Ο κ. Δένδιας υπογραμμίζει, μεταξύ άλλων, ότι η Αγκυρα θα κάνει λάθος αν αντιμετωπίσει την Ελλάδα ως ανίσχυρο ομιλητή, καθώς κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει.

Αναφερόμενος στη συμφωνία για τις βάσεις με τις ΗΠΑ, την περιγράφει ως παράγοντα ισορροπίας και σημειώνει ότι δεν στρέφεται κατά κάποιου άλλου, αλλά αυξάνει το αμερικανικό αποτύπωμα στην Ελλάδα.

Παράλληλα στην συνέντευξη του στην «Καθημερινή της Κυριακής» χαρακτηρίζει υπηρεσία στη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια και όχι μια τοποθέτηση υπέρ της Ελλάδας την παρέμβαση του Μαικ Πομπέο σχετικά τις εξελίξεις στην ανατολική Μεσόγειο. «Κατονόμασε ποιος είναι ο “ζαβολιάρης”, ποιος με τον τρόπο που λειτουργεί, παραβαίνει τους κανόνες», υπογραμμίζει, μεταξύ άλλων.

Ο κ. Δένδιας τονίζει ακόμα ότι θα επιθυμούσε ένα ισχυρότερο σήμα καταδίκης των τουρκικών παραβιάσεων στην κυπριακή ΑΟΖ από τη Μόσχα, επισημαίνοντας, ωστόσο, ότι η Ελλάδα επιθυμεί ειλικρινείς σχέσεις με τη Ρωσική Ομοσπονδία.

Ακολουθεί η συνέντευξη: 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Την επόμενη εβδομάδα υπάρχουν δύο πολύ σημαντικές συναντήσεις, σε επίπεδο ηγετών και υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. Περιμένετε συγκεκριμένη δέσμη μέτρων για τη συμπεριφορά της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ; Έχετε συζητήσει γι’ αυτά με τον Κύπριο ομόλογό σας;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Προφανώς έχουμε συζητήσει το ενδεχόμενο λήψης μέτρων αλλά και τη στρατηγική. Γι’ αυτό μεταξύ άλλων πήγα και στη Λευκωσία τη Δευτέρα, γι’ αυτό έγινε η διμερής, πέραν της τριμερούς συνάντησης με την Αίγυπτο, ανάμεσα στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη, παρουσία και των δύο υπουργών Εξωτερικών. Έχουμε μια στρατηγική ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Μια στρατηγική υλοποίησης, σε μεγάλο βαθμό, προηγουμένων αποφάσεων της Ε.Ε. που θέτουν το θέμα των κυρώσεων στην Τουρκία για έκνομες ενέργειες. Όμως, ακριβώς επειδή είμαστε σε φάση διαβουλεύσεων με τους εταίρους, δεν θα επιθυμούσα να προβώ σε μια περισσότερο αναλυτική περιγραφή των ενεργειών που κάνουμε και των στόχων που έχουμε. Πάντως είναι μια απολύτως συμπεφωνημένη στρατηγική από τις δύο πλευρές, η οποία βασίζεται σε ιδέες που υπηρετούν το εθνικό συμφέρον.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Με τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Μάικ Πομπέο υπογράψατε την τροποποίηση της αμυντικής συμφωνίας Ελλάδας-ΗΠΑ. Πόσο σημαντική είναι για την Ελλάδα; Τι πλεονεκτήματα έχει;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Κατ’ αρχάς είναι μια συμφωνία που θεσμοθετεί κάτι που ώς ένα βαθμό υπήρχε. Η χρήση των στρατιωτικών εγκαταστάσεων στο Στεφανοβίκειο και της Λάρισας δεν είναι κάτι νέο, όπως βεβαίως και η Σούδα. Όμως, η νέα συμφωνία δημιουργεί το θεσμικό πλαίσιο στις σχέσεις μας με τις ΗΠΑ, ενώ και από τις δύο πλευρές αναλαμβάνονται συγκεκριμένες υποχρεώσεις για συγκεκριμένους κανόνες λειτουργίας αυτών των εγκαταστάσεων. Δεν ακολουθείται το παράδειγμα της Σούδας. Πρόκειται για εγκαταστάσεις οι οποίες λειτουργούν μέσα σε ελληνικό πλαίσιο και με ελληνική διοίκηση. Επίσης, υπάρχει αναλυτική περιγραφή των επιχειρήσεων και καταγραφή του είδους των επιχειρήσεων που θα διεξάγονται. Και, τελευταίο, αλλά με κανένα τρόπο έλασσον, διασφαλίζεται n αμερικανική παρουσία στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, με όλες τις γεωστρατηγικές προεκτάσεις που ο καθένας αντιλαμβάνεται ότι αυτό έχει. Κάτι που, δεν σας κρύβω, υπήρξε στόχος της ελληνικής πλευράς και της κυβέρνησης Μητσοτάκη.

Η συμφωνία αυτή δεν στρέφεται κατά κάποιου άλλου. Είναι μια συμφωνία που διαθέτει πολλαπλά επίπεδα. Το ελληνικό επίπεδο συνίσταται στη μεταφορά τεχνογνωσίας από την αμερικανική πλευρά μέσω της χρήσης και λειτουργίας προηγμένων οπλικών συστημάτων, τη δημιουργία υποδομών και τη δημιουργία επίσης οικονομικών ωφελημάτων για τις τοπικές κοινωνίες από τη λειτουργία των εγκαταστάσεων. Δεν έχει έννοια η απόκτηση ενός οπλικού συστήματος, ακόμη και αν υπήρχε n οικονομική δυνατότητα, καθώς η τεχνογνωσία και οι υποδομές κοστίζουν πολύ περισσότερο από το ίδιο το σύστημα. Στο επίπεδο που αφορά τις ΗΠΑ αυξάνεται το αμερικανικό αποτύπωμα στην Ελλάδα. Σε περιφερειακό επίπεδο η στρατιωτική αμερικανική παρουσία αποτελεί παράγοντα ισορροπίας στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι μετά και την ενημέρωση των κομμάτων, η οποία ήδη πραγματοποιήθηκε, η συμφωνία θα κατατεθεί στη Βουλή.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Το καλοκαίρι μιλήσατε με τον κ. Πομπέο, όπως και με άλλους Αμερικανούς θεσμικούς παράγοντες. Είχατε μιλήσει τότε για στρατηγικές διασφαλίσεις για την Ελλάδα. Θεωρείτε ότι οι ΗΠΑ μπορεί να παράσχουν στρατηγικές διασφαλίσεις στην Ελλάδα; Ή η αμφισημία που εκπέμπεται από την Ουάσιγκτον σε σχέση με μέτωπα στην ευρύτερη περιοχή προβληματίζει για τη στάση που θα τηρήσει σε πιθανή αναταραχή στο Αιγαίο ή στην Ανατολική Μεσόγειο;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Θα σας απαντήσω ευθέως. Η Ελλάδα προσλαμβάνει τη σχέση της με τις ΗΠΑ ως μια σχέση που εκπέμπει προς όλες τις κατευθύνσεις έναν δεδομένο τρόπο αντιμετώπισης των προβλημάτων στην περιοχή μας. Ποιοι είναι αυτοί; Η ειρηνική επίλυση των διαφορών, οι όροι του διεθνούς δικαίου και η εφαρμογή του. Οι παίκτες στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου πρέπει να ενεργούν σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες. Και οι ΗΠΑ παρεμβαίνουν στην περιοχή και διακηρύσσουν ότι η ορθή συμπεριφορά εμπεριέχει την εφαρμογή των κανόνων του διεθνούς δικαίου τασσόμενες υπέρ της αποστρατιωτικοποίησης. Μάλιστα, πρέπει να σας πω ότι ο κ. Πομπέο πήγε ένα βήμα παραπέρα. Κατονόμασε ποιος είναι ο «ζαβολιάρης», ποιος, με τον τρόπο που λειτουργεί, παραβαίνει τους κανόνες. Και το εκδήλωσε ευθέως, χωρίς υποσημειώσεις. Ουδείς από το 1974 και μετά είχε κάνει αντίστοιχες δηλώσεις προς την ελληνική πλευρά. Η τοποθέτηση του κ. Πομπέο είναι μια υπηρεσία στη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια, όχι απλώς μια τοποθέτηση υπέρ της Ελλάδας. Δεν φωνάξαμε τον «μεγάλο μας αδελφό επειδή ο συμμαθητής μας στο σχολείο είναι άτακτος και μας απειλεί». Αντιθέτως, κατέστη σαφές ότι στην «τάξη» αυτή πρέπει να εφαρμόζεται το διεθνές δίκαιο. Σε αυτό το επίπεδο η Ελλάδα είναι εξαιρετικά ισχυρή. Και τηρεί τους κανόνες και συμμετέχει στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, το οποίο αποτελεί τον κατ’ εξοχήν παράγοντα σταθερότητας και εφαρμογής των κανόνων του διεθνούς δικαίου.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Η Ελλάδα είναι μια χώρα status quo. Στην Τουρκία καταγράφεται μια συμπεριφορά η οποία, ολοένα και περισσότερο, ρέπει κατ’ αρχάς στον αναθεωρητισμό και, όπως έχετε πει, στη διπλωματία των κανονιοφόρων. Αυτές οι δύο αντιλήψεις πώς μπορεί να συγκεραστούν; Πώς μπορούν οι δύο χώρες να επιλύσουν τις διαφορές τους;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Η Ελλάδα είναι ένας ισχυρός παίκτης ο οποίος διαθέτει αυτοπεποίθηση. Εμείς βλέπουμε την Τουρκία ως ίσος προς ίσο. Εάν η Τουρκία έχει την ψευδαίσθηση ότι αυτή είναι ισχυρή και απευθύνεται σε ανίσχυρο συνομιλητή, κάνει τεράστιο λάθος. Η Ελλάδα είναι μια χώρα που έχει βγει από την οικονομική κρίση, αναπτύσσεται, μετέχει στο πιο εξελιγμένο σύστημα κρατών στην ιστορία της ανθρωπότητας, με πάρα πολλούς συνομιλητές, και επανέρχεται στα Βαλκάνια με δυνατότητες επιρροής. Έχει τη διάθεση να βοηθήσει άλλες χώρες να επιτύχουν ό,τι n Ελλάδα έχει ήδη πετύχει, δηλαδή τη συμμετοχή στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Η Ελλάδα είναι μια χώρα πραγματικά ισχυρή και που εύχεται το καλύτερο για την Τουρκία, δηλαδή, να μπορέσει να φτάσει στο ίδιο επίπεδο. Σε αυτό τον τρόπο συνεννόησης, τον οποίο η χώρα μας καταθέτει, η Τουρκία απαντά με έναν τρόπο ο οποίος ήταν αποδεκτός πριν από 150 χρόνια. Αλλά σήμερα, στον διαγκωνισμό αυτών των δύο αντιλήψεων, είναι απολύτως προφανές ποια θα επικρατήσει. Άλλωστε, εάν n λογική της ανθρωπότητας βασιζόταν στη λογική των κανονιοφόρων, θα ήμασταν ακόμα στον 19ο αιώνα. Εμείς, λοιπόν, εξηγούμε στην Τουρκία το αυτονόητο. Ότι οφείλει να εγκαταλείψει τη λογική που ίσχυε πριν από 150 χρόνια. Είναι γεγονός ότι n τουρκική κοινωνία χαρακτηρίζεται από ανομοιογένεια λόγω διαφορετικών επιπέδων εξέλιξης. Η ηγεσία της πιέζεται. Όμως, δεν οδηγεί πουθενά την Τουρκία n πολιτική των κανονιοφόρων. Και απευθύνομαι ειλικρινά και προς την ελληνική κοινωνία. Πρέπει να έχουμε τεράστια αυτοπεποίθηση γι’ αυτό που είμαστε και αυτό το οποίο εκπέμπουμε. Την Τουρκία την κοιτάμε στα ίσα, προσπαθώντας να την πείσουμε για το τι είναι καλό και γι’ αυτήν και για την περιοχή. Αν η Τουρκία δεν το κατανοεί, τόσο το χειρότερο και για την Τουρκία.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ως προς τον αγωγό EastMed, αναμένουμε κυβέρνηση στο Ισραήλ, υπάρχει μια νέα κυβέρνηση στην Ιταλία. Βλέπετε να προχωράει το σχέδιο;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Δεν είναι ένα χαμηλού κόστους έργο, αλλά υπηρετεί πολλούς σημαντικούς στόχους της Ε.Ε., όπως η διαφοροποίηση των πηγών. Είναι ένα έργο που δεν αναλύεται με στενά οικονομικά κριτήρια. Επισκέφθηκα και για αυτόν τον λόγο πρόσφατα τη Λευκωσία, ενώ ήδη έχω επισκεφθεί και το Ισραήλ. Πιστεύω ότι και με τους Ισραηλινούς και με τους Ιταλούς θα μπορέσουμε να καταλήξουμε σε κοινό τόπο. Είχα ήδη επαφές με την προηγούμενη ιταλική κυβέρνηση. Το ερώτημα ήταν η απόληξη των αγωγών στην Ιταλία. Είμαι αισιόδοξος ότι τελικά θα βρούμε ένα modus operandi.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Στη Λιβύη υπάρχει ένας πολύ σκληρός εμφύλιος πόλεμος, η Τουρκία προσπαθεί να στηρίξει τη μία πλευρά. Ενδεχομένως υπάρχουν υπόγειες συνεννοήσεις ανάμεσα στη Λιβύη και την Τουρκία για αποφάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο που επηρεάζουν την Ελλάδα. Είναι διασφαλισμένη η Ελλάδα για μια πιθανή συμφωνία καθορισμού ΑΟΖ ανάμεσα σε Λιβύη και Τουρκία;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Επί της αρχής η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει δηλώσει ότι η χώρα μας επανέρχεται σε όλες τις περιοχές όπου επηρεάζονται τα εθνικά και ευρωπαϊκά συμφέροντά της. Εμείς βλέπουμε τον εαυτό μας όχι μόνο ως Ελλάδα, αλλά και ως εκπρόσωπο της Ε.Ε., υπό την έννοια της μεταφοράς μιας ευρωπαϊκής αντίληψης στην περιοχή. Αυτό ισχύει τόσο για τη Συρία όσο και για τη Λιβύη. Έχω συμμετάσχει ήδη σε συζητήσεις, με τον κ. Πέντερσεν όσον αφορά τη Συρία και με τον κ. Σαλαμέ όσον αφορά τη Λιβύη. Έχουμε εκδηλώσει στους Ευρωπαίους εταίρους τη διάθεσή μας να αναμειχθούμε ενεργά στην προσπάθεια επίλυσης των δύο αυτών προβλημάτων. Όσον αφορά τη Λιβύη, πολύ γρήγορα διαγνώσαμε ότι n Τουρκία προσπαθεί πάλι να κάνει άλλη μια μη αποδεκτή και κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου ενέργεια. Δηλαδή, να πείσει την κυβέρνηση της Τρίπολης να οριοθετήσουν ΑΟΖ αγνοώντας την ύπαρξη της Κρήτης, ωσάν τα νησιά να μην είχαν καμία επήρεια. Δεν υπάρχει χάρτης στον οποίο μπορεί να λανθάνει της προσοχής οποιουδήποτε η Κρήτη. Αντιδράσαμε ταχύτατα. Μιλήσαμε με τους Γάλλους φίλους μας, μιλήσαμε με τους Ιταλούς φίλους μας, μιλήσαμε με την ίδια την κυβέρνηση της Λιβύης. Συνάντησα τον ίδιο τον υπουργό Εξωτερικών της Λιβύης στη Νέα Υόρκη. Και τους εξηγήσαμε ότι αυτά είναι εν ου παικτοίς. Αυτή η μη σοβαρή προσέγγιση από την πλευρά της Τουρκίας δεν έχει μεγάλες πιθανότητες επιτυχίας.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Στο ζήτημα των θαλάσσιων ζωνών έχουν γίνει από πολλές κυβερνήσεις προσπάθειες για προσδιορισμό τους. Είμαστε κοντά σε κάποια εξέλιξη με οποιαδήποτε χώρα στον περίγυρο μας;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Μιλάμε με τις φιλικές μας χώρες, την Ιταλία, την Αίγυπτο. Με την Αίγυπτο έχουν γίνει πολλές συνομιλίες, θα ξαναρχίσουν. Έχω ορίσει μια νέα επιτροπή, η οποία θα συνεχίσει τις συνεννοήσεις με τους Αιγυπτίους. Ήδη ειπώθηκε το αντίστοιχο προς τον πρωθυπουργό και σε εμένα, από τον πρόεδρο Σίσι και τον Αιγύπτιο υπουργό Εξωτερικών, Σούκρι. Με τους Ιταλούς υπάρχει μια κατ’ αρχήν συνεννόηση. Με την Αλβανία τα πράγματα είναι λίγο πιο πολύπλοκα. Δεν είναι όμως εκτός των δυνατοτήτων μας να ευρεθεί μια λύση. Με την Τουρκία το θέμα είναι ενταγμένο στο πλαίσιο των συνολικών ελληνοτουρκικών διαφορών. Γενικά, επειδή ορισμένες επιλογές οδηγούν σε παρενέργειες σε άλλα μέτωπα, είμαστε εξαιρετικά προσεκτικοί. Αλλά είμαστε και αισιόδοξοι.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Από τις πρώτες κινήσεις σας ήταν να ταξιδέψετε στα Βαλκάνια…

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Όπως ανέφερα και προηγουμένως, η Ελλάδα μετά την κρίση επανέρχεται. Η χώρα μας έχει μεγάλο και θετικό ρόλο να παίξει στα Βαλκάνια. Να βοηθήσει τους εταίρους μας στην Ε.Ε., τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, που είναι εκτός Σένγκεν και θέλουν να ενταχθούν σε αυτή. Θέλουμε να είμαστε χρήσιμοι. Και στα Δυτικά Βαλκάνια η Ελλάδα έχει να παίξει έναν ρόλο ηγετικό και σταθεροποιητικό, ώστε να μπορέσει αυτή η περιοχή να αποκτήσει ευρωπαϊκή προοπτική. Και προς αυτόν τον στόχο θα ασκήσουμε όλη την επιρροή μας. Λάβετε υπόψη ότι το ελληνικό ΑΕΠ είναι πολλαπλάσιο των χωρών της Βαλκανικής. Αυτό που απαιτείται για τη χώρα μας, που βγαίνει από την κρίση και εκπέμπει ήπια ισχύ, είναι η δημιουργία θετικής επιρροής.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Η Ελλάδα επιθυμεί την ένταξη των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στην Ε.Ε.;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ως προς την κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας, είναι σαφές ότι πρέπει να τηρηθούν αυστηρά και επακριβώς οι υποχρεώσεις που απορρέουν από τη συμφωνία των Πρεσπών. Σε αυτό εμπεριέχεται και η ορθή ερμηνεία της. Διότι κάθε νομικό κείμενο, ακόμα και το τελειότερο και πιο αναλυτικό νομικό κείμενο, έχει ένα περιθώριο ερμηνείας. Θέλουμε να συμφωνήσουμε με την κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας την ορθή ερμηνεία της συμφωνίας. Να λύσουμε τα προβλήματα των προϊόντων. Να κατοχυρώσουμε τα συμφέροντα των ελληνικών επιχειρήσεων με τρόπο θετικό για όλη την περιοχή. Να τηρηθούν όλα όσα προβλέπονται για το θέμα της πολιτιστικής κληρονομιάς της αρχαίας Ελλάδας. Και στην Αλβανία μιλούμε ειλικρινά. Ζητούμε την προστασία των δικαιωμάτων της ελληνικής μειονότητας. Δεν έχουμε καμία διεκδίκηση έναντι της Αλβανίας. Η Ελλάδα είναι παράγοντας σταθερότητας και διασφάλισης των συνόρων. Η Αλβανία, όμως, πρέπει να κατανοήσει ότι η ευρωπαϊκή πορεία της περιλαμβάνει την προστασία του ευρωπαϊκού κεκτημένου, που διασφαλίζει την προστασία στις μειονότητες. Προϋποθέτει επίσης τον σεβασμό των περιουσιών. Δεν μπορεί οι περιουσίες στο ευρύτερο θαλάσσιο μέτωπο της Χειμάρρας να μην είναι αντικείμενο προστασίας.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Η Ελλάδα έχει παραδοσιακές σχέσεις με χώρες όπως η Κίνα και η Ρωσία. Πως μπορεί να τις διατηρήσει με βάση τον σταθερό προσανατολισμό της στη Δύση;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Η Ελλάδα είναι μια χώρα φιλική και προς την Κίνα και προς τη Ρωσία. Η Κίνα ήρθε και επένδυσε στην Ελλάδα. Ανέλαβε το ρίσκο να επενδύσει στον Πειραιά, όταν άλλες εταιρείες, κακώς, δεν το τόλμησαν. Οι επενδύσεις στον τομέα των υποδομών είναι θεμιτές δεδομένης της αποεπένδυσης την οποία υπέστη η Ελλάδα την περίοδο της κρίσης. Ως προς τη Ρωσία, θα συναντηθώ με τον υπουργό κ. Λαβρόφ. Θα επιθυμούσα, δεν σας κρύβω, μια πιο καθαρή ρωσική τοποθέτηση στα θέματα των παραβιάσεων της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δεν είδαμε από τη Ρωσία κάτι ανάλογο με αυτό που είπε ο κ. Πομπέο. Θα επιθυμούσα να έχει γίνει. Είναι σαφές επίσης ότι δεν είμαστε ευτυχείς για την πώληση των S-400 στην Τουρκία. Παρά ταύτα, επιθυμούμε να έχουμε ειλικρινείς σχέσεις με τη Ρωσική Ομοσπονδία και θα το επιδιώξουμε. Θα ήθελα να προσθέσω και ότι θα είμαστε παρόντες στον Καύκασο, μέσω της τριμερούς με την Αρμενία και των σχέσεών μας με τη Γεωργία και το Αζερμπαϊτζάν. Επιτρέψτε μου με την ευκαιρία να σας αναφέρω ακόμα ότι η χώρα μας επιδιώκει την ανάπτυξη σχέσεων με χώρες από διαφορετικά σημεία της υφηλίου, πέραν της Ευρώπης και των ΗΠΑ, όπως με τα κράτη της Αφρικής και την Ινδία.