Πρόκειται για πολύ συνηθισμένο εύρημα στο μισό σχεδόν του παγκόσμιου πληθυσμού, ενώ επιδημιολογικές μελέτες αναφέρουν πως η συχνότητα εμφάνισης ενός ψηλαφητού όζου του θυρεοειδούς είναι περίπου 5% στις γυναίκες και 1% σε άνδρες. Η αιτιολογία της δημιουργίας τους είναι συχνά άγνωστη. Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι αποτέλεσμα έλλειψης ιωδίου ή αυτοάνοσης θυρεοειδίτιδας, ενώ ρόλο παίζει και το οικογενειακό ιστορικό.

Οι περισσότεροι όζοι δεν προκαλούν ενόχληση ή συμπτώματα και εντοπίζονται κυρίως τυχαία, όταν οι ασθενείς πραγματοποιούν ακτινολογικές εξετάσεις για άλλες παθήσεις. Ο αριθμός τους ποικίλει, από ένα μέχρι και αρκετούς, ευρισκομένους στον έναν ή και στους δύο λοβούς του αδένα (πολυοζώδης βρογχοκήλη).

Υπάρχουν συμπτώματα και τι πρέπει να προσέξουν οι ασθενείς;

Για τους περισσότερους ασθενείς οι όζοι παραμένουν, όπως είπαμε αδιάγνωστοι και δεν δίνουν κάποιο θορυβώδες σύμπτωμα. Ωστόσο, αν το μέγεθός τους αυξηθεί σημαντικά τότε οι ασθενείς μπορούν να το παρατηρήσουν στον καθρέπτη. Αν ο όζος είναι πολύ μεγάλος μπορεί να προκαλέσει πόνο τοπικά και συμπτώματα πίεσης στο λαιμό. Ξαφνικός πόνος οφείλεται συχνά σε αιμορραγία ενός κυστικού όζου. Και αυτός είναι ένας λόγος που αρκετοί προσέρχονται για εξέταση. Επιπλέον, ένα μικρό ποσοστό όζων υπερπαράγει θυρεοειδικές ορμόνες (θερμοί όζοι) και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε υπερθυρεοειδισμό που εκδηλώνεται με ταχυκαρδία, αρρυθμίες, εφίδρωση, νευρικότητα κ.ά.

Ενώ οι περισσότεροι όζοι του θυρεοειδούς (90 – 95%) είναι καλοήθεις και δεν απαιτούν κάποια αντιμετώπιση, πρέπει οπωσδήποτε να αναγνωριστούν και να αντιμετωπιστούν οι κακοήθεις όζοι.

Στοιχεία που βάζουν την υποψία κακοήθειας είναι:

• Αν ο όζος είναι σκληρός, με ανώμαλη επιφάνεια και αμετακίνητος.
• Αν υπάρχουν διογκωμένοι λεμφαδένες στην περιοχή του λαιμού.
• Αν συνυπάρχει πόνος κατά την κατάποση ή αν η φωνή είναι βραχνή.
• Πρωτοεμφανιζόμενος όζος σε άτομα κάτω των 16 ή άνω των 60 ετών.
• Το ανδρικό φύλο.
• Ιστορικό έκθεσης σε ακτινοβολία στην περιοχή του λαιμού, ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία.

Πώς γίνεται ο διαγνωστικός έλεγχος

• Κλινική εξέταση του ασθενούς και λήψη ιστορικού και κληρονομικότητας (στοιχεία όπως αν είναι ψηλαφητός όζος, αν ο ασθενής έχει ακτινοβοληθεί κτλ, είναι πολύ σημαντικά).
• Αιματολογικές εξετάσεις για τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών, (Τ3, Τ4, TSH) των αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων και της καλσιτονίνης.
• Σπινθηρογράφημα για τη διερεύνηση της λειτουργικότητας των όζων. Εκτελείται σε ασθενείς που έχουν υπερθυρεοειδισμό (χαμηλή TSH) ταυτόχρονα με την παρουσία όζων.
• Το υπερηχογράφημα εξετάζει την ύπαρξη συγκεκριμένων χαρακτηριστικών σε κάθε όζο, που δείχνουν πόσο πιθανό είναι να είναι κάποιος όζος ύποπτος για κακοήθεια. Η ηχογένεια, η αιμάτωση, η ύπαρξη αποτιτανώσεων, τα σαφή ή ασαφή όρια, το αν υπάρχει κυστικό κομμάτι και η ύπαρξη ή όχι ενός «δαχτυλιδιού» γύρω από τον όζο είναι αυτά τα χαρακτηριστικά. Δε μπορούμε όμως να είμαστε σίγουροι μόνο από την εικόνα στον υπέρηχο. Ανάλογα με αυτά τα χαρακτηριστικά αποφασίζεται αν σε κάποιον όζο πρέπει να γίνει παρακέντηση και βιοψία.
• Παρακέντηση με λεπτή βελόνη (FNA) και βιοψία. Η μελέτη της βιοψίας μέσω της παρακέντησης είναι πιο σίγουρος τρόπος να διαγνωστεί μια κακοήθεια ή να αποκλειστεί ότι πρόκειται για καρκίνο. Καμία εξέταση δεν είναι τέλεια, και ακόμη και στη βιοψία μπορεί να πάρει κανείς μη ορθή διάγνωση. Γι’ αυτό και η παρακολούθηση της εξέλιξης των όζων είναι μια καλή τακτική.

Θεραπεία και αντιμετώπιση των όζων

Η αντιμετώπιση κάθε όζου εξαρτάται κυρίως από το αποτέλεσμα της παρακέντησης και την κατηγοριοποίησή του. Οι όζοι που είναι κακοήθεις ή ύποπτοι για κακοήθεια στη βιοψία αντιμετωπίζονται με χειρουργική επέμβαση.

Άλλες περιπτώσεις όπου απαιτείται χειρουργική επέμβαση μετά από διερεύνηση ενός θυρεοειδικού όζου είναι:

1. Αν ο όζος είναι ιδιαίτερα ύποπτος στο υπερηχογράφημα, συνυπάρχει οικογενειακό ιστορικό ή ιστορικό ακτινοβολίας ή η τιμή της καλσιτονίνης είναι αυξημένη.
2. Αν και είναι καλοήθης ο όζος, συνεχίζει να μεγαλώνει σε μέγεθος ή προκαλεί συμπτώματα όπως πόνο, δυσκαταποσία, κλπ.
3. Αν προκαλεί υπερθυρεοειδισμό και μετά από αποτυχία της συντηρητικής θεραπείας (τοξικό αδένωμα-τοξική βρογχοκήλη).
4. Όταν υπάρχουν μεγάλες πολυοζώδεις βρογχοκήλες που προκαλούν αισθητικό πρόβλημα ή συμπτώματα.

Η συνήθης επέμβαση είναι η ολική θυρεοειδεκτομή.

Η επέμβαση πραγματοποιείται υπό γενική αναισθησία. Πραγματοποιείται μια μικρή οριζόντια τομή χαμηλά στον τράχηλο που τις περισσότερες φορές δεν είναι ορατή. Ο ασθενής την ημέρα του χειρουργείου μπορεί να μιλήσει, να φάει, να πιει και να κινηθεί κανονικά. Χορηγούνται απλά παυσίπονα. Την επομένη επιστρέφει στο σπίτι του. Πολύ συχνά η θεραπεία του καρκίνου του θυροειδή απαιτεί και συμπληρωματικό ριζικό καθαρισμό με αφαίρεση των λεμφαδένων στην περιοχή του τραχήλου

Πολυάριθμες μελέτες αλλά και η καθημερινή πρακτική έχουν δείξει πως η επιλογή έμπειρου και εξειδικευμένου χειρουργού θυρεοειδούς περιορίζει τις επιπλοκές, συνοδεύεται με μικρότερο χρόνο νοσηλείας και βελτιστοποιεί το ογκολογικό αλλά και αισθητικό μετεγχειρητικό αποτέλεσμα.

Θεοδώρα Μαργαρίτη, MD, MSc, FEBS, Χειρουργός Θυρεοειδούς και Παραθυρεοειδών Αδένων. Για περισσότερες πληροφορίες για τους όζους του θυρεοειδούς και τη χειρουργική αντιμετώπισή τους επισκεφτείτε την ιστοσελίδα https://thyroidsurgeon.gr/. Για ραντεβού με τη χειρουργό καλέστε στο τηλ.: 210 6044698.