Πρόκειται κυρίως για αλλαγές στα πεδία συμπλήρωσης του εντύπου Ε1 αλλά και στις διατάξεις για τον υπολογισμό του φόρου εισοδήματος και του τέλους επιτηδεύματος, τις οποίες θα πρέπει να προσέξουν ιδιαίτερα κυρίως οι 735.320 μικρομεσαίοι επιχειρηματίες και ελεύθεροι επαγγελματίες που κατά τη διάρκεια του 2023 άσκησαν ατομικά τις δραστηριότητές και υπάγονται στο νέο σύστημα των αντικειμενικών κριτηρίων φορολόγησης.

Σύμφωνα, ειδικότερα, με την υπ’ αριθμόν Α1061/24-4-2024 απόφαση του διοικητή της ΑΑΔΕ Γ. Πιτσιλή για τον τύπο και το περιεχόμενο της φετινής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων, οι αλλαγές στο βασικό έντυπο Ε1 της δήλωσης και στον τρόπο υπολογισμού των φόρων εισοδήματος συνοψίζονται στα παρακάτω σημεία:

1 Το ποσό του τεκμαρτού εισοδήματος που θα προσδιοριστεί, για κάθε αυτοαπασχολούμενο, με βάση τα νέα αντικειμενικά κριτήρια φορολόγησης του ν. 5073/2023 (το «ελάχιστο ποσό καθαρού εισοδήματος από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας») είναι προσυμπληρωμένο από την ΑΑΔΕ στους νέους κωδικούς 405-406 του πίνακα 4Γ2 όπου δηλώνονται τα εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα. Αν ο φορολογούμενος κλικάρει πάνω στο προσυμπληρωμένο ποσό, αναρτάται στην οθόνη του υπολογιστή του ένας αναλυτικός πίνακας στον οποίο εμφανίζονται αναλυτικά οι υπολογισμοί της ΑΑΔΕ για τον προσδιορισμό του τεκμαρτού εισοδήματος.

 2 Στην περίπτωση που ο φορολογούμενος θέλει να αμφισβητήσει το τεκμαρτό εισόδημα, που έχει προσδιορίσει η ΑΑΔΕ με βάση τα νέα αντικειμενικά κριτήρια, όχι για λόγους ανωτέρας βίας ή για άλλους αντικειμενικούς λόγους, αλλά επειδή θεωρεί ότι το δηλούμενο εισόδημά του είναι το πραγματικό, πρέπει να ζητήσει τη διενέργεια φορολογικού ελέγχου για να αποδείξει τον ισχυρισμό του. Το αίτημα για φορολογικό έλεγχο ενεργοποιείται εφόσον ο φορολογούμενος επιλέξει έναν από τους νέους κωδικούς 443-444 του πίνακα 4Γ2. Μετά την υποβολή της δήλωσης εκδίδεται, κανονικά, το εκκαθαριστικό σημείωμα αυτόματα με τον φόρο υπολογισμένο επί του τεκμαρτού εισοδήματος. Ο φορολογούμενος υποχρεούται το αργότερο εντός προθεσμίας εξήντα ημερών από τη λήξη της προθεσμίας για την υποβολή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, δηλαδή το αργότερο μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου να συμπληρώσει ηλεκτρονικά το ερωτηματολόγιο που θα του έχει κοινοποιήσει η αρμόδια ελεγκτική φορολογική αρχή σε σχετική πλατφόρμα της ΑΑΔΕ προκειμένου να διενεργηθεί ο έλεγχος, ο οποίος θα μπορεί να διαρκέσει έως και 12 μήνες. Μετά την ολοκλήρωση του ελέγχου -είτε έχει αποδειχθεί ότι είναι βάσιμοι οι ισχυρισμοί του φορολογούμενου είτε δεν έχουν επαληθευτεί οι ισχυρισμοί του φορολογούμενου και το εισόδημα έχει προσδιοριστεί είτε στο ύψος του τεκμαρτού είτε ακόμη πιο πάνω από το τεκμαρτό- θα εκδοθεί από την υπηρεσία που θα έχει διενεργήσει τον έλεγχο, νέο διορθωτικό εκκαθαριστικό σημείωμα που θα προσδιορίζει το ύψος του φόρου εισοδήματος σύμφωνα με τα αποτελέσματα του ελέγχου.

 3 Η προσαύξηση του τεκμαρτού εισοδήματος κατά 10% για κάθε τριετία λειτουργίας ατομικής επιχείρησης πέραν των πρώτων τριετιών λειτουργίας υπολογίζεται επί του ποσού της προηγούμενης τριετίας όπως αυτό έχει διαμορφωθεί κατά περίπτωση μετά την εφαρμογή των προβλεπόμενων προσαυξήσεων. Για τον υπολογισμό της προσαύξησης δεν προσμετρώνται τα διαστήματα διακοπής της επιχειρηματικής δραστηριότητας, ενώ για την ένταξη σε συγκεκριμένη τριετία απαιτείται συμπληρωμένο έτος. Αυτά σημαίνουν ότι:

α) Το ποσό των 10.920 ευρώ που είναι ο ετήσιος μικτός κατώτατος μισθός του 2023, που λαμβάνεται υπόψη ως βάση υπολογισμού του τεκμαρτού εισοδήματος για κάθε ατομική επιχείρηση με συμπληρωμένες 2 τριετίες λειτουργίας (συνολικά 6 έτη λειτουργίας), προσαυξάνεται κατά 10% και διαμορφώνεται σε 12.012 ευρώ για κάθε ατομική επιχείρηση που λειτουργεί για περισσότερα από 7 έτη και μέχρι 9 έτη λειτουργίας συμπληρωμένα.

β) Η περαιτέρω προσαύξηση κατά 10% που ισχύει για κάθε ατομική επιχείρηση που λειτουργεί για περισσότερα από 10 και μέχρι 12 έτη λειτουργία συμπληρωμένα υπολογίζεται επί του ποσού των 12.012 ευρώ και πλέον η αφετηρία υπολογισμού του τεκμαρτού εισοδήματος για κάθε τέτοια ατομική επιχείρηση διαμορφώνεται στα 13.213,20 ευρώ.

γ) Η περαιτέρω προσαύξηση κατά 10% που ισχύει για κάθε ατομική επιχείρηση που λειτουργεί για περισσότερα από 12 έτη λειτουργίας υπολογίζεται επί του ποσού των 13.213,20 ευρώ, οπότε η αφετηρία υπολογισμού του τεκμαρτού εισοδήματος για κάθε τέτοια ατομική επιχείρηση διαμορφώνεται σε 14.534,52 ευρώ.

 4 Το τεκμαρτό ποσό εισοδήματος που προκύπτει από τα νέα αντικειμενικά κριτήρια φορολόγησης μειώνεται κατά το ήμισυ (1/2) για υπόχρεους που είναι πολύτεκνοι, για υπόχρεους που παρουσιάζουν αναπηρία ίση ή μεγαλύτερη του 67%, για γονείς μονογονεϊκής οικογένειας με ανήλικα τέκνα και για γονείς με τέκνα με ποσοστό νοητικής ή σωματικής αναπηρίας τουλάχιστον 67%, εφόσον είναι άγαμα, διαζευγμένα ή σε χηρεία που θεωρούνται εξαρτώμενα, για εκμεταλλευτές Επιβατηγών Δημόσιας Χρήσης οχημάτων (ΤΑΞΙ) με ποσοστό ιδιοκτησίας επί του οχήματος που δεν υπερβαίνει το 25% και για υπόχρεους που ασκούν τη δραστηριότητά τους και έχουν την κύρια κατοικία τους σε οικισμούς με πληθυσμό μικρότερο των 500 κατοίκων ή σε νησιά με πληθυσμό μικρότερο των 3.100 κατοίκων (άρθρο 28Γ ΚΦΕ).

Η μείωση του εισοδήματος κατά το ήμισυ γίνεται μόνο μία φορά, ακόμα και εάν ισχύουν ταυτόχρονα περισσότερες από τις ανωτέρω αναφερόμενες συνθήκες.

Ειδικά, ως προς την προβλεπόμενη μείωση κατά το ήμισυ στους εκμεταλλευτές Επιβατηγών Δημόσιας Χρήσης οχημάτων (ΤΑΞΙ), στις περιπτώσεις ύπαρξης περισσοτέρων του ενός οχημάτων, η μείωση χορηγείται εφόσον αθροιστικά τα ποσοστά κατοχής επί των οχημάτων δεν υπερβαίνουν το 25%. Η μείωση εφαρμόζεται αναλογικά για το χρονικό διάστημα του έτους που πληρούται η πιο πάνω προϋπόθεση.

 5 Στον πίνακα 2 του εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης έχουν προστεθεί οι νέοι κωδικοί 045-046. Οι κωδικοί αυτοί συμπληρώνονται από κάθε φορολογούμενο που έχει ατομική επιχείρηση και δικαιούται να εξαιρεθεί από τον προσδιορισμό του εισοδήματός του με βάση τα νέα αντικειμενικά κριτήρια φορολόγησης (από τον προσδιορισμό ελάχιστου καθαρού ποσού εισοδήματος σύμφωνα με τα άρθρα 28Α – 28Δ του ΚΦΕ). Συμπληρώνονται επίσης και από κάθε φορολογούμενο που δικαιούται την αναλογική μείωση του τεκμαρτού εισοδήματος στην περίπτωση άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας για περιορισμένο χρονικό διάστημα βάσει νομοθετικής ή κανονιστικής ρύθμισης. Αν ο φορολογούμενος κλικάρει πάνω στον κάθεναν από τους κωδικούς αυτούς, αναδύεται αναλυτικός πίνακας στον οποίο μπορεί να επιλέξει σε ποια περίπτωση εξαίρεσης ή μείωσης εντάσσεται: εάν είναι εργαζόμενος με «μπλοκάκι» (αμείβεται τακτικά ανά μήνα με δελτίο παροχής υπηρεσιών από έναν έως τρεις εργοδότες ή κατά το 75% των αμοιβών του από έναν εργοδότη και συνολικά από περισσότερους των τριών, χωρίς, σε κάθε περίπτωση, να έχει και εισοδήματα από μισθούς), εάν είναι ασφαλιστικός διαμεσολαβητής που έχει συμβληθεί με έως 2 ασφαλιστικές επιχειρήσεις, εάν έχει καφενείο σε οικισμό κάτω των 500 κατοίκων, εάν άσκησε επιχειρηματική δραστηριότητα για περιορισμένο χρονικό διάστημα μέσα στο 2023, βάσει νομοθετικής ή κανονιστικής ρύθμισης (παρ. 7 αρθρ.28Α) κ.ά.

 6 Στον πίνακα 2 του εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης προστέθηκαν επίσης οι νέοι κωδικοί 047-048. Οι κωδικοί αυτοί συμπληρώνονται από κάθε φορολογούμενο που δικαιούται να λάβει την προβλεπόμενη κατά το ήμισυ μείωση του τεκμαρτού εισοδήματος (του «ελάχιστου ποσού καθαρού εισοδήματος των άρθρων 28Α – 28Δ του ΚΦΕ»).

Πατώντας σε κάθε έναν από τους κωδικούς αυτούς εμφανίζεται νέος αναλυτικός πίνακας όπου ο φορολογούμενος μπορεί να επιλέξει σε ποια ακριβώς περίπτωση υπάγεται, αν δηλαδή είναι πολύτεκνος ή εκμεταλλεύεται ταξί με ποσοστό ιδιοκτησίας μέχρι 25%, αν έχει επαγγελματική έδρα και κύρια κατοικία σε οικισμό με πληθυσμό μικρότερο των 500 κατοίκων ή σε νησιά με πληθυσμό μικρότερο των 3.100 κατοίκων..

 7 Σε ορισμένες από τις παραπάνω περιπτώσεις ολικών ή μερικών εξαιρέσεων απαιτείται η υποβολή στην αρμόδια φορολογική αρχή και ο έλεγχος συγκεκριμένων δικαιολογητικών. Τα δικαιολογητικά αυτά είναι τα εξής:

• Αναφορά σε νομοθετική ή κανονιστική ρύθμιση από την οποία να προκύπτει ο περιορισμός της άσκησης της επιχειρηματικής δραστηριότητας του υπόχρεου (π.χ. αναφορά σε απόφαση δημοσίου οργάνου για την αναστολή της λειτουργίας της επιχείρησης για λόγους φοροδιαφυγής).
• Πιστοποιητικό απόδειξης ιδιότητας πολύτεκνου ως γονέα ή απορφανισθέντος τέκνου.
• Πιστοποιητικό απόδειξης ιδιότητας γονέα μονογονεϊκής οικογένειας με ανήλικα τέκνα π.χ. πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης ή ληξιαρχική πράξη γέννησης (σε περίπτωση άγαμης μητέρας), πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης ή ληξιαρχική πράξη θανάτου (στην περίπτωση χηρείας) ή δικαστική απόφαση απόδοσης επιμέλειας (σε περίπτωση διαζυγίου) ή ιδιωτικό συμφωνητικό που έχει κατατεθεί στο πρωτοδικείο για την έκδοση διαζυγίου (συναινετική λύση γάμου) ή τελεσίδικη δικαστική απόφαση υιοθεσίας από έναν γονέα ή πιστοποιητικό κράτησης σε σωφρονιστικό κατάστημα (φυλάκιση του άλλου γονέα) κ.λπ.
• Αδεια κυκλοφορίας για το ποσοστό ιδιοκτησίας των εκμεταλλευτών ταξί.

Η εκκαθάριση των δηλώσεων των παραπάνω περιπτώσεων ολοκληρώνεται κατόπιν ελέγχου των δικαιολογητικών στην αρμόδια για την παραλαβή της δήλωσης υπηρεσία.

 8 Από το τεκμαρτό εισόδημα που προσδιορίζεται με βάση τα αντικειμενικά κριτήρια αφαιρούνται όλα τα άλλα εισοδήματα που έχει ο φορολογούμενος, φορολογητέα και απαλλασσόμενα, εφόσον προέρχονται από μισθωτή εργασία, συντάξεις ή και από αγροτική δραστηριότητα. Δεν αφαιρούνται τα εισοδήματα από εκμετάλλευση ακινήτων και κινητές αξίες.

 9 Στους νέους κωδικούς 445-446 προσυμπληρώνεται από τη Φορολογική Διοίκηση το απαλλασσόμενο από το φόρο εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα κατ’ άρθρο 5Γ ΚΦΕ, δηλαδή το 50% του εισοδήματος από «μπλοκάκια» που απέκτησε φορολογούμενος ο οποίος μετέφερε την φορολογική του κατοικία στην Ελλάδα. Η προσυμπλήρωση των κωδικών αυτών γίνεται μόνο σε περίπτωση προσδιορισμού τεκμαρτού εισοδήματος βάσει των νέων αντικειμενικών κριτηρίων.

 10 Το εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα που λαμβάνεται υπόψη για να εφαρμοστεί ο συντελεστής 30% και να προσδιοριστεί ποιο είναι το όριο δαπανών που πρέπει να έχει εξοφλήσει με ηλεκτρονικά μέσα το 2023 ο φορολογούμενος που άσκησε το 2023 ατομική επιχείρηση δεν μπορεί να είναι μικρότερο από το τεκμαρτό εισόδημα που προέκυψε γι’ αυτόν με βάση τα νέα αντικειμενικά κριτήρια φορολόγησης.