Γράφει ο Χάρης Αποστολόπουλος

Αναφερόμαστε φυσικά στα λεγόμενα «συνειδητά όνειρα» (lucid dreams), για τα οποία οι περισσότεροι είτε έχουμε ακούσει κάποια μαρτυρία ή ακόμα και έχουμε βιώσει μια τέτοια εμπειρία. Στο σημερινό τεύχος του του EThe Magazine του EleftherosTypos.gr, θα μιλήσουμε για αυτά τα περίεργα όνειρα που μοιάζουν τόσο μα τόσο αληθινά και ο εαυτός μας ως πρωταγωνιστής είναι σαν να γράφει το σενάριο όπως αυτός το επιθυμεί! Σαν να είναι δηλαδή κάτι περισσότερο κοντά στη σκέψη παρά στο όνειρο, το οποίο όσο καλά και αν προσπαθήσουμε να το περιγράψουμε, αν κάποιος δεν το έχει ζήσει, δεν μπορεί να το αντιληφθεί στο 100% του. Γιατί αν μια εικόνα ισούται με 1000 λέξεις, τότε η ίδια η εμπειρία ενός βιώματος ισούται με… εγκυκλοπαίδεια!

Ο ορισμός των lucid dreams

Συνειδητό όνειρο (διαυγές όνειρο) είναι κάθε όνειρο κατά το οποίο το άτομο έχει συνείδηση ότι ονειρεύεται ενώ το όνειρο είναι σε πλήρη εξέλιξη. Κατά τη διάρκεια του συνειδητού ονείρου, είναι δυνατό να ασκήσει κανείς έλεγχο πάνω στο ονειρικό περιβάλλον και να κάνει πράγματα που αλλιώς θα ήταν αδύνατο να κάνει στη φυσική πραγματικότητα.

Οι πρώτες αναφορές

Ήδη από αρχαιοτάτων χρόνων, ο Αριστοτέλης είχε παρατηρήσει ότι «συχνά όταν κάποιος κοιμάται, υπάρχει κάτι στη συνείδηση του που δηλώνει ότι αυτό που του παρουσιάζεται δεν είναι παρά ένα όνειρο».

Στα χριστιανικά χρόνια συναντάμε αναφορές για lucid dreams στην αλληλογραφία του Αγίου Αυγουστίνου (415 μ.Χ.) και σε κείμενα του Θωμά του Ακινάτη.

Οι μελέτες μέχρι σήμερα

Κατά την άνθηση του αραβικού πολιτισμού, τον 12ο αιώνα, ο γνωστός διδάσκαλος Ibn-el-Arabi φαίνεται ότι μελέτησε σοβαρά το φαινόμενο και θεωρούσε πολύ σημαντική τη συνειδητότητα κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Τον 19ο αιώνα αρχίζουν να δημοσιεύονται αρκετές μελέτες με αποκλειστικό θέμα τα lucid dreams, των Marquis d’Harvey Saint Denis, Φρειδερίκου Νίτσε κ.ά. Τα συνειδητά όνειρα εισχωρούν τώρα και στη λογοτεχνία, όπως σε έργα του Καρόλου Ντίκενς και αργότερα του Τόμας Μαν.

Τον 20ό αιώνα, ακόμη και ο πατέρας της ψυχανάλυσης Ζίγκμουντ Φρόιντ θα αναφερθεί σε αυτά, από τη δεύτερη έκδοση και μετά της Ερμηνευτικής των ονείρων.

Τον όρο όμως «lucid dreams» τον οφείλουμε στον ολλανδό ψυχίατρο F.W. van Eeden και στο μυθιστόρημά του Η γέφυρα των ονείρων που δημοσίευσε το 1913.

Επίσης έχει επισημανθεί ότι τα ιερά κείμενα των θιβετιανών βουδιστών μοναχών δίνουν μεγάλο βάρος στην εμπειρία της συνειδητότητας κατά τον ύπνο.

Όπως αναφέρουν ανθρωπολόγοι που έχουν μελετήσει τη φυλή Senoi στη Μαλαισία, τα μέλη της φυλής αυτής υπόκεινται σε εκπαίδευση ονειρικής συνειδητοποίησης από τα παιδικά τους κιόλας χρόνια!

Στη Δύση σοβαρές έρευνες για τα lucid dreams δεν άρχισαν παρά μετά τη δεκαετία του 1960, κυρίως στις ΗΠΑ, όπου έχουν γίνει θέμα διδακτορικών διατριβών και έχουν αναγνωρισθεί με έδρες σε πολλά πανεπιστήμια.

Στα πρόσφατα βιβλία τους Conscious Mind, Sleeping Brain και Exploring the World of Lucid Dreaming o Stephen La Berge και η Jayne Gackenbach παρουσιάζουν τα τελευταία συμπεράσματα των ερευνών σε αυτόν τον τομέα.

Γίνεται λοιπόν σαφές πως αν και είναι μια κοινή ανθρώπινη εμπειρία, μόλις τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να τη μελετά στα σοβαρά η επιστήμη. Σύγχρονοι ερευνητές, όπως η Patricia Garfield, ο Charles Τ. Tart, η Celia Green κ.ά., έχουν δημοσιεύσει πολλές αφηγήσεις συνειδητών ονείρων, όπου το υποκείμενο αρχίζει σιγά σιγά να αποκτά τον έλεγχο του ονειρικού βασιλείου του. Γίνεται, όπως λένε, ένας μάγος στο υποσυνείδητο, ένας ονειροναύτης! Κι όταν μιλάμε για «ονειροναυτική», δεν κινούμαστε στον χώρο της παραψυχολογίας αλλά στον χώρο των επιστημονικών ερευνών για τη φύση του ύπνου

Στον ονειρόκοσμο λοιπόν, μπορεί κανείς να δημιουργήσει μια επιθυμητή πραγματικότητα χωρίς πολύπλοκα μηχανήματα και πανάκριβες συσκευές. Αρκεί μόνο να συνειδητοποιήσει ότι πραγματικά ονειρεύεται!

Υπάρχουν δύο τρόποι για την εκκίνηση ενός συνειδητού ονείρου. Ο ένας τρόπος είναι να δημιουργηθεί ένα συνειδητό όνειρο από… όνειρο (DILD – dream-initiated lucid dream). Αρχίζει δηλαδή ένα κανονικό όνειρο και το άτομο κάποια στιγμή συμπεραίνει ότι ονειρεύεται – χωρίς αυτό να τον αφυπνίσει. Ο άλλος τρόπος αφορά ένα συνειδητό όνειρο από εγρήγορση (WILD – wake initiated lucid dream) και επιτυγχάνεται όταν το άτομο από την πλήρη εγρήγορση μεταβαίνει σε όνειρο χωρίς διακοπή στη συνείδηση.

Μέθοδοι που προκαλούν ένα συνειδητό όνειρο

Αν είστε  τυχεροί, θα έχετε δει τη μαγεία που κρύβει ένα συνειδητό όνειρο. Αν όχι, υπάρχουν πολλές επιστημονικές έρευνες που προσπαθούν να το προκαλέσουν. Οι πιο διαδεδομένες και… ακίνδυνες είναι οι παρακάτω:

1.Κατά τη διάρκεια της ημέραςσυγκεντρώνεστε, μείνετε ακίνητοι, ρωτήστε «Ονειρεύομαι;» και σκεφθείτε κάτι που θα θέλατε να δείτε στο συνειδητό όνειρο. Επαναλάβετε κάποιες φορές την ίδια διαδικασία και είναι πολύ πιθανό να συμβεί κάτι τέτοιο πραγματικά στον ύπνο σας.

2.Κρατήστε ημερολόγιο ονείρων.Συνήθως βλέπουμε όνειρα που ελάχιστα λεπτά μετά την αφύπνισή μας ξεχνάμε. Φροντίστε να τα γράψετε αμέσως μόλις τα δειτε. Έτσι, μελετώντας τα θα διακρίνετε τα πιο κοινά στοιχεία των ονείρων που βλέπετε (ανθρώπους, μέρη, κτλ.) και «ενημερώνουν» τον εγκέφαλό σας ότι πραγματικά προσπαθείτε να θυμηθείτε τα όνειρά σας. Επίσης, την επόμενη φορά που θα δειτε ένα μέρος ή αντικείμενο σε κάποιο όνειρό, θα το θυμηθείτε και θα σας βοηθήσει να αναγνωρίσετε πως βλέπετε όνειρο και κυρίως στο «πέρασμα» προς το συνειδητό όνειρο.

3.Μάθετε την καλύτερη ώρα για να δειτε ένα συνειδητό όνειρο. Αν γνωρίζετε καλά το πρόγραμμα του ύπνου σας, έχετε περισσότερες πιθανότητες να το ζήσετε. Οι μελέτες λένε ότι ένας μικρός ύπνος λίγες ώρες μετά το πρωινό ξύπνημα είναι το πιο συνηθισμένο διάστημα των συνειδητών ονείρων.

4.Προσπαθήστε την τεχνική «επιστροφή στο κρεβάτι». Ίσως είναι η πιο επιτυχημένη τεχνική.

• Βάλτε ξυπνητήρι 5 ώρες από την ώρα που πηγαίνετε για ύπνο.
• Κοιμηθείτε.
• Για μία ώρα προσπαθήστε να συγκεντρωθείτε στην προσπάθεια να δειτε κάτι συνειδητά. Αυτό που θέλετε να δείτε και στο όνειρό σας.
• Γυρίστε στο κρεβάτι και προσπαθήστε να κοιμηθείτε, λέγοντας τη φράση «ξέρω ότι θα ονειρευτώ…» συμπληρώνοντας με αυτό που θέλετε.

Μολονότι υπάρχουν χιλιάδες άρθρα στο διαδίκτυο που θεωρούν τις διαδικασίες αυτές ασφαλείς, συνιστούμε την προσοχή σας σε αυτά που… θέλετε να ονειρευτείτε αν τελικά επιτύχετε το συνειδητό όνειρο. Καλή επιτυχία!