Τα κενά μνήμης είναι απολύτως φυσιολογικά σε κάθε ηλικία, συνήθως όμως όσο μεγαλώνουμε γίνονται πιο συχνά. Όταν δε η απώλεια μνήμης γίνεται καθημερινό φαινόμενο, ξεκινούν να μας ταλαιπωρούν ανησυχίες ότι πρόκειται για το πρώτο σημάδι άνοιας.

Πότε λοιπόν η απώλεια μνήμης θεωρείται δικαιολογημένη και πότε πρέπει να αποτελεί αφορμή για επίσκεψη στο γιατρό; Δείτε τις τρεις διαβαθμίσεις και πάρτε τα μέτρα σας.

1. Φυσιολογική απώλεια μνήμης

• Μπαίνετε σε ένα δωμάτιο του σπιτιού και δε θυμάστε τι ψάχνετε.
• Σας παίρνει μερικά λεπτά να θυμηθείτε πού παρκάρατε.
• Ξεχνάτε να τηλεφωνήσετε σε κάποιον που σας κάλεσε νωρίτερα ενώ μαγειρεύετε, προσπαθείτε να ηρεμήσετε τα παιδιά που φωνάζουν ή γενικώς είστε απασχολημένοι με κάτι άλλο.
• Βάζετε κάτι σε ένα συρτάρι, ντουλάπι κ.λπ. και μετά δεν το βρίσκετε.
• Ξεχνάτε μια ασήμαντη πληροφορία που σας ανέφερε κάποιος μία ημέρα πριν (π.χ. τι μαγείρεψε, τι αγόρασε).
• Ξεχνάτε το όνομα κάποιου που μόλις γνωρίσατε.
• Αδυνατείτε να ανακαλέσετε μια ονομασία (τόπο, αντικείμενο, όνομα ηθοποιού κ.λπ.).

Τέτοιου είδους προβλήματα μνήμης εκδηλώνονται επειδή ο εγκέφαλος «διαγράφει» ασήμαντες πληροφορίες προκειμένου να κάνει χώρο για νέες, πιθανώς πιο σημαντικές.

2. Ελαφρώς ανησυχητική απώλεια μνήμης

• Δυσκολεύεστε να προσανατολιστείτε σε γνώριμους χώρους.
• Δυσκολεύεστε να θυμηθείτε τα ονόματα φίλων και συγγενών.
• Δυσκολεύεστε να αναγνωρίσετε πρόσωπα, χρώματα, σχήματα ή λέξεις.
• Επαναλαμβάνετε την ίδια ερώτηση που κάνατε πριν μισή ώρα.
• Αλλάζετε γρήγορα διάθεση (π.χ. από κοινωνικός και χαρούμενος γίνεστε αντικοινωνικός).
• Βάζετε συνεχώς αντικείμενα σε λάθος θέση και μετά δεν το θυμάστε.

Τα συμπτώματα αυτά εκδηλώνονται συχνά λόγω στρες, κατάθλιψης ή μόνιμης έλλειψης συγκέντρωσης. Δεν αποκλείεται βέβαια να αποτελούν πρώιμα συμπτώματα άνοιας, καθώς αυτή η ομάδα νευροεκφυλιστικών παθήσεων εξελίσσεται αργά για πολλά χρόνια πριν εκδηλωθούν εμφανή συμπτώματα.

3. Απώλεια μνήμης που πρέπει να αξιολογηθεί από γιατρό

• Ζητάτε κάτι να πιείτε (π.χ. καφέ) ενώ μόλις ήπιατε.
• Ξεχνάτε το όνομα ενός συγγενή, ενώ θυμάστε με λεπτομέρεια περιστατικά της παιδικής σας ηλικίας.
• Δεν μπορείτε να εκτελέσετε απλές καθημερινές δραστηριότητες, όπως να χρησιμοποιήσετε το πλυντήριο.
• Μπερδεύετε τα μέλη της οικογένειας (ποιο παιδί είναι ποιου).
• Κάνετε ατυχείς επιλογές σε απλά πράγματα, π.χ. φοράτε παλτό ενώ έξω κάνει ζέστη.
• Δεν ξέρετε πού χρησιμεύουν απλά καθημερινά αντικείμενα (π.χ. ανοιχτήρι, κατσαβίδι).
• Αφήνετε πράγματα σε εντελώς ακατάλληλα μέρη (π.χ. την κατσαρόλα κάτω από το κρεβάτι, το πορτοφόλι μέσα στο ψυγείο).
• Χάνετε την αίσθηση του χώρου και του χρόνου (π.χ. δεν αναγνωρίζετε μέρη που έχετε επισκεφθεί δεκάδες φορές, δεν θυμάστε σε ποια χρονιά βρισκόμαστε).

Το Αλτσχάιμερ, η συνηθέστερη μορφή άνοιας, πλήττει τον ιππόκαμπο, το τμήμα του εγκεφάλου που ελέγχει τη βραχυπρόθεσμη μνήμη. Τα άτομα με Αλτσχάιμερ δεν θυμούνται επομένως πρόσφατα γεγονότα αλλά συγκρατούν αναμνήσεις του μακρινού παρελθόντος.