Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει βασικούς άξονες νομοθετικών τροποποιήσεων και πρωτοβουλιών με σκοπό την επιτάχυνση των διαδικασιών εξέτασης ασύλου, τη δημιουργία των κλειστών δομών στα νησιά, τη μεταφορά στην ειδική γραμματεία Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων της αρμοδιότητας για τα ασυνόδευτα, την εισαγωγή τεχνολογιών πληροφορικής σε διάφορα στάδια των διαδικασιών ασύλου και τέλος τις διαρθρωτικές παρεμβάσεις στη δομή του υπουργείου και την επικαιροποίηση του Κώδικα Μετανάστευσης.

Δείτε τις 9+1 αλλαγές που φέρνει το νομοσχέδιο για το μεταναστευτικό

1. Δημιουργία Κλειστών Ελεγχόμενων Δομων Νήσων

Δημιουργούνται οι Κλειστές Ελεγχόμενες Δομές Νήσων (Κ.Ε.Δ.Ν.) και καθορίζεται το κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας τους. Θα είναι πολυλειτουργικά κέντρα μέσα στα οποία θα λειτουργούν διαφόρων τύπων δομές (ΚΥΤ, ΠΡΟ.ΚΕ.Κ.Α.), θα υπάρχουν ειδικοί χώροι διαμονής για ευάλωτες ομάδες με κατάλληλες συνθήκες για την παραμονή υπηκόων τρίτων χωρών ή ανιθαγενών. Ο αριθμός των διαμενόντων θα είναι προκαθορισμένος και μέσα σε αυτά θα εκτελούνται όλες οι διαδικασίες, υποδοχής, ταυτοποίησης και καταγραφής των αιτημάτων ασύλου. Η έναρξη λειτουργίας τους θα συμπέσει με το κλείσιμο των ανοικτών δομών που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στα νησιά. Η είσοδος και η έξοδος από αυτές τις δομές θα γίνεται με την χρήση της ηλεκτρονικής κάρτας και βάσει ωραρίου που θα καθορίζεται από τον Διοικητή του κάθε κέντρου.

2. Προτεραιοποίηση της εξέτασης των προσφυγών στους διαμένοντες στα νησιά, σύντμηση των προθεσμιών έκδοσης αποφάσεων

Μειώνεται ο χρόνος έκδοσης των αποφάσεων για τις προσφυγές αιτούντων άσυλο, κατόπιν απορριπτικής απόφασης σε πρώτο βαθμό, ενώ βελτιώνεται και η συνολική λειτουργία των Ανεξάρτητων Αρχών Προσφυγών.

Συμπληρώνεται το άρθρο 96 του νόμου 4636 του 2019 και δίνει προτεραιότητα στην εξέταση των αιτημάτων προσφυγών σε όσους βρίσκονται στα νησιά. Με αυτή τη προσθήκη, θα επιταχυνθούν οι τελικές εκδόσεις αποφάσεων και άρα οι επιστροφές μεταναστών.

3. Απλούστευση των διαδικασιών καταγραφής των αιτημάτων ασύλου

Με τα άρθρα 5 και 6 ενοποιείται η διαδικασία καταγραφής των αιτημάτων ασύλου. Η αίτηση μπορεί να υποβληθεί και στις υπηρεσίες υποδοχής και ταυτοποίησης με την προσθήκη μερικών ακόμα ερωτήσεων στο ερωτηματολόγιο το οποίο μπορούν και μόνοι τους να συμπληρώσουν οι αιτούντες, ενώ προστίθενται στα υποχρεωτικά στοιχεία της πλήρους καταγραφής και στα ελάχιστα απαραίτητα στοιχεία, η γλώσσα στην οποία επιθυμεί ο αιτών να εξεταστεί η αίτησή του, ώστε να διασφαλιστεί η κατά το δυνατόν ορθότερη και αρτιότερη εξέταση των υποβαλλόμενων αιτήσεων.

Βελτίωση της διαδικασίας ενημέρωσης και διερμηνείας και διασφάλιση της κατάχρησης του δικαιώματος της διερμηνείας από αιτούντες που παρουσιάζουν ως γλώσσα ομιλίας τους ανύπαρκτες ομιλούμενες γλώσσες με αποτέλεσμα την άρνηση της αίτησης ασύλου. Έτσι, προστίθεται ότι το στάδιο της ενημέρωσης γίνεται σε γλώσσα που κατανοούν ή ευλόγως θεωρείται ότι κατανοούν συμπεριλαμβανομένης της διεθνούς νοηματικής γλώσσας, με απλό και προσιτό τρόπο. Το ίδιο ισχύει και για την διερμηνεία. Όπως ορίζει ο νέος νόμος “εφόσον είναι αποδεδειγμένα αδύνατη η παροχή διερμηνείας στη γλώσσα επιλογής του αιτούντος, παρέχεται διερμηνεία στην επίσημη γλώσσα της χώρας καταγωγής του αιτούντος ή σε άλλη γλώσσα, που ευλόγως θεωρείται ότι κατανοεί συμπεριλαμβανομένης της διεθνούς νοηματικής γλώσσας” ενώ διερμηνεία μπορεί να γίνει και εξ αποστάσεως με τη χρήση κατάλληλων τεχνικών μέσων επικοινωνίας.

4. Μητρώο Εισηγητών-βοηθών χειριστών Ασύλου από τοπικούς δικηγόρους

Με το άρθρο 49 συστήνεται Μητρώο Εισηγητών – βοηθών χειριστών Ασύλου από τοπικούς δικηγόρους, για τη συνδρομή του έργου των αρμοδίων υπαλλήλων της Αρχής Παραλαβής (χειριστών), προς διευκόλυνση και προς επιτάχυνση των διαδικασιών ασύλου. Ειδικότερα, τα μέλη του Μητρώου θα επιτελούν χρέη βοηθών εισηγητών («rapporteurs»), στο έργο των χειριστών των αιτημάτων ασύλου. Το έργο τους θα περιορίζεται, βάσει της επιστημονικής τους γνώσης και εμπειρίας και διαρκούς επιμόρφωσης και κατάρτισης, στη σύνταξη μη δεσμευτικής για τον εκάστοτε χειριστή, εκθέσεως, επί της αίτησης διεθνούς προστασίας. Δηλαδή, σε συνεργασία με τους τοπικούς δικηγορικούς συλλόγους, τοπικοί δικηγόροι θα υποβοηθούν έμπρακτα το έργο των χειριστών, με αποτέλεσμα την ταχεία έκδοση αποφάσεων.

5. Κρατικός έλεγχος των δομών φιλοξενίας- διαφάνεια

Οι προθέσεις του Υπουργείου να αναλάβει τον έλεγχο των δομών φιλοξενίας έγιναν πράξη με την προκήρυξη για 32 Διοικητές στις ανοιχτές Δομές Προσωρινής Υποδοχής και Προσωρινής Φιλοξενίας της Γενικής Γραμματείας Υποδοχής Αιτούντων Άσυλο. Με το άρθρο 31 που καθορίζει τα θέματα στελέχωσης περιφερειακών υπηρεσιών της Υπηρεσίας Υποδοχής και Ταυτοποίησης. Εξειδικεύει τον τρόπο ορισμού των Διοικητών των Κέντρων Υποδοχής και Ταυτοποίησης, καθώς και των Διοικητών των Δομών Προσωρινής Υποδοχής και Προσωρινής Φιλοξενίας, του χρόνου θητείας τους, της δυνατότητας αναπλήρωσής τους, του μισθολογικού τους καθεστώτος. Με την παράγραφο 3 ορίζεται πως οι διαδικασίες επιλογής Διοικητών των Δομών Προσωρινής Υποδοχής και Προσωρινής Φιλοξενίας που έχουν εκκινήσει πριν να επέλθουν οι ως άνω τροποποιήσεις ολοκληρώνονται με τις διαδικασίες και τα όργανα που ήταν αρμόδια κατά τη δημοσίευση της οικείας πρόσκλησης.

6. Σύσταση Μητρώου Ελληνικών και Ξένων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων

Πιστοποίηση των μη κυβερνητικών οργανώσεων και των στελεχών των ΜΚΟ που ενεργοποιούνται στο πεδίο. Συστήνεται Μητρώο Ελληνικών και Ξένων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ), ορίζονται οι ελάχιστες προϋποθέσεις εγγραφής των ανωτέρω Οργανώσεων στο Μητρώο και παρέχεται εξουσιοδότηση στον Υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου για τη διευθέτηση επιμέρους ζητημάτων. Σκοπός του Μητρώου αυτού είναι η πλήρης καταγραφή όλων των δραστηριοποιούμενων στην Ελλάδα Οργανώσεων στον τομέα της μετανάστευσης, με την παροχή μιας σειράς σημαντικών πληροφοριών από πλευράς τους, παράλληλα με την υποχρέωσή τους για τήρηση συγκεκριμένων κανόνων, ώστε να επιτευχθεί η διαφάνεια στη δράση των Οργανώσεων αυτών και να αποφευχθούν φαινόμενα καταχρήσεων και υπέρβασης εξουσίας.

7. Ειδική Γραμματεία Προστασίας Aσυνόδευτων Aνηλίκων

Ορίζεται ως αρμόδια αρχή για την προστασία των ασυνόδευτων και χωρισμένων ανηλίκων είναι πλέον η Ειδική Γραμματεία Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, εξειδικεύονται οι αρμοδιότητές της., εξειδικεύεται η μέριμνα τη μέριμνα φιλοξενίας για τη στέγαση και την προστασία των παιδιών αυτών, με ιδιαίτερα κριτήρια σχετικά με την ηλικία, το φύλο και τον βαθμό ωριμότητας του ανηλίκου. Επίσης , και προς αποφυγή καταχρηστικής επίκλησης ανηλικότητας, παρέχεται η δυνατότητα, εκτός από τον Διοικητή του Κέντρου, και στους Διοικητές της Υπηρεσίας Πρώτης Υποδοχής και της Υπηρεσίας Ασύλου να παραπέμπουν τους αιτούντες διεθνή προστασία σε διαδικασία διαπίστωσης ανηλικότητας, εφόσον ανακύψει σχετική αμφιβολία.

8. Επίδοση των αποφάσεων ασύλου με ηλεκτρονικά μέσα

Χιλιάδες ήταν η ανεπίδοτες αποφάσεις ασύλου, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις όταν η απόφαση εκδιδόταν ο αιτών είχε ήδη μεταφερθεί στην ενδοχώρα. Πλέον αυτό αλλάζει με την χρήση των νέων τεχνολογιών. Η επίδοση της απόφασης προς τον αιτούντα διενεργείται με 4 πιθανούς τρόπους. Πρώτον, αυτοπροσώπως στον αιτούντα. Δεύτερον, με συστημένη επιστολή που αποστέλλεται ταχυδρομικώς στη δηλωθείσα διεύθυνση κατοικίας ή διαμονής ή στον χώρο εργασίας. Τρίτον, με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Τέταρτον, σε ηλεκτρονική εφαρμογή (app, που διαχειρίζεται η Υπηρεσία Ασύλου και με κίνητρο χρήσης για το app, το free wifi Που θα έχει εγκατασταθεί στις δομές εντός τους έτους.

9. Με ένα έγγραφο έκδοση της golden visa

Πλέον, θα εκδίδεται βεβαίωση της εξόφλησης του ποσού που απαιτείται για την απόληψη της golden visa από συμβολαιογραφικούς συλλόγους. Ρύθμιση, η οποία μειώνει σημαντικά τους χρόνους για τη λήψη της golden visa, αλλά και το διοικητικό φόρτο εργασίας.

10. Απόρρητα κονδύλια για την πάταξη των δουλεμπορικών κυκλωμάτων

Τα απόρρητα κονδύλια αποτελούν μέρος στρατηγικής για την αντιμετώπισης κυκλωμάτων λαθροδιακινητών που εμποδίζουν τις απελάσεις από την χώρα μας, κυκλωμάτων που δημιουργούν ζητήματα ασφαλείας μέσα στα ΚΥΤ και τις δομές φιλοξενίας. H διάθεση οποιουδήποτε ποσού γίνεται κατόπιν της έγκρισης του Γενικού Γραμματέα και δύο διευθυντών, μονίμων υπαλλήλων του Δημοσίου. Η επιτροπή θα λειτουργεί σύμφωνα με τον κανονισμό της Βουλής, στη βάση του οποίου θα λαμβάνει χώρα και σχετική ενημέρωση των κομμάτων για τις δαπάνες.