Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια μεταβολική νόσος που χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα γλυκόζης (σάκχαρο) στο αίμα. Γνωστός ως ο σιωπηλός δολοφόνος, ο διαβήτης αυξάνεται με ανησυχητικό ρυθμό στις ΗΠΑ (και στον κόσμο γενικότερα) και επηρεάζει περισσότερους από 34 εκατομμύρια Αμερικανούς. Σχεδόν 1,5 εκατομμύριο νέες περιπτώσεις διαβήτη καταγράφονται κάθε χρόνο, αριθμός που είναι και συγκλονιστικός και ανησυχητικός.

Έως 2 εκατομμύρια οι πάσχοντες από διαβήτη και προδιαβήτη στη χώρα μας

Στην χώρα μας αποτελεί το 10-12% του πληθυσμού, μεταφραζόμενο στο ανησυχητικό αριθμό των 1.000. 000 με 1.200.000 συμπολιτών μας. Αν προσθέσουμε και τα άτομα με προδιαβήτη, τότε οι αριθμοί εκτοξεύονται κοντά στα 2.000.000. Με αναγωγή σε απλούς αριθμούς, σε κάθε 5/μελή οικογένεια άνω των 45 ετών τουλάχιστον ένα άτομο πάσχει από Διαβήτη. Το πιο δυστυχές είναι ότι ίσως και να μην το γνωρίζει, καθότι ο Σακχαρώδης Διαβήτης για μια ολόκληρη 10ετία από την έναρξη του μπορεί να μην εκδηλώσει κανένα σοβαρό σύμπτωμα για να διαγνωσθεί έγκαιρα.

Πώς ο διαβήτης επηρεάζει το ανοσοποιητικό μας σύστημα

Ο διαβήτης δεν επηρεάζει μόνο την καρδιά, τα νεφρά και τον εγκέφαλό, αλλά έχει παρατεταμένη και καταστροφική επίδραση και στο ανοσοποιητικό σύστημα. Ο ανεξέλεγκτος, μακροχρόνιος διαβήτης αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό μας σύστημα και αυξάνει την προδιάθεσή για ασθένειες και λοιμώξεις.

Είναι αποδεδειγμένο και με την πρόσφατη εμπειρία από τον Covid-19, ότι τόσο η καλή ρύθμιση του σακχάρου (ευγλυκαιμία), όσο και κυρίως η καλή ρύθμιση στις πρώτες ημέρες της λοίμωξης παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στο ευνοϊκή έκβαση της νόσησης.

Ένα εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα καθιστά επικίνδυνες τις λοιμώξεις για τα άτομα με διαβήτη και δυστυχώς η παραμικρή μόλυνση τους επηρεάζει δυσμενώς, αυξάνοντας τα ποσοστά νοσηλείας-θνητότητας και παρατείνοντας τον χρόνο αποθεραπείας τους.

5 σημεία «κλειδιά» στην εξασθένηση του ανοσοποιητικού λόγω του διαβήτη

Ακολούθως, περιγράφουμε 5 μηχανισμούς με τους οποίους ο διαβήτης επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα και οδηγεί σε ανοσοκαταστολή:

1. Ο Σακχαρώδης διαβήτης μειώνει την ικανότητα του αμυντικού μηχανισμού και των λευκών αιμοσφαιρίων να φτάσουν σε ικανοποιητικό βαθμό στο σημείο της μόλυνσης.
   Ο διαβήτης είναι γνωστό ότι αυξάνει τον κίνδυνο για αθηροσκλήρωση – μια ασθένεια στην οποία η φλεγμονή μέσα στα αιμοφόρα αγγεία και τις αρτηρίες δημιουργεί βλάβες γνωστές ως “αθηρωματική πλάκα”, που με την σειρά της οδηγεί στη σκλήρυνση και στένωση των αιμοφόρων αγγείων, γεγονός που επηρεάζει σημαντικά την αμυντική ικανότητα του οργανισμού και των λευκών αιμοσφαιρίων (τα κύτταρα που καταπολεμούν μικρόβια και ιούς) να φτάσουν έγκαιρα στο σημείο της μόλυνσης και να παραμείνουν εκεί. Αυτό οδηγεί σε καθυστερημένη, αντιφλεγμονώδη αντίδραση, μειωμένη επούλωση πληγών και αυξημένη ευπάθεια σε επακόλουθες λοιμώξεις.
2. Η χρόνια υπεργλυκαιμία (αυξημένο σάκχαρο στο αίμα) επιπλέον επιβραδύνει την διάχυση του αίματος μέσω των αιμοφόρων αγγείων, αυξάνοντας των κίνδυνο επιπλοκών σε τραυματισμούς.
   Λόγω της παθολογικής πάχυνσης του τοιχώματος των αιμοφόρων αγγείων, παρατηρείται μείωση της ροής του αίματος στο σημείο του τραυματισμού. Η λιγότερη ροή αίματος οδηγεί στη συνέχεια σε μικρότερη ποσότητα θρεπτικών ουσιών, άμυνας και άλλων υγιών κυττάρων να φτάσουν στο σημείο του τραύματος και να ξεκινήσουν έναν μηχανισμό επιδιόρθωσης. Αυτό καθυστερεί την επούλωση των πληγών και καθιστά έναν βολικό τρόπο για τα βακτήρια να εισέλθουν στο σώμα και να προκαλέσουν μόλυνση. Το δέρμα, που θρέφεται από μικρά τριχοειδή αγγεία και είναι βασικός παράγοντας για την παροχή έμφυτης ανοσίας, δεν είναι πλέον αρκετά ικανό να παρέχει προστασία από μολύνσεις, με επακόλουθο λοιμώξεις και φλεγμονές.
3. Τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης περιορίζουν και απορυθμίζουν τη σύνθεση των αμυντικών λευκών ουδετερόφιλων κυττάρων.
   Τα ουδετερόφιλα είναι κύτταρα του ανοσοποιητικού μας συστήματος που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμεσολάβηση της ανοσολογικής απόκρισης του ξενιστή σε βακτηριακές λοιμώξεις. Είναι τα πρώτα λευκοκύτταρα που φτάνουν στη μολυσμένη περιοχή και καταπολεμούν τη μόλυνση. Όμως, τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης περιορίζουν και απορυθμίζουν τη σύνθεση των ουδετερόφιλων στο σώμα.
   Ο αρρύθμιστος διαβήτης βλάπτει την παραγωγή και την ωρίμανση των ουδετερόφιλων στο μυελό των οστών, οδηγώντας σε μείωση του αριθμού των ουδετερόφιλων στο αίμα. Το υψηλό σάκχαρο στο αίμα εμποδίζει επίσης την ικανότητα των λευκοκυττάρων να κινητοποιούνται και να φτάσουν ικανοποιητικά στο σημείο της μόλυνσης.
4. Ο Σακχαρώδης Διαβήτης οδηγεί σε μειωμένη ανταπόκριση του «συμπληρώματος», σημαντικού παράγοντα του αμυντικού μηχανισμού στον οργανισμό.
   Το «σύστημα του συμπληρώματος» είναι αναπόσπαστο μέρος του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Ενισχύει την ικανότητα των αντισωμάτων και των φαγοκυτταρικών κυττάρων να καταπολεμούν μικρόβια και ιούς που προκαλούν ασθένειες και να τα εξαλείφουν από το σώμα μας. Ωστόσο, η υπεργλυκαιμία ή το υψηλό σάκχαρο στο αίμα προκαλεί ελαττώματα στους υποδοχείς του συμπληρώματος και βλάπτει την ικανότητά τους να προκαλούν φαγοκυττάρωση.
   Αυτή η διαταραχή της φαγοκυττάρωσης, με τη σειρά της, οδηγεί σε αυξημένη μικροβιακή δραστηριότητα στο σώμα και ενισχύει την ευαισθησία σε λοιμώξεις.
5. Το υψηλό σάκχαρο στο αίμα προσφέρει στα βακτήρια το τέλειο περιβάλλον για να ευδοκιμήσουν και να αναπτυχθούν.
   Η υπεργλυκαιμία προάγει την παραγωγή καταστροφικών μορίων (AGEs) στο σώμα, τα οποία παρεμβαίνουν στον φυσικό αμυντικό μηχανισμό του σώματος και περιορίζουν την ικανότητά του να καταπολεμά τις λοιμώξεις και τις φλεγμονές. Ο εξασθενημένος αμυντικός μηχανισμός ανοίγει χώρο για πιο σοβαρές βακτηριακές και ιογενείς λοιμώξεις όταν αυτές βρουν πύλη εισόδου στο σώμα (πχ τραυματισμοί -πληγές, αναπνευστικό σύστημα-λοιμώξεις, πεπτικό σύστημα με γαστρεντερίτιδες, ουροποιογεννητικό, κλπ.) Επίσης, αυξημένο σάκχαρο προάγει στην χρησιμοποίηση λιπών για ενέργεια με αποτέλεσμα αυξημένα επίπεδα “κετονικών” σωμάτων, που οδηγούν σε αυξημένη οξύτητα στο αίμα, δημιουργώντας ένα περιβάλλον τέλειο στα μικρόβια, τα οποία με τον τρόπο αυτό ευδοκιμούν ανεξέλεγκτα.

Τι μπορεί να γίνει για να βελτιωθεί το ανοσοποιητικό

Για τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη, ο καλύτερος τρόπος να παραμείνουν προστατευμένοι είναι:

Η ευγλυκαιμία, δηλαδή ελέγχοντας τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τους και διατηρώντας τα εντός των επιθυμητών ορίων. Είναι ο ευκολότερος τρόπος μαζί με μια μεσογειακή υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή και την καλή φυσική κατάσταση (fitness) για να αποτρέψουν προβλήματα.

Η διακοπή καπνίσματος. Δεν χρειάζεται να πει κανείς πολλά για το πως το κάπνισμα εξασθενεί το ανοσοποιητικό σύστημα.

Προσοχή στο βάρος. Η παχυσαρκία ή το υπερβολικό σωματικό βάρος, θέτει σε υψηλό κίνδυνο για αντίσταση στην ινσουλίνη και αρρύθμιστο διαβήτη, ενώ βλάπτει το ανοσοποιητικό σύστημα, αυξάνει τον κίνδυνο σοβαρότερης φλεγμονής ενώ επιδεινώνει τις λοιμώξεις σας και άλλες χρόνιες παθήσεις. Η πρόσφατη εμπειρία με τον Covid 19 έδειξε ότι τα παχύσαρκα άτομα είχαν τον υψηλότερο κίνδυνο επιπλοκών και θνητότητας ακόμα και αν δεν συνυπήρχε Σακχαρώδης Διαβήτης.

Άσκηση τακτικά. Η τακτική σωματική δραστηριότητα βοηθά το σώμα σας να χρησιμοποιεί αποτελεσματικά την ινσουλίνη, βοηθώντας σας να μειώσετε τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας, ενώ παράλληλα βελτιώνει σημαντικά και το ανοσοποιητικό σύστημα αλλά και την ψυχική ευεξία.

Από το περιοδικό Διαβήτης που κυκλοφορεί με τον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής