπο πια να προστατευτούν. Οι γονείς θα πρέπει να εμβολιάσουν το παιδί τους και να μην του στερήσουν την επιλογή να ζήσει χωρίς να κινδυνεύει από τις βλάβες που μπορεί να προκαλέσει ο ιός HPV.