Η κατασκευή του αξιόλογου αυτού μνημείου, με μια πρώτη εκτίμηση, προσδιορίζεται στους πρώιμους ρωμαϊκούς χρόνους (1ος αι. μ.Χ.).

Στην πρώτη φάση της έρευνας αποκαλύφθηκε μέρος της σκηνής, δύο πλευρικοί θάλαμοι με καμαροσκέπαστη οροφή και 14 σειρές εδωλίων από το κοίλο, το οποίο διαθέτει κτιστή υπόβαση και είναι πιθανότατα θεμελιωμένο στο φυσικό έδαφος. Τα περισσότερα ακέραια εδώλια διατηρούνται στα νότια και νοτιοδυτικά. Αντιθέτως, το βορειοδυτικό τμήμα του κοίλου είναι ιδιαίτερα διαταραγμένο.

Η καταστροφή του προκλήθηκε όταν τεράστιοι βράχοι, φερτοί από τον παρακείμενο χείμαρρο, διαπέρασαν το κτίσμα διαγώνια με κατεύθυνση προς τα ανατολικά.

Η υπερχείλιση του χειμάρρου ενδεχομένως οφείλεται στο σφοδρό σεισμικό γεγονός των όψιμων ρωμαϊκών χρόνων (4ος αι. μ.Χ.), που κατέστρεψε τις περισσότερες αρχαίες θέσεις της δυτικής Κρήτης. Σε επόμενη ερευνητική φάση -σημειώνει η ίδια ανακοίνωση- απαιτείται η ολοκλήρωση της ανασκαφής, προκειμένου να διευκρινιστεί αν το μνημείο πλαισιώνεται από εξωτερική τοιχοδομία, στοιχείο απαραίτητο για την εκπόνηση της μελέτης αποκατάστασης και ανάδειξής του.

Σε κάθε περίπτωση, η αποκάλυψη ενός οικοδομήματος δημόσιας λειτουργίας σε κεντρικό σημείο της αρχαίας πόλης και σε εγγύτητα με το φημισμένο Ασκληπιείο προσθέτει νέα δεδομένα στον αρχαιολογικό και ιστορικό ορίζοντα της περιοχής.

Η Λισός, αρχαία αυτόνομη πόλη, θρησκευτικό κέντρο και έδρα του Κοινού των Ορείων κατά τον 3ο αιώνα π.Χ., αναπτύχθηκε στην περίκλειστη από βουνοκορφές και κατάφυτη κοιλάδα του Αϊ-Κυρκού, που έχει έξοδο στο νοτιοδυτικό Κρητικό πέλαγος. Το Ασκληπιείο, που ήρθε στο φως το 1959, αρχιτεκτονικά κατάλοιπα δημόσιων κτισμάτων, η εντυπωσιακή νεκρόπολη των ελληνορωμαϊκών χρόνων και οι δύο μονόχωροι βυζαντινοί ναοί, συνθέτουν ένα μοναδικό αρχαιολογικό τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.

Η πρόσβαση στον αρχαιολογικό χώρο γίνεται είτε διά θαλάσσης είτε μέσω του ευρωπαϊκού μονοπατιού Ε4, με αποτέλεσμα η περιοχή να παραμένει αλώβητη από νεότερες επεμβάσεις αλλά συγχρόνως η εκτέλεση των εργασιών να αντιμετωπίζει αντικειμενικές δυσκολίες.

Το έργο ανάδειξης υλοποιήθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων, με προϋπολογισμό 300.000 ευρώ και χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων της Περιφέρειας Κρήτης.

Πηγή φωτογραφιών: ΥΠΠΟΑ