Η πανδημία COVID-19 συνεχίζεται, καθώς και η έλευση της εποχιακής γρίπης. Εύλογα, λοιπόν, είναι πολλά τα ερωτηματικά που προκύπτουν, ιδίως από πάσχοντες από αυτοάνοσα νοσήματα όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα:  «Υπάρχουν εξατομικευμένες αντιδράσεις σε ένα εμβόλιο;», «…μπορεί να πυροδοτηθεί μία αυτοάνοση αντίδραση σαν απάντηση σε ένα εμβόλιο ή ακόμη και μία αυτοάνοση νόσος», κ.λπ.

Πώς «λειτουργούν» τα Αυτοάνοσα Νοσήματα

Στα Αυτοάνοσα Νοσήματα ο οργανισμός αναγνωρίζει ως ξένα κάποια δικά του κύτταρα και στρέφεται εναντίον τους. Η βασική αντιμετώπιση των νοσημάτων αυτών είναι η χορήγηση φαρμάκων που τροποποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα, ώστε να μειωθεί η δράση του έναντι των ίδιων του των κυττάρων, και γι’ αυτό τον λόγο ονομάζονται ανοσοτροποποιητικά φάρμακα.

Οι ασθενείς με Αυτοάνοσα Νοσήματα πρέπει να ενθαρρύνονται να εμβολιάζονται σύμφωνα με τις εθνικές οδηγίες , με εξαίρεση το εμβόλιο για την πολιομυελίτιδα.

Οδηγίες εμβολιασμών για πάσχοντες από Αυτοάνοσα Νοσήματα

Ιός της γρίπης: άπαξ ετησίως πριν την έναρξη της επιδημικής περιόδου.

Πνευμονιόκοκκος: συστήνεται ο εμβολιασμός έναντι του πνευμονιοκόκκου σε όλους τους ενήλικες ασθενείς με ρευματικές παθήσεις υπό ανοσοτροποποιητικές θεραπείες:

• τόσο με το 13δύναμο συζευγμένο (PCV13 / γίνεται μια φορά και καλύπτει εφόρου ζωής),
• όσο και με το 23δύναμο πολυσακχαριδικό εμβόλιο (PPSV23 / γίνεται σε δεύτερο χρόνο/ χρήζει επανάληψης σε 5 έτη εάν ο ασθενής είναι <65 ετών).

Έρπητας ζωστήρας (VZV): μία εφάπαξ δόση του κυκλοφορούντος στην Ελλάδα εμβολίου έναντι του έρπητα ζωστήρα σε ασθενείς ≥ 50 ετών με ρευματικές παθήσεις, εκτός από ασθενείς που λαμβάνουν Κορτικοστεροειδή (≥20 mg πρεδνιζόνης ημερησίως). Σε ασθενείς που πρόκειται να αρχίσουν αγωγή με βιολογικούς παράγοντες, το εμβόλιο συνιστάται να χορηγείται τουλάχιστον 2-4 εβδομάδες πριν την έναρξη της αγωγής. Το εμβόλιο μπορεί να χορηγηθεί και σε ασθενείς με ιστορικό έρπητα ζωστήρα.

Iός της ηπατίτιδας Β (HBV): Για ασθενείς που δεν έχουν εμβολιαστεί ή εκτεθεί στον ιό της ηπατίτιδας Β, συστήνεται ο εμβολιασμός έναντι του ιού της ηπατίτιδας Β.

Προβληματισμοί για εμβολιασμό ασθενών με αυτοάνοσα νοσήματα

1. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει επιστημονικά τεκμηριωμένη πληροφορία για το εάν ασθενείς με Αυτοάνοσα Νοσήματα είναι δυνατόν να αναπτύξουν επαρκή ανοσία κατά του ιού SARS-COV2 με τα διαθέσιμα εμβόλια.
2. Δεν είναι επίσης γνωστό εάν τα εμβόλια αυτά είναι δυνατόν να προκαλέσουν έξαρση της υποκείμενης Αυτοάνοσης Ρευματικής Νόσου.
3. Αντίθετα, διάφορες μελέτες ανέδειξαν ότι ασθενείς με Αυτοάνοσα Ρευματικά Νοσήματα, ακόμη και υπό βιολογική θεραπεία, νοσούν με ηπιότερη COVID-19 νόσο.

Ο μεγάλος προβληματισμός είναι μήπως το εμβόλιο ενάντια στον νέο κορωνοϊό θα μπορούσε να δράσει ως παράγοντας ενεργοποίησης για την ανάπτυξη μιας ταχείας αυτοάνοσης αντίδρασης – παρόμοιας με Αυτοάνοσο νόσημα – σε γενετικά προδιάθετημένα άτομα.

Συστήνεται λοιπόν ο εμβολιασμός έναντι του SARS -COV-2 στους ενήλικες ασθενείς με Αυτοάνοσες ρευματικές παθήσεις μόνο εάν η νόσος βρίσκεται σε πλήρη ύφεση, και κυρίως μετά από επικοινωνία με τον ρευματολόγο τους, εκτός βέβαια ,εάν συνυπάρχει ιστορικό σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης που μπορεί να χρειαστεί εκτίμηση και από αλλεργιολόγο.

Θεωρώ ότι μέχρις ότου αποκτήσουμε πληρέστερη επιστημονική γνώση , οι ρευματολόγοι θα πρέπει να τονίζουμε στους ασθενείς μας με Αυτοάνοσα Ρευματικά Νοσήματα, να τηρούν αυστηρά και ευλαβικά τα μέτρα προσωπικής υγιεινής, να αποφεύγουν τον συγχρωτισμό, να κρατούν τις αποστάσεις και να φορούν προστατευτική μάσκα. Οι Επιστημονικές Κοινότητες, το Τμήμα και η Κλινική μας θα συνεχίσουν την επαγρύπνηση και ενημέρωση για οτιδήποτε νεότερο προκύπτει. Τα εμβόλια και η αυτοανοσία είναι ένας πολύτιμος τομέας έρευνας, πιο επίκαιρος από ποτέ.