Διανύοντας τα πρώτα μέτρα της εισόδου στον ιστορικό πυρήνα του πρώην βασιλικού κτήματος, η φύση, ο μεγάλος οικοδεσπότης του Τατοΐου, υποδέχεται τους περιπατητές. Ο ήχος του εργοταξίου δίνει το σήμα για τη νέα εποχή που ανατέλλει στο Τατόι. Το πρώην βασιλικό κτήμα φαίνεται να έχει αφήσει πίσω του τη χρόνια παραμέλησή του και τα σημάδια της καμένης γης από την πυρκαγιά του 2021. Το πρωινό φως του φθινοπώρου συμμετέχει δυναμικά στο νέο τοπίο που θα δούμε σε περίπου έναν χρόνο από σήμερα, στην αυλαία του 2025.

Το πρωί της 11ης Οκτωβρίου στον χωμάτινο δρόμο που οδηγεί προς το ανάκτορο πάνω από το φυλάκιο της εσωτερικής πύλης, δύο οχήματα από το εργοτάξιο του ανακτόρου «σπάνε» το βουητό θορύβου που παράγουν οι εργασίες στο βάθος του λόφου. Μόλις λίγα βήματα μετά ξεπροβάλλουν σταδιακά η επιβλητική έπαυλη και οι περίφημοι κήποι της. Εργάτες και μηχανές δουλεύουν με στόχο την ολοκλήρωση του συνολικού έργου της αποκατάστασης, της ανάδειξης και της απόδοσης του πρώην βασιλικού κτήματος, ενώ κτίρια θα αποδίδονται στο κοινό στεγάζοντας πλέον νέες χρήσεις.

Χρονικό ορόσημο

«Το έτος 2025 αποτελεί το χρονικό ορόσημο για τα έργα της αποκατάστασης του ιστορικού πυρήνα του Τατοΐου, καθώς στο τέλος του ολοκληρώνονται και αποδίδονται στο κοινό οι βασικές μουσειακές υποδομές του», είχε δηλώσει η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, πριν από μερικούς μήνες και, όπως είχε τονίσει, «η αποκατάσταση, η ανάδειξη και η λειτουργία του κτήματος αποτελούν εμβληματικό έργο στο πλαίσιο του συνολικού αναπτυξιακού σχεδιασμού της κυβέρνησης και του υπουργείου Πολιτισμού».

Συνεπώς, σε σχεδόν δεκατέσσερις μήνες από σήμερα το Τατόι θα έχει μία τελείως διαφορετική εικόνα. Ωστόσο, ακόμα και σήμερα, το τοπίο αποτυπώνει νοητά αισιόδοξα μηνύματα για τη νέα σελίδα της ιστορίας του πρώην βασιλικού κτήματος. Χωρίς αμφιβολία, η φύση, αν και πληγωμένη πρόσφατα από την πυρκαγιά, έχει ξαναγεννηθεί.

Η σχέση δάσους και κήπων είναι πλέον διακριτή. Συγκεκριμένα, οι κήποι, ως περίκλειστο τοπίο, έχουν ήδη οργανωθεί, όπου και εξελίσσονται εργασίες για την αποκατάστασή τους, σύμφωνα με τη μελέτη που είχε γνωμοδοτήσει θετικά το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων. Η πρώτη εικόνα της χωρικής οργάνωσης των κήπων είναι ορατή και, επίσης, διαμορφώνονται μονοπάτια διατεταγμένα στον χώρο.

Ανάκτορο

Στο βάθος ο ήχος του εργοταξίου συντροφεύει τον περίπατο προς το ανάκτορο, όπου εξελίσσονται οι εργασίες. Αν και η ορατότητα είναι περιορισμένη, λόγω της περίφραξης του εργοταξίου και της φυσικής αναγέννησης, κάποιες από τις εργασίες είναι εμφανείς.

Το ανάκτορο φαίνεται να έχει ανακτήσει τα εξωτερικά ποιοτικά χαρακτηριστικά, σύμφωνα με την αρχιτεκτονική του ταυτότητα από την εποχή του Γεωργίου Α’. Συγκεκριμένα, τα εξωτερικά στοιχεία των νεότερων φάσεων του κτιρίου έχουν αποξηλωθεί. Επίσης, από μακριά διακρίνεται το κλείσιμο της κολυμβητικής δεξαμενής, κατασκευή του 1950. Σύμφωνα με την εγκεκριμένη μελέτη αποκατάστασης του κτιρίου του ανακτόρου, αυτό το σημείο θα ανακτήσει την εικόνα που είχε από την εποχή του Γεωργίου Α’, δηλαδή θα είναι κήπος και ο υφιστάμενος υπόγειος χώρος του θα υποδεχθεί το μηχανοστάσιο του νέου μουσείου. Οταν ολοκληρωθεί η αποκατάσταση του ανακτόρου και μετατραπεί σε μουσείο, ο επισκέπτης θα ξετυλίγει το νήμα της ιστορίας του κτήματος, το οποίο ο Γεώργιος Α’ αγόρασε το 1872 στις υπώρειες της Πάρνηθας, στο Τατόι, για να το επεκτείνει και να γίνει πρότυπη αγροτοκτηνοτροφική μονάδα.

Εκεί έχτισε και τη θερινή του έπαυλη, πιστό αντίγραφο της «αγροικίας» στο αυτοκρατορικό συγκρότημα Πέτερχοφ της Αγίας Πετρούπολης, έτσι ώστε η οικογενειακή του κατοικία να παραπέμπει στον τόπο καταγωγής και τις νεανικές αναμνήσεις της συζύγου του, Ολγας. Εκτοτε το Τατόι αποτέλεσε πυρήνα της οικογενειακής βασιλικής ζωής.

Εξάλλου, όπως είχε διατυπώσει πριν από περίπου έναν χρόνο (10/11/2023) η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, κατά τη διημερίδα με τίτλο «Καταγράφοντας το παρελθόν, σχεδιάζοντας το μέλλον», το 2025 αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί η πλήρης καταγραφή και ο συνακόλουθος ακριβής προσδιορισμός της αξίας των περίπου 100.000 πολύτιμων αντικειμένων που έχουν βρεθεί στο Τατόι κατά τη διάρκεια των εργασιών διάσωσης και αποκατάστασης. Πρόκειται για μια συλλογή αντικειμένων κάθε είδους, όπως οικιακός εξοπλισμός, έργα τέχνης, ενδύματα, τάπητες, στρατιωτικά είδη, παράσημα, βιβλία, αρχειακό υλικό, γεωργικά εργαλεία και άλλα που θα βρουν τη θέση τους στο ανάκτορο και σε άλλους μουσειακούς χώρους του κτήματος.

Πίνακας

Η έκθεση του ανακτόρου θα εκκινεί το νήμα της αφήγησης με τον εμβληματικό μνημειακών διαστάσεων πίνακα «Προμηθέας Λυόμενος» του Καρλ Μπλοχ δημιουργώντας νοητά την έναρξη της βασιλείας του γεννημένου στη Δανία 17χρονου τότε βασιλιά Γεωργίου Α’. Η ελαιογραφία (μεγέθους 3,98 Χ 2,77 μ.), που φιλοτεχνήθηκε το 1864, παραγγελία του Γεωργίου Α’ με την ευκαιρία της ενθρόνισής του (1863), παρουσιάζεται αυτές τις ημέρες στο Μουσείο Κανελλοπούλου. Με αφορμή τον φετινό εορτασμό των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς στις αρχές Οκτωβρίου είχε διοργανωθεί μία ημερίδα με θέμα «Διαδρομές έργων τέχνης: Με αφορμή το ταξίδι του “Προμηθέα Λυομένου” του Carl Bloch», όπου η προϊσταμένη της Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Σταυρούλα-Βίλλυ Φωτοπούλου, είχε περιγράψει πολύ συνοπτικά το επίμονο και πολυσύνθετο έργο για το μουσείο.

«Προσπαθούμε να κρατήσουμε μια ισορροπία ανάμεσα στις ερμηνείες και την αφήγηση», είχε αναφέρει η κ. Φωτοπούλου σε μια σύντομη αναφορά της σχετικά με τη μουσειογραφική διαδρομή στον χώρο του ανακτόρου, όπου «θα υπάρχουν δωμάτια όπου θα γίνεται αναπαράσταση των χώρων όπως το γραφείο του Γεωργίου Α’ σύμφωνα με φωτογραφίες του 1900», αλλά και σημεία του ανακτόρου που είχαν άλλη φυσιογνωμία και θα μιλούν για κάτι διαφορετικό.

Πώς κυλάει η αποκατάσταση των κτιρίων

Σύμφωνα, πάντως, με πληροφορίες του «Ε.Τ.» της Κυριακής, οι εργασίες αποκατάστασης του ανακτόρου, της κατασκευής των δικτύων υποδομών του και της διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου του εξελίσσονται σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα.

Εχουν ήδη ολοκληρωθεί τα κτίρια της Οικίας Sturm, της Οικίας Φροντιστή, της Οικίας Αρχικηπουρού και των Τηλεπικοινωνιών, καθώς και του συγκροτήματος «Στάθμευσης Οχημάτων».

Το κτίριο των μαγειρείων, δίπλα από το ανάκτορο -όπως είναι γνωστό- έχει ολοκληρωθεί και θα στεγάζει το εκδοτήριο εισιτηρίων, το βεστιάριο, το αναψυκτήριο και το γραφείο των υπευθύνων του μουσείου του ανακτόρου. Επίσης, η Οικία Δασοφύλακα ήδη λειτουργεί ως Κέντρο Πληροφόρησης από εθελοντές του δραστήριου σωματείου «Οι Φίλοι του Κτήματος Τατοΐου».

Περπατώντας προς την «αγροτική ενότητα» συναντάμε το αποκατεστημένο πλέον παλαιό βουτυροκομείο, που είναι έτοιμο να υποδεχθεί τη νέα του χρήση, να φιλοξενήσει το Μουσείο Βουτυροκομείου και το ιατρείο του χώρου. Σχεδόν απέναντί του, οι σκαλωσιές εξακολουθούν και υπάρχουν στο κτίριο του νέου βουστασίου. Η μία πτέρυγά του προορίζεται για Μουσείο των Οχημάτων-Μνημείων της τέως βασιλικής οικογένειας, ενώ η άλλη θα είναι μουσείο αφιερωμένο στην αγροκτηνοτροφική παραγωγή του κτήματος.

Ο όροφος του νέου βουστασίου μετατρέπεται σε χώρο συνεδρίων και εκδηλώσεων. Συνεχίζονται οι εργασίες στο παλαιό βουστάσιο, για να φιλοξενηθεί το Μουσείο των Βασιλικών Αμαξών. Από τη μεριά του κτιρίου αξιωματικών φρουράς, μπορεί η εικόνα να μην έχει αλλάξει ραγδαία σε σχέση με άλλους χώρους του κτήματος όπου σταδιακά αποκαθίστανται για τις διάφορες χρήσεις, για τις οποίες προβλέπονται, ωστόσο η θέα των περίφημων κασπό, κατασκευασμένων στο Παρίσι, που κοσμούσαν τον ανακτορικό κήπο στο Τατόι και φέρουν τη δική τους ιστορία, ωθεί και πάλι τη σκέψη στην ολοκλήρωση του έργου.

Σύμφωνα με πληροφορίες του «Ε.Τ.» της Κυριακής, τα κασπό θα τοποθετηθούν στη θέση τους και θα ανασυνθέσουν την εικόνα του ανακτόρου.