Πρόκειται για μια διαταραχή που δεν προκαλεί συμπτώματα τα οποία θα μπορούσε ο άνδρας να έχει προσέξει νωρίτερα, αλλά διαγιγνώσκεται όταν ο άνδρας υποβάλλεται σε σπερματογράφημα για να αξιολογηθεί ο αριθμός και η ποιότητα των σπερματοζωαρίων του.

Η παραγωγή σπερματοζωαρίων στους όρχεις μπορεί να παρεμποδιστεί από διάφορες αιτίες, όπως:

• Η κρυψορχία.
• Λοιμώξεις της αναπαραγωγικής οδού, όπως η επιδιδυμίτιδα ή η ουρηθρίτιδα.
• Οι επιπλοκές ορισμένων ιογενών λοιμωδών νοσημάτων. Για παράδειγμα, η παρωτίτιδα (μαγουλάδες) σε μεγάλη ηλικία μπορεί να έχει ως επιπλοκή οξεία ορχίτιδα που προκαλεί οίδημα σε έναν ή και στους δύο όρχεις και γι’ αυτό οδηγεί πολλούς άνδρες (έως και το 30% των ασθενών) στην υπογονιμότητα.
• Τραυματισμοί στη βουβωνική χώρα
• Καρκίνος ή οι θεραπείες του, όπως η ακτινοθεραπεία.
• Χρωμοσωμιακά νοσήματα, όπως το σύνδρομο Κλάινεφελτερ, κατά το οποίο τα παραγόμενα σπερματοζωάρια είναι από ελάχιστα έως ανύπαρκτα.

                                    Όταν οι «κολυμβητές» δεν τερματίζουν

Περίπου στο 40% των περιπτώσεων αζωοσπερμίας, οι όρχεις παράγουν μεν υγιή σπερματοζωάρια, αλλά αυτά δεν φθάνουν έως την προστατική μοίρα της ουρήθρας  ώστε να αποβληθούν με την εκσπερμάτιση (αποφρακτική αζωοσπερμία), συνήθως  εξαιτίας φλεγμονών, τραυματισμών ή εκ γενετής έλλειψης των σπερματικών πόρων.

Μία άλλη αιτία που εμποδίζει την αποβολή των σπερματοζωαρίων στο σπέρμα είναι η παλίνδρομη εκσπερμάτιση, κατά την οποία- στη διάρκεια του οργασμού- το σπέρμα διοχετεύεται στην ουροδόχο κύστη αντί να αποβληθεί από το σώμα του άνδρα.

Σε σπάνιες περιπτώσεις οι όρχεις είναι φυσιολογικοί αλλά δεν παράγουν σπερματοζωάρια εξαιτίας χαμηλών ορμονικών επιπέδων ή χημειοθεραπείας.

                                                     Η διάγνωση

Η ταυτοποίηση της αζωοσπερμίας είναι απλούστατη και γίνεται με έλεγχο των επιπέδων  της ορμόνης FSH στο αίμα του, αλλά και με βάση του μέγεθος των όρχεών του.

                                                     Οι θεραπείες

Όταν ο άνδρας έχει αποφρακτική αζωοσπερμία, με μια χειρουργική επέμβαση είναι αρκετά πιθανό να διανοιχθεί το σημείο της απόφραξης ώστε να αποκατασταθεί η ροή των σπερματοζωαρίων. Μάλιστα, όσο πιο πρόσφατη είναι η απόφραξη, τόσο πιθανότερο είναι να πετύχει η εγχείρηση (97% αποκατάσταση εάν η απόφραξη είχε συμβεί την τελευταία τριετία).

Άλλες επιλογές για τους άνδρες οι οποίοι δεν επιθυμούν να χειρουργηθούν είναι η λήψη των σπερματοζωαρίων με αναρρόφηση από τους όρχεις  ή με ανοικτή βιοψία όρχεων.

                                               Μικρογονιμοποίηση

Αν το ορχικό δείγμα που θα ληφθεί περιέχει έστω και ανώριμες μορφές σπερματοζωαρίων, αυτές μπορεί σε αρκετές περιπτώσεις να απομονωθούν, να καλλιεργηθούν με ειδικές τεχνικές για να ωριμάσουν και να χρησιμοποιηθούν στη συνέχεια για να γίνει εξωσωματική με μικρογονιμοποίηση.

Επιπλέον, τα ιστικά δείγματα που λαμβάνονται με αναρρόφηση και βιοψία μπορούν να κρυοσυντηρηθούν (κατάψυξη) ούτως ώστε να γίνουν επαναλαμβανόμενες προσπάθειες μικρογονιμοποίησης δίχως να χρειασθεί επανάληψη των μεθόδων αυτών.