Εξαιτίας της εφαρμογής των τεκμηρίων διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων που προβλέπονται από τα άρθρα 31 και 32 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, το συνολικό ύψος του φορολογητέου εισοδήματός τους θα προσδιοριστεί σε επίπεδα υψηλότερα του δηλωθέντος. Ειδικά δε για τους αυτοαπασχολούμενους με χαμηλά δηλωθέντα εισοδήματα, τα τεκμήρια μπορεί να ανεβάσουν το ύψος του τελικού φορολογητέου εισοδήματος ακόμη και σε επίπεδο υψηλότερο του εισοδήματος που θα προκύψει με βάση το νέο σύστημα αντικειμενικών κριτηρίων που νομοθετήθηκε πρόσφατα!

Ωστόσο, οι φορολογούμενοι θα έχουν και το 2024 τη δυνατότητα να αποφύγουν τις παγίδες υπερφορολόγησης που κρύβει η εφαρμογή των τεκμηρίων της εφορίας (των αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης και των δαπανών απόκτησης περιουσιακών στοιχείων των άρθρων 31 και 32 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος), καθώς θα μπορούν να καλύψουν τις πρόσθετες διαφορές φορολογητέου εισοδήματος που θα προκύψουν από την εφαρμογή των τεκμηρίων και να γλιτώσουν από σημαντικού ύψους φορολογικές επιβαρύνσεις.

Τα… κλειδιά

Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, κάθε φορολογούμενος μπορεί να καλύψει τυχόν προστιθέμενη διαφορά φορολογητέου εισοδήματος που προκύπτει λόγω εφαρμογής τεκμηρίων αναγράφοντας στη φορολογική δήλωση που θα υποβάλει το 2024 για τα εισοδήματα του 2023 έως και 8 διαφορετικές κατηγορίες ποσών, που είναι οι εξής: 

1 Πραγματικά εισοδήματα τα οποία απέκτησαν το 2023 ο ίδιος ο φορολογούμενος, η σύζυγός του και τα εξαρτώμενα μέλη της οικογένειάς του και τα οποία απαλλάσσονται από το φόρο ή φορολογούνται με ειδικό τρόπο. Ως τέτοια εισοδήματα θεωρούνται τα επιδόματα ανεργίας, τα κέρδη από μετοχές και αμοιβαία κεφάλαια, οι τόκοι από REPOS, έντοκα γραμμάτια και ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, οι τόκοι από καταθέσεις στις τράπεζες, τα επιδόματα επικινδυνότητας κ.λπ. Στην κατηγορία αυτή συμπεριλαμβάνονται και εισπραχθέντα ποσά που απαλλάσσονται τόσο από το φόρο εισοδήματος όσο και από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης, όπως για παράδειγμα τα επιδόματα τέκνων που εισπράχθηκαν από τον ΟΠΕΚΑ, οι μισθοί, οι συντάξεις και η πάγια αντιμισθία των ολικά τυφλών και των κινητικά αναπήρων 80% και άνω, η αποζημίωση λόγω διακοπής εργασιακής σχέσης κ.λπ.

Πολλά από τα ποσά αυτά θα αναρτηθούν από την ΑΑΔΕ σε αναδυόμενους πληροφοριακούς πίνακες για να συμπληρωθούν από τους ίδιους τους φορολογουμένους σε συγκεκριμένους κωδικούς του πίνακα 4 της φορολογικής δήλωσης ή θα προσυμπληρωθούν από την ΑΑΔΕ σε συγκεκριμένους κωδικούς του πίνακα 6 του εντύπου της φορολογικής δήλωσης (στους κωδικούς 619-620 του πίνακα 6 τα περισσότερα από τα ποσά αυτής της κατηγορίας και στους κωδικούς 661-662 του πίνακα 6 τα ποσά των επιδομάτων ανεργίας), εφόσον οι φορείς που τα κατέβαλαν εντός του 2023 αποστείλουν ηλεκτρονικά στην ΑΑΔΕ τα αρχεία με τα σχετικά στοιχεία.

Εάν οι φορείς που κατέβαλαν τα ποσά αυτά δεν υποβάλουν ηλεκτρονικά στην ΑΑΔΕ τα σχετικά αρχεία, τότε ο φορολογούμενος, η σύζυγός του ή τα εξαρτώμενα τέκνα τους που έχουν εισπράξει τα εν λόγω ποσά εντός του 2023 θα κληθούν να τα αναγράψουν στους κωδικούς 659-660 του πίνακα 6 του εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης. 

2 Χρηματικά ποσά που δεν θεωρούνται εισόδημα και αποκτήθηκαν εντός του 2023 από τον φορολογούμενο ή τη σύζυγό του. Τέτοια ποσά είναι π.χ. το εφάπαξ που έλαβε ο φορολογούμενος ως συνταξιούχος, μια αποζημίωση που εισέπραξε από την ασφαλιστική του εταιρία ή μια αποζημίωση που έλαβε για ηθική βλάβη, οι υποτροφίες, οι έκτακτες εφάπαξ οικονομικές ενισχύσεις που καταβλήθηκαν σε πληγέντες από φυσικές καταστροφές, η κρατική ενίσχυση που δόθηκε το 2023 σε δανειολήπτες μέσω του προγράμματος «Γέφυρα», τα προνοιακά επιδόματα του ΟΠΕΚΑ (επιδόματα αναπήρων κ.λπ.), το εξωιδρυματικό επίδομα και κάθε συναφές ποσό που καταβλήθηκε σε ειδικές κατηγορίες Ατόμων με Αναπηρίες, το επίδομα γέννησης κ.λπ.

Ο φορολογούμενος θα πρέπει να έχει συγκεντρώσει και να έχει διαφυλάξει τα δικαιολογητικά έγγραφα που αποδεικνύουν την είσπραξη των ποσών αυτών.

Τα ποσά αυτής της κατηγορίας δηλώνονται στον κωδικό 781 του πίνακα 6 του Ε1 από τον φορολογούμενο και στον κωδικό 782 του πίνακα 6 από τη σύζυγο. 

3 Κάθε έσοδο ή τίμημα που εισέπραξε ο φορολογούμενος εντός του 2023 από την πώληση περιουσιακών στοιχείων του. Ως έσοδα από την πώληση περιουσιακών στοιχείων λαμβάνονται υπόψη τα ποσά που εισέπραξε ο φορολογούμενος από την πώληση ακινήτων, αυτοκινήτων, κινητών πραγμάτων συνολικής αξίας άνω των 10.000 ευρώ, μετοχών, ομολόγων, έντοκων γραμματίων μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων και άλλων κινητών αξιών. Από το τίμημα πώλησης που εισπράχθηκε εντός του 2023 αφαιρείται το κόστος απόκτησης, δηλαδή το τίμημα που καταβλήθηκε σε κάποιο προηγούμενο έτος για την αγορά του περιουσιακού στοιχείου.

Για να αποδείξει ο φορολογούμενος την είσπραξη ποσού από την πώληση περιουσιακού του στοιχείου, πρέπει να έχει στη διάθεσή του και να προσκομίσει, εφόσον του ζητηθεί, κυρωμένο αντίγραφο συμβολαίου ή προσυμφώνου ή βεβαίωση του συμβολαιογράφου από τα οποία προκύπτουν τα χρηματικά ποσά που εισέπραξε. Για αγοραπωλησία αυτοκινήτων μεταξύ ιδιωτών αρκεί μία υπεύθυνη δήλωση του ν. 1599/1986 από τους δύο συναλλασσόμενους.

Τα έσοδα από την πώληση περιουσιακών στοιχείων δηλώνονται στους κωδικούς 781-782 του πίνακα 6 της φορολογικής δήλωσης. 

4 Χρηματικά ποσά που εισήγαγε στην Ελλάδα ο φορολογούμενος το 2023, είτε σε ευρώ είτε σε συνάλλαγμα, εφόσον η απόκτησή τους στο εξωτερικό δικαιολογείται. Για την απόδειξη των ποσών αυτών απαιτείται το πρωτότυπο παραστατικό που εκδίδει κάθε τράπεζα όταν εισάγονται χρηματικά κεφάλαια από το εξωτερικό. Μεταξύ των παραστατικών περιλαμβάνεται και η μοναδική βεβαίωση αγοράς συναλλάγματος.

Τα ποσά που εισήγαγε ο φορολογούμενος στην Ελλάδα το 2023 πρέπει να δηλωθούν στους κωδικούς 781-782 του πίνακα 6 της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος. 

5 Δάνεια που έλαβε ο φορολογούμενος εντός του 2023 από τράπεζες, συγγενείς ή τρίτους. Η σύναψη δανείου με τραπεζικό ίδρυμα αποδεικνύεται από το κείμενο της σχετικής σύμβασης που έχει υπογραφεί από τον φορολογούμενο, ενώ η σύναψη δανείου με ιδιώτη αποδεικνύεται από συμβολαιογραφικό ή ιδιωτικό έγγραφο που έχει χαρτοσημανθεί.

Τα ληφθέντα εντός του 2023 ποσά δανείων αναγράφονται στους κωδικούς 781-782 του πίνακα 6 της φορολογικής δήλωσης. 

6 Ποσά που εισέπραξε το 2023 ο φορολογούμενος είτε από δωρεές είτε από γονικές παροχές. Για να αποδείξει ο φορολογούμενος ότι εισέπραξε εντός του 2023 τέτοια ποσά, θα πρέπει η σχετική φορολογική δήλωση να έχει υποβληθεί εντός εξαμήνου από την είσπραξή τους.

Τα ποσά των χρηματικών δωρεών-γονικών παροχών δηλώνονται στους κωδικούς 781-782 του πίνακα 6. 

7 Κέρδη από λαχεία, ΠPOΠO, ΛOTTO, TZΟKEP, Προκαθορισμένο Στοίχημα και λοιπά τυχερά παιχνίδια. Τα ποσά των κερδών από τυχερά παιχνίδια λαμβάνονται υπόψη μόνο εφόσον αφαιρεθεί η δαπάνη του φορολογουμένου για την αγορά του κουπονιού ή του δελτίου ή του λαχείου που κέρδισε. Για να αποδειχθεί η είσπραξη κέρδους από τυχερό παιχνίδι ή λαχείο, θα πρέπει ο φορολογούμενος να έχει στη διάθεσή του τη σχετική βεβαίωση.

Τα κέρδη από λαχεία και λοιπά τυχερά παιχνίδια πρέπει να αναγραφούν στους κωδικούς 781-782 του πίνακα 6.

8 Εισοδήματα και έσοδα που αποκτήθηκαν τα έτη προ του 2023, δεν ξοδεύτηκαν μέχρι τις 31-12-2022 και αναλώθηκαν εντός του 2023. Πρόκειται για τη μέθοδο κάλυψης τεκμηρίων μέσω «ανάλωσης κεφαλαίου παρελθόντων ετών».

Με την «ανάλωση κεφαλαίου», ο φορολογούμενος μπορεί να ανατρέξει στις φορολογικές δηλώσεις προηγούμενων συνεχόμενων ετών (όσων ετών θέλει) και να προβεί στις ακόλουθες ενέργειες:

* Να αθροίσει τα ποσά των πάσης φύσεως εισοδημάτων (από μισθούς, συντάξεις, ενοίκια, επιχειρήσεις, τόκους καταθέσεων, μερίσματα, υπεραξίες από πώληση μετοχών κ.λπ.) και τα ποσά των εσόδων από πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων τα οποία έχει αναγράψει στις δηλώσεις των παρελθόντων ετών.

* Από το άθροισμα εισοδημάτων και εσόδων προηγούμενων ετών που θα προκύψει, θα πρέπει, στη συνέχεια, να αφαιρέσει τα ποσά που ελήφθησαν υπόψη στις ίδιες φορολογικές δηλώσεις ως τεκμήρια διαβίωσης (για κατοικίες, Ι.Χ. αυτοκίνητα, πισίνες, σκάφη, υπηρετικό προσωπικό κ.λπ.), καθώς και τα ποσά που δήλωσε στις ίδιες δηλώσεις ότι δαπάνησε για να αποκτήσει περιουσιακά στοιχεία (ακίνητα, Ι.Χ. αυτοκίνητα, σκάφη, κινητά αντικείμενα μεγάλης αξίας κ.λπ.).

Το καθαρό ποσό που θα προκύψει από τις παραπάνω μαθηματικές πράξεις είναι το «κεφάλαιο» των προηγούμενων ετών που μπορεί ο φορολογούμενος να «σχηματίσει» και να εμφανίσει στην εφορία ως προϊόν αποταμίευσης. Από κει και πέρα, σε κάθε περίπτωση, από το «κεφάλαιο» που θα σχηματιστεί με τον τρόπο αυτό, ο φορολογούμενος μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα μέρος για να καλύψει την πρόσθετη διαφορά εισοδήματος που θα του προσδιορίσουν τα τεκμήρια.

Η αναλυτική καταγραφή όλων των παραπάνω ποσών (εισοδημάτων, δαπανών, καθαρού κεφαλαίου) μπορεί να γίνει χειρόγραφα σε ένα απλό φύλλο χαρτί ή ηλεκτρονικά σε πρόγραμμα Excel, με τη μορφή ενός πίνακα εσόδων, δαπανών και καθαρού «κεφαλαίου».

Τα συνολικά ποσά των κεφαλαίων που αποκτήθηκαν μέχρι το τέλος του 2022 και αναλώθηκαν εντός του 2023 αναγράφονται στον κωδικό 787 του πίνακα 6 της φορολογικής δήλωσης από τον υπόχρεο και στον κωδικό 788 του πίνακα 6 από τη σύζυγο.

EΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΠΟΣΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ ΓΙΑ ΚΥΡΙΕΣ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ (τα ποσά σε ευρώ)

ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΣΕ Τ.Μ.	ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΜΕ ΤΙΜΕΣ ΖΩΝΗΣ ΕΩΣ 2.799 ΕΥΡΩ ΑΝΑ Τ.Μ.		ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΜΕ ΤΙΜΕΣ ΖΩΝΗΣ ΑΠΟ 2.800 ΕΩΣ 4.999 ΕΥΡΩ ΑΝΑ Τ.Μ.		ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΜΕ ΤΙΜΕΣ ΖΩΝΗΣ ΑΠΟ 5.000 ΕΥΡΩ ΑΝΑ Τ.Μ. ΚΑΙ ΑΝΩ
	ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ	ΜΟΝΟΚΑΤΟΙΚΙΑ	ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ	ΜΟΝΟΚΑΤΟΙΚΙΑ	ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ	ΜΟΝΟΚΑΤΟΙΚΙΑ
30	1200	1440	1680	2016	2040	2448
40	1600	1920	2240	2688	2720	3264
50	2000	2400	2800	3360	3400	4080
60	2400	2880	3360	4032	4080	4896
70	2800	3360	3920	4704	4760	5712
80	3200	3840	4480	5376	5440	6528
90	3850	4620	5390	6468	6545	7854
100	4500	5400	6300	7560	7650	9180
110	5150	6180	7210	8652	8755	10506
120	5800	6960	8120	9744	9860	11832
130	6900	8280	9660	11592	11730	14076
140	8000	9600	11200	13440	13600	16320
150	9100	10920	12740	15288	15470	18564
160	10200	12240	14280	17136	17340	20808
170	11300	13560	15820	18984	19210	23052
180	12400	14880	17360	20832	21080	25296
190	13500	16200	18900	22680	22950	27540
200	14600	17520	20440	24528	24820	29784
250	24600	29520	34440	41328	41820	50184
300	34600	41520	48440	58128	58820	70584
350	54600	65520	76440	91728	92820	111384
400	74600	89520	104440	125328	126820	152184
450	94600	113520	132440	158928	160820	192984
500	114600	137520	160440	192528	194820	233784