Στην επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, το νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης «Υποβολή των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης (πόθεν έσχες) και οικονομικών συμφερόντων – Ρυθμίσεις για την ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας», ψήφισε επί της αρχής η ΝΔ. Ο ΣΥΡΙΖΑ απέχει από τις ψηφοφορίες. Επιφύλαξη για την τελική τους στάση, στην Ολομέλεια, δήλωσαν ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, Ελληνική Λύση και ΜέΡΑ25. Καταψήφισε το ΚΚΕ το οποίο διαφωνεί με το μέρος του νομοσχεδίου που αναφέρεται στην ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας.

Ευρωπαϊκή Εισαγγελία

Σε σχέση με τον ρόλο και τις αρμοδιότητες των εντεταλμένων Ευρωπαίων Εισαγγελέων, ο υπουργός Δικαιοσύνης ανέφερε ότι με το νομοσχέδιο:

– προσδιορίζεται η εξουσία των Ευρωπαίων Εντεταλμένων Εισαγγελέων να διατάσσουν τη διενέργεια ειδικών ανακριτικών πράξεων, με αναφορά στις διατάξεις του κώδικα ποινικής δικονομίας, που αφορούν στους εισαγγελείς οικονομικού εγκλήματος.

– έχουν όλες τις εξουσίες των Οικονομικών Εισαγγελέων μέσα στις οποίες εμπίπτει και η πρόσβαση σε κάθε πληροφορία ή στοιχείο του τηλεπικοινωνιακού απορρήτου, στις περιπτώσεις κατά τις οποίες αποτυπώνεται ή τεκμηριώνεται η αντικειμενική υπόσταση κακουργήματος.

– προβλέπεται διενέργεια ειδικών μέτρων έρευνας, δηλαδή η παρακολούθηση ηλεκτρονικών επικοινωνιών προς και από τον ύποπτο ή κατηγορούμενο, σε οποιοδήποτε ηλεκτρονικό μέσο επικοινωνιών χρησιμοποιεί. Επίσης η παρακολούθηση και ο εντοπισμός ενός αντικειμένου με τεχνικά μέσα.

Ο υπουργός Δικαιοσύνης επισήμανε ότι οι αυξημένες αρμοδιότητες των Εντεταλμένων Ευρωπαίων Εισαγγελέων, προβλέπονται στον σχετικό Ευρωπαϊκό Κανονισμό και εξυπηρετούν κυρίως την επιτάχυνση της διαδικασίας, για τη διερεύνηση σοβαρών αδικημάτων, μεγάλου αντικειμένου. Επίσης ότι οι Ευρωπαίοι Εντεταλμένοι εισαγγελείς ελέγχονται κάθε έξι μήνες ή ακόμα και κάθε τρεις μήνες. Σε κάθε περίπτωση, ανέφερε, δεν καταργείται η εξουσία του ανακριτή σε μια υπόθεση δεδομένου ότι ο ανακριτής εξακολουθεί να μπορεί να λάβει απολογία ή να λάβει μέτρα καταναγκασμού ή περιοριστικά μέτρα, αν εκείνος κρίνει. ΅

Πόθεν έσχες

Στο ίδιο κλίμα με την έναρξη της συζήτησης του σχεδίου νόμου, την περασμένη Παρασκευή, και σήμερα, ο υπουργός Δικαιοσύνης υπογράμμισε ότι προσπάθεια της κυβέρνησης είναι να προτείνει ένα νομοσχέδιο στην εθνική Αντιπροσωπεία που τα πολιτικά κόμματα καλό θα ήταν να συγκλίνουν, γιατί «η κοινωνία χρειάζεται να βλέπει ότι γίνεται έλεγχος των δηλώσεων πόθεν έσχες των προσώπων που είναι σε θέσεις ευθύνης».

«Δεν νομίζω ότι ένα νομοσχέδιο που αφορά στη διαφάνεια, αφορά στον εκσυγχρονισμό ή ενδεχομένως και σε μια λογική η οποία υπαγορεύεται από τη σημερινή πραγματικότητα, και έχει να κάνει με τις δηλώσεις πόθεν έσχες, ότι θα έπρεπε να είναι θέμα στο οποίο θα έπρεπε να αντιδικούμε», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Τσιάρας. Όπως επισήμανε δε, το Υπουργείο και πολλά σχόλια που υποβλήθηκαν στο στάδιο της διαβούλευσης υιοθέτησε και η πολιτική ηγεσία είναι «ανοιχτή» να επεξεργαστεί επισημάνσεις που έγιναν, κατά τη διαδικασία της ακρόασης φορέων, ώστε να περιληφθούν στην τελική μορφή του νομοσχεδίου.

Το ζήτημα των δηλώσεων πόθεν έσχες, είπε εξάλλου, ήταν ζήτημα που δημιουργούσε πολλά θέματα, και στις ελεγκτικές αρχές αλλά και στους υπόχρεους, και συνεπώς, η κυβέρνηση έπρεπε να το δει και να κινηθεί στην κατεύθυνση του εκσυγχρονισμού του υφιστάμενου πλαισίου. Με βάση λοιπόν αυτή τη λογική περιορίστηκαν οι κατηγορίες των υπόχρεων και ενοποιήθηκαν οι ελεγκτικές αρχές υπό την επιτροπή της Βουλής. Στη διαφάνεια στοχεύει επίσης, τόνισε ο κ. Τσιάρας, η διάταξη που δίνει την εξουσία στην ελεγκτική επιτροπή να αντλεί οποιοδήποτε έγγραφο αφορά στους υπόχρεους των δηλώσεων.

Φορείς

Κατά τη διαδικασία της ακρόασης φορέων, ο Γιώργος Ζαβάκος, προϊστάμενος Γ΄ Μονάδας Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης της Αρχής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες, είπε ότι το μεγαλύτερο μέρος των παρατηρήσεων της Αρχής ελήφθη υπόψη στο σχέδιο νόμου. Παράλληλα, όμως, μετέφερε τον προβληματισμό φορέων ότι ενδεχομένως να υπάρξουν σημαντικές έως ανυπέρβλητες δυσκολίες και εμπόδια, ως προς τη διαδικασία της συλλογής των προσωπικών στοιχείων των συζύγων των υπόχρεων.

Η Ελευθερία Κώνστα, γενική γραμματέας της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, είπε ότι κινούνται στη σωστή κατεύθυνση οι ρυθμίσεις που αφορούν την άντληση των νομικών στοιχείων αυτόματα από τα διάφορα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και όχι η ίδια η αναζήτησή τους από τους υπόχρεους. Η κυρία Κώνστα διατύπωσε ωστόσο ενστάσεις σε σχέση με τη σύνθεση της επιτροπής που λειτουργεί ειδικώς για τους δικαστικούς λειτουργούς. Είπε ειδικότερα ότι με το νομοσχέδιο, προβλέπεται το έκτο μέλος της δεκαμελούς Επιτροπής να είναι ο πρόεδρος της Αρχής Καταπολέμησης Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομη Δραστηριότητα. «Υφίσταται σήμερα μια οριακή 6-5 πλειοψηφία από εν ενεργεία δικαστικούς λειτουργούς του οργάνου, το οποίο ελέγχει τις δηλώσεις περιουσιακής κατάστασης των δικαστικών λειτουργών. Από αυτή την άποψη θεωρούμε ότι για να υπάρξει, πράγματι, πλειοψηφία κατά συμμόρφωση των αποφάσεων της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας θα πρέπει να αντικατασταθεί ο διοικητής της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, η οποία Αρχή αυτή αντικατέστησε τον Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης και στη θέση του να μπει ένας αεροπαγίτης με τον αναπληρωτή του», εξήγησε η γενική γραμματέας της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων. Ανέφερε εξάλλου ότι θα δημιουργήσει διοικητικό άχθος η αυτοτελής υποβολή δήλωση πόθεν έσχες από τους συζύγους. Επιπροσθέτως, η κυρία Κώνστα επισήμανε ότι με το νομοσχέδιο, κάθε μέλος της κυβέρνησης μπορεί να ζητά από την Επιτροπή Ελέγχου να διενεργεί έλεγχο συγκεκριμένων υπόχρεων, όταν υπάρχει επώνυμη καταγγελία, η οποία όμως όταν φθάνει στην Επιτροπή είναι ανώνυμη, διάταξη που, όπως είπε, «συνιστά εκ πλαγίου παραβίαση της Αρχής της Διάκρισης των Εξουσιών».

Ο Ιωάννης Σέβης, γενικός γραμματέας της Ένωσης Εισαγγελέων Ελλάδας, είπε το νομοσχέδιο κινείται στη σωστή κατεύθυνση και συμβάλλει στη διαφάνεια. Υπογράμμισε ωστόσο ότι ο έλεγχος των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης των δικαστικών και εισαγγελικών λειτουργών συνδέεται με την άσκηση των καθηκόντων τους και πρέπει να διενεργείται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η απαραίτητη, για την άσκηση των καθηκόντων τους, ανεξαρτησία αυτών έναντι των οργάνων των δύο άλλων λειτουργιών. «Τούτο σημαίνει ότι το όργανο που είναι επιφορτισμένο με τον έλεγχο, πρέπει να έχει όχι μόνο το ανάλογο, ενόψει της ιδιαίτερης κατά το Σύνταγμα θέση, των δικαστικών και εισαγγελικών λειτουργών θεσμικό κύρος, ως προς τα πρόσωπα από τα οποία αποτελείται, αλλά πρέπει και να συγκροτείται τουλάχιστον κατά πλειοψηφία, συμπεριλαμβανομένων του προέδρου του, από ανώτατους τακτικούς δικαστές εν ενεργεία μέλη των τριών ανωτάτων δικαστηρίων, προκειμένου να είναι δυνατόν να θεωρηθεί ότι πληροί τις απαραίτητες θεσμικές εγγυήσεις, για να προβεί σε έλεγχο της περιουσιακής κατάστασης των δικαστικών και εισαγγελικών λειτουργών», είπε ο κ. Σέβης.

Ο Στέφανος Λουκόπουλος, διευθυντής του Vouliwatch, είπε ότι το νομοσχέδιο δίνει την εντύπωση πως ορισμένα κριτήρια διαφάνειας αποδυναμώνονται ακόμη περισσότερο. Μεταξύ άλλων, ο κ. Λουκόπουλος ζήτησε να διευκρινιστεί αν οι δηλώσεις των συζύγων των υπόχρεους, που εφεξής θα υποβάλλονται αυτοτελώς, θα συσχετίζονται με τις δηλώσεις των υπόχρεων και αν αυτές θα δημοσιοποιούνται. Πρότεινε επίσης να υπόκεινται σε δημοσιοποίηση και οι δηλώσεις των πολιτικών συμβούλων των υποχρεωτικά ελεγχόμενων προσώπων, με ταυτόχρονη πρόβλεψη της δήλωσης και του παθητικού της περιουσίας τους και της υποχρέωσης υποβολής πόθεν έσχες για τρία έτη μετά την απώλεια της ιδιότητας του υπόχρεου. «Δεν προβλέπονται ως περιουσιακά στοιχεία που θα πρέπει να δηλώνονται τα μετρητά άνω των 30.000, τα κινητά άνω των 40.000, τα χρέη προς το Δημόσιο, αλλά και τα χρέη από πιστωτικές κάρτες. Η μη συμπερίληψη αυτών των περιπτώσεων είναι θα έλεγα αδικαιολόγητη και ιδιαίτερα προβληματική. Και αυτό διότι οι εν λόγω κατηγορίες, είχαν συμπεριληφθεί στον νόμο 32 13/3 προς εκπλήρωση συστάσεων greco», επισήμανε ο διευθυντής του Vouliwatch. Έντονους προβληματισμούς, επισήμανε εξάλλου, δημιουργεί και η πρόβλεψη σύμφωνα με την οποία μια δήλωση, δεν θεωρείται ανακριβής εφόσον αποδεικνύεται η εκ παραδρομής λανθασμένη αναγραφή.

Ο Γιώργος Φάκος, γενικός διευθυντής Φορολογίας της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, είπε ότι πρέπει να γίνει σαφής παραπομπή στις διατάξεις του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, σε σχέση με την άρση του φορολογικού απορρήτου, για τη χορήγηση του δικαιώματος πρόσβασης των ελεγκτών στα απαιτούμενα στοιχεία.

Ο Νίκος Ορνεράκης, Ευρωπαίος Εντεταλμένος Εισαγγελέας, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, είπε ότι το νομοσχέδιο κινείται στη σωστή κατεύθυνση και επιλύει πρακτικά προβλήματα που είχαν ανακύψει. «Είναι προς τη σωστή κατεύθυνση το θέμα της εξομοίωσης των αρμοδιοτήτων και των εξουσιών του Ευρωπαίου Εισαγγελέα με τον Οικονομικό Εισαγγελέα», είπε ο κ. Ορνεράκης και επισήμανε: «οι Εισαγγελείς του Οικονομικού Εγκλήματος έχουν πρόσβαση σε κάθε πληροφορία ή στοιχείο που είναι χρήσιμο για το έργο τους και έναντι των ενεργειών τους, δεν αντίκειται καμία μορφή απορρήτου, εκτός του δικηγορικού. Θεωρούμε, λοιπόν, ότι είναι πολύ σημαντικό αυτό, γιατί μας εξοπλίζει. Σε αντίθεση με τους λοιπούς Εισαγγελείς, ο Οικονομικός Εισαγγελέας έχει μεγαλύτερες εξουσίες και δεν μπορούν να αντιταχθούν απέναντί του άλλες μορφές απορρήτων, εκτός του δικηγορικού. Επομένως, νομίζω, ότι εάν έχουμε και εμείς τις ίδιες εξουσίες που έχει ο Οικονομικός Εισαγγελέας, ενδυναμώνεται ο ρόλος μας».

«Έχουμε ήδη λάβει μέρος στη διαβούλευση που έχει προηγηθεί για το σχέδιο νόμου και είχαμε καταθέσει τις παρατηρήσεις μας, οι οποίες στο μεγαλύτερο μέρος τους έχουν γίνει αποδεκτές», είπε η Μαρία Κωνσταντινίδου, γενική διευθύντρια Ακεραιότητας και Λογοδοσίας της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας. Επισήμανε πάντως ότι «καθώς η Αρχή αποτελεί τον φορέα ο οποίος θα έχει τη διοίκηση και τη διαχείριση των συμβάσεων και την ηλεκτρονική εφαρμογή του πόθεν έσχες, έχει μεγάλη ανάγκη για ενίσχυση του στελεχιακού δυναμικού της, κυρίως που θα ασχοληθεί με αυτό το τομέα».