Η έντονη χρήση της, όπως σε επαγγελματίες της φωνής (δασκάλους, δικηγόρους, τραγουδιστές, ιεροψάλτες), αλλά και η κακή χρήση όπως η υψηλή ένταση και η ακατάπαυστη ομιλία με χρήση μεγάλων προτάσεων, μπορεί να οδηγήσει σε αλλοίωση ή και απώλεια της φωνής.

Τα κύρια αίτια αλλοίωσης ή απώλειας της φωνής

   Ιώσεις. Αποτελούν συχνή αιτία αλλοίωσης της φωνής. Η δράση των ιών μπορεί να είναι ήπια και παροδική όπως στις απλές ιογενείς λαρυγγίτιδες, αλλά και πιο δραματική και μόνιμη όπως στην ιογενή προσβολή του λαρυγγικού νεύρου με επακόλουθο την παράλυση της φωνητικής χορδής.

Ιατρικές, κυρίως χειρουργικές πράξεις. Μπορεί να οδηγήσουν σε αλλοίωση ή απώλεια της φωνής. Μία δύσκολη διασωλήνωση κατά τη χορήγηση γενικής αναισθησίας μπορεί να τραυματίσει τις φωνητικές χορδές, όπως και η κάκωση του λαρυγγικού νεύρου στη διάρκεια μιας χειρουργικής επέμβασης όπως θυρεοειδεκτομής, μπορεί να προκαλέσει παράλυση της μιας ή και των δύο χορδών.

   Τσιγάρο. Βασική αιτία βράγχους φωνής αποτελεί το κάπνισμα. Το κάπνισμα αλλοιώνει τη φωνή επιφέροντας ξηρότητα στο βλεννογόνο του λάρυγγα με τον ζεστό εισπνεόμενο καπνό, αλλά και με σκληρότερο τρόπο, αφού αποτελεί έντονο προδιαθεσικό παράγοντα ανάπτυξης καρκίνου του λάρυγγα.

   Άγχος και παλινδρόμηση. Περισσότερο ήπια και αναστρέψιμα αίτια αλλοίωσης της φωνής αποτελούν η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και η αφυδάτωση. Επίσης, τα ψυχολογικά αίτια, με προσωρινή απώλεια της φωνής σε καταστάσεις άγχους ή έντονου φόβου, ή δυσαρθρίες σε ορισμένες καταστάσεις της παιδικής ηλικίας.

   Νευρολογικές παθήσεις. Οι μυασθένειες και τα εγκεφαλικά επεισόδια μπορεί να προκαλέσουν προοδευτική ή οξεία απώλεια της ομιλίας. Η ηλικία, τέλος, αποτελεί παράγοντα αλλαγής ή ωρίμανσης της φωνής, αλλά και προοδευτικής εξασθένησής της μέσω και της σταδιακής αποδυνάμωσης των πνευμόνων.

Διαγνωστική προσέγγιση

Κυρίαρχο ρόλο στη διαγνωστική προσέγγιση των προβλημάτων ομιλίας, κατέχει η λήψη του ιστορικού του ασθενούς και η κλινική εξέταση. Από το ιστορικό του ασθενούς διαπιστώνουμε την ύπαρξη των προδιαθεσικών παραγόντων που αναφέραμε πιο πάνω (κάπνισμα, έντονη χρήση της φωνής, χειρουργικές επεμβάσεις κ.λπ.).

Η κλινική εξέταση περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο την ψηλάφηση του λαιμού και την επισκόπηση του λάρυγγα και των φωνητικών χορδών. Η επισκόπηση του λάρυγγα είναι σήμερα δυνατή με δυο συμπληρωματικές μεθόδους. Την απλή ενδοσκόπηση και τη στροβοσκόπηση.

• Με την απλή ενδοσκόπηση, ελέγχουμε τρία βασικά πράγματα. Την παρουσία παθολογικών διογκώσεων στον λάρυγγα, την κινητικότητα των φωνητικών χορδών, και την ελεύθερη επιφάνεια των χορδών για την ύπαρξη πολυπόδων, κάλων κ.λπ.
• Η στροβοσκόπηση είναι πιο σύνθετη εξέταση. Εκτός των ανωτέρω, προχωρά ένα βήμα παραπάνω από την ενδοσκόπηση και εξετάζει την κατάσταση του βλεννογόνου που επενδύει τις φωνητικές χορδές. Η στροβοσκόπηση ενδείκνυται σε επιλεγμένες περιπτώσεις.

Σε επιλεγμένες περιπτώσεις ενδείκνυται και η καταφυγή σε απεικονιστικές εξετάσεις του λαιμού όπως υπερηχογράφημα ή μαγνητική τομογραφία, ιδιαίτερα όταν αντιμετωπίζουμε την παρουσία νεοπλασματικών εξεργασιών του λάρυγγα.

Θεραπευτική τακτική

Πέραν των γενικών οδηγιών για επαρκή ενυδάτωση και πιο υγιεινό τρόπο διατροφής, και την απομάκρυνση βλαπτικών παραγόντων όπως το κάπνισμα, οι βασικοί πυλώνες της θεραπείας είναι τρείς. Η λογοθεραπεία, η φαρμακευτική αγωγή, και στην περίπτωση που δεν επαρκούν τα δυο πρώτα, η καταφυγή σε χειρουργική επέμβαση.

Η λογοθεραπεία είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την αντιμετώπιση των παθολογιών της φωνής. Σε γενικές γραμμές, δύο είναι οι βασικοί κανόνες της ομιλίας: η υιοθέτηση χαμηλότερης έντασης στη φωνή μας και η χρήση μικρών προτάσεων, όπως στον γραπτό λόγο έτσι και στον προφορικό, ώστε να υπάρχει χρόνος για τους πνεύμονες να αναπληρώνουν τον αέρα.

Το φαρμακευτικό οπλοστάσιο είναι μάλλον περιορισμένο. Βασικό φάρμακο είναι η κορτιζόνη που με την αποιδηματική της δράση και σε λογική χρήση βοηθά σημαντικά στην αποκατάσταση της φωνής. Άλλες επιλογές είναι τα αντιφλεγμονώδη, βιταμίνες που συμβάλλουν στην αποκατάσταση του βλεννογόνου και σε ειδικές περιπτώσεις τα αντιβιοτικά.

Ύστατη λύση για την αποκατάσταση της φωνής είναι η χειρουργική επέμβαση υπό γενική αναισθησία. Βασικός κανόνας στις χειρουργικές επεμβάσεις είναι η κατά το δυνατόν περιορισμένη αφαίρεση των ιστών, τουλάχιστον όσον αφορά στις καλοήθεις βλάβες.

Γράφει ο Γεώργιος Αναστασόπουλος

Διευθυντής Β´ ΩΡΛ Κλινικής Metropolitan General