Τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια αποτελούν μακράν τα συνηθέστερα νευρολογικά νοσήματα. Ένας στους έξι συνανθρώπους μας θα υποστεί κάποια στιγμή στη ζωή του ποικίλης αιτιολογίας και βαρύτητας εγκεφαλικό. Υπολογίζεται πως περίπου 25.000 Έλληνες νοσούν κάθε χρόνο. Εκτιμάται πως ένας στους τρεις δεν θα επιβιώσει περισσότερο από ένα χρόνο, ένας στους τρεις θα παρουσιάσει μόνιμη αναπηρία και μόλις ένας στους τρεις θα μπορέσει να επανέλθει στη φυσιολογική του ζωή. Οι δείκτες νοσηρότητας και θνητότητας θα μπορούσαν, ωστόσο, να βελτιωθούν εάν τα εγκεφαλικά αντιμετωπίζονταν επειγόντως και τάχιστα…

Πρώτη αιτία αναπηρίας

Σε παγκόσμια κλίμακα τα εγκεφαλικά αποτελούν πλέον την πρώτη αιτία αναπηρίας και τη δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου. Είναι προφανές λοιπόν ότι το φορτίο και το κόστος που επιφέρουν τα εγκεφαλικά σε ατομικό, οικογενειακό, αλλά και ευρύτερα κοινωνικό επίπεδο είναι τεράστιο.

Τα εγκεφαλικά μπορεί να προληφθούν;

Θεμελιώδους σημασίας για την πρόληψη εγκεφαλικών είναι η σωστή ρύθμιση των παραγόντων αγγειακού κινδύνου, με πρώτη την αρτηριακή υπέρταση. Η ρύθμιση της πίεσης σε φυσιολογικά επίπεδα ελαττώνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού κατά 40%.

Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δίδεται στη χοληστερίνη και το σάκχαρο. Η σωματική άσκηση και η απώλεια βάρους, η διακοπή του καπνίσματος, ο περιορισμός της χρήσης οινοπνεύματος και η σωστή διαχείριση του στρες αποτελούν επίσης σημαντικούς προστατευτικούς παράγοντες.

Πέραν όμως αυτών, η σύμφωνη με τις οδηγίες του θεράποντα ιατρού λήψη αντιαιμοπεταλιακής θεραπείας ή αντιπηκτικών φαρμάκων σε περιπτώσεις κολπικής μαρμαρυγής, η διενέργεια ενδαρτηρεκτομής ή η τοποθέτηση stent σε ασθενείς με στένωση της καρωτίδας και η σωστή αντιμετώπιση της υπνικής άπνοιας είναι μερικά από τα πλέον αποτελεσματικά ιατρικά μέτρα πρόληψης. Η τακτική παρακολούθηση και η στενή συνεργασία μεταξύ ασθενούς και ιατρού αποτελούν την καλύτερη εγγύηση για την προστασία από το εγκεφαλικό.

Τα εγκεφαλικά μπορεί να θεραπευτούν;

Έχει πλέον αποδειχτεί ότι τα εγκεφαλικά θεραπεύονται. Ο χρόνος αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την επιτυχία οποιασδήποτε θεραπευτικής παρέμβασης. Ως εκ τούτου, αποφασιστικό ρόλο παίζει η ταχύτερη δυνατή αναγνώριση των συμπτωμάτων του εγκεφαλικού από τον ίδιο τον ασθενή ή το περιβάλλον του και η άμεση και χωρίς καμιά καθυστέρηση μεταφορά του στο κατάλληλο νοσοκομείο.

Στο σύνολο τους οι ασθενείς με οξύ εγκεφαλικό θα πρέπει να νοσηλεύονται σε εξειδικευμένες μονάδες. Η χορήγηση θρομβολυτικών φαρμάκων εντός 4,5 ωρών από την εγκατάσταση των συμπτωμάτων μπορεί να αποκαταστήσει την αιμάτωση του εγκεφάλου και να αναστρέψει τα συμπτώματα. Η μηχανική θρομβεκτομή με την παρέμβαση επεμβατικού νευροακτινολόγου μπορεί να έχει θεαματικά αποτελέσματα σε περιπτώσεις εκτεταμένων εγκεφαλικών λόγω απόφραξης μεγάλων αρτηριών.

Αγώνας με το χρόνο

Όμως η αποτελεσματικότητα τόσο της θρομβόλυσης όσο και της μηχανικής θρομβεκτομής εξαρτώνται από το χρόνο. Όσο ταχύτερα λάβει ο ασθενής θεραπεία τόσο καλύτερη θα είναι η αποκατάστασή του.

Η προσπάθεια για την αποτελεσματικότερη πρόληψη και αντιμετώπιση των εγκεφαλικών επεισοδίων θα πρέπει να είναι πολυεπίπεδη και απαιτεί τη συνεργασία όλων των εμπλεκομένων.

Ξεκινώντας από την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του πληθυσμού θα πρέπει να προχωρήσουμε στην καλύτερη οργάνωση των παρεχομένων υπηρεσιών και την αξιοποίηση του ιατρικού δυναμικού και των υπαρχουσών υποδομών, έτσι ώστε και στην Ελλάδα τα εγκεφαλικά να αντιμετωπίζονται ως υπερεπείγοντα περιστατικά και οι ασθενείς να λαμβάνουν την ενδεδειγμένη θεραπεία.