Γράφει η Μαρία Σκουρολιάκου*

Στις πιο κοινές αυτοάνοσες ρευματικές παθήσεις περιλαμβάνονται η ρευματοειδής αρθρίτιδα, οι σπονδυλοαρθρίτιδες όπως η ψωριασική αρθρίτιδα, κι άλλες συστηματικές νόσοι του συνδετικού ιστού, όπως ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος, η Συστηματική Οζώδης Σκλήρυνση και το σύνδρομο Sjögren.

Οι ρευματικές παθήσεις αποτελούν χρόνιες συστηματικές αυτοάνοσες / φλεγμονώδεις νόσοι οι οποίες χαρακτηρίζονται από μια αλληλεπίδραση μεταξύ γενετικής προδιάθεσης, αυτοανοσίας και περιβαλλοντικών παραγόντων.

Έχει αποδειχθεί ότι η διατροφή παίζει ουσιώδη ρόλο στην πορεία καθώς και στην πρόγνωση των συγκεκριμένων παθήσεων. Επιπρόσθετα, η διατροφή παίζει καταλυτικό ρόλο στην σύνθεση του ανθρώπινου εντερικού μικροβιώματος το οποίο έχει αναγνωριστεί ότι κατέχει κεντρικό ρόλο στην ρύθμιση της ανοσολογικής απάντησης και την παθογένεια των ρευματικών και μυοσκελετικών παθήσεων.

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ο υποσιτισμός, δηλαδή η ανεπαρκής πρόσληψη ενέργειας ή/ και συγκεκριμένων θρεπτικών συστατικών σε σχέση με τις απαιτήσεις του οργανισμού, ή η παχυσαρκία μπορούν να οδηγήσουν σε διαταραγμένη λειτουργία του ανοσοποιητικού σε επίπεδο κυττάρων, ιστών και ολόκληρου του σώματος με επακόλουθο δυσμενή έκβαση στην υγεία. Η διατήρηση της βέλτιστης κατάστασης θρέψης συμβάλλει στην προστασία και διατήρηση της καλής υγείας.

Έμφαση θα πρέπει να δίνεται στην αποφυγή (αυξημένης) κατανάλωσης ζάχαρης και ιδιαίτερα βιομηχανοποιημένων σακχάρων (διαβάστε πολύ καλά τις ετικέτες τροφών) καθώς και αυξημένης κατανάλωσης κρέατος και γενικά κορεσμένων λιπαρών και ιδιαίτερα trans λιπαρών και η υιοθέτηση μιας «αντιφλεγμονώδους» διατροφής.

Η Μεσογειακή Διατροφή (αναγνωρισμένο Άυλο Πολιτιστικό Αγαθό της Ανθρωπότητας από την UNESCO το 2010) αποτελεί αποδεδειγμένα ένα από τα πιο υγιεινά διατροφικά μοντέλα παγκόσμια που περιλαμβάνει σε ιδανική ισορροπία τα απαιτούμενα θρεπτικά συστατικά μέσω των οποίων δημιουργούνται ωφέλιμες αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις δράσεις αλλά και πρεβιοτικές δράσεις για ένα υγιεινό εντερικό μικροβίωμα! Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει τις ευεργετικές δράσεις στην μείωση του πόνου κι αυξημένη λειτουργικότητα σε ασθενείς με ρευματικές παθήσεις.

Περί Μεσογειακής Διατροφής

Η μεσογειακή διατροφή αντιπροσωπεύει ένα διατροφικό προφίλ ευρέα διαδεδομένο σε κάποιους πληθυσμούς των ακτών της Μεσογείου, που πρώτο παρατηρήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1960.

Αποτελεί μια διατροφή βασισμένη σε τροφές φυτικής προέλευσης, η οποία κατά κύριο λόγο περιλαμβάνει τακτική χρήση εξαιρετικά παρθένου ελαιόλαδου, υψηλή ποσότητα και συχνότητα λαχανικών, φρούτων, ξηρών καρπών, ολόσπορων δημητριακών καρπών και οσπρίων, μέτρια κατανάλωση ψαριών και πουλερικών και χαμηλή πρόσληψη αυγών, γαλακτοκομικών και κόκκινου κρέατος.

Κι όλα αυτά με την συνοδεία αλκοόλ (ιδιαίτερα με την μορφή κρασιού) για κοινωνικούς και θρησκευτικούς λόγους, κυρίως κατά την διάρκεια των οικογενειακών γευμάτων.

Χαρακτηρίζεται από υψηλή αναλογία μονοακόρεστων (ιδιαίτερα ελαϊκού οξέος από ελαιόλαδο) προς κορεσμένα λιπαρά, χαμηλό συνολικό λίπος, χαμηλό κορεσμένο λίπος και χοληστερόλη, ισορροπημένη πρόσληψη πολυακόρεστων λιπαρών οξέων ωμέγα – 6 και ωμέγα-3 σε αναλογία 2:1, υψηλή πρόσληψη εδώδιμων ινών, βιταμινών και ανόργανων συστατικών καθώς και θρεπτικών αντιοξειδωτικών και αντιοξειδωτικών φυτοχημικών. Τα φυτοχημικά είναι χημικές ενώσεις που αποτελούν φυσικά συστατικά των φυτών.

Μία μεγάλη κατηγορία αντιοξειδωτικών φυτοχημικών, με την ονομασία φλαβονοειδή, εμπεριέχονται σε φρούτα και λαχανικά και άλλες φυτικές τροφές και έχουν αποδεδειγμένες αντιαλλεργικές, αντιφλεγμονώδεις, αντικαρκινικές και αντιοξειδωτικές δράσεις. Σημαντική λοιπόν είναι μια υγιεινή, ποικιλόμορφη αντι-φλεγμονώδης διατροφή!

*Μαρία Σκουρολιάκου
Επίκουρη Καθηγήτρια Εντερικής και Παρεντερικής Διατροφής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
Συνεργάτης Ελληνικής Εταιρείας Αντιρευματικού Αγώνα/ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α.

Βιβλιογραφία

• Paolino S, Pacini C et al. Interactions between microbiota, diet/nutrients and immune/inflammatory response in rheumatic diseases: focus on rheumatoid arthritis. Reumatologia 2019; 57(3): 151–157.
• Pullman-Mooar S, Laposata M, Lem D. Alteration of the cellular fatty acid profile and the production of eicosanoids in human monocytes by gamma-linolenic acid. Arthritis Rheum 1990;33:1526-33.
• Leventhal LJ, Boyce EG, Zurier RB. Treatment of rheumatoid arthritis with gammalinolenic acid. Ann Intern Med 1993;119:867-73
• Furse RK, Rossetti RG, Seiler CM, Zurier RB. Oral administration of gammalinolenic acid, an unsaturated fatty acid with anti-inflammatory properties, modulates interleukin-1beta production by human monocytes. J Clin Immunol 2002;22:83-91
• Kast RE. Boarge oil reduction of rheumatoid arthritis activity may be mediated by increased cAMP that suppresses tumor necrosis factor-alpha. Int Immunopharmacol 2001;1:2197-9
• Rodriguez-Casado A. The Health Potential of Fruits and Vegetables Phytochemicals: Notable Examples. Crit Rev Food Sci Nutr. 2014 Sep