Οι προμηθευτές το αργότερο έως την 1η Δεκεμβρίου 2023, δηλαδή την ερχόμενη Παρασκευή, οφείλουν να ενημερώσουν με μηνύματα και e-mails που θα αποστείλουν στους καταναλωτές για τα νέα τιμολόγια για οικιακούς και μη καταναλωτές (στη χαμηλή τάση), που θα εφαρμοστούν από την 1η Ιανουαρίου του 2024.

Από την πλευρά τους, οι καταναλωτές θα πρέπει να συγκρίνουν και να αξιολογήσουν τις προτάσεις των προμηθευτών και να επιλέξουν τον προμηθευτή και το τιμολόγιο που καλύπτει τις ενεργειακές τους ανάγκες έως 31 Δεκεμβρίου. Συγκεκριμένα, η νομοθετική ρύθμιση προβλέπει για τους «αδρανείς» καταναλωτές,  δηλ. αυτούς που οι συμβάσεις τους έχουν λήξει ή λήγουν μέχρι 31/12/2023 και δεν έχουν επιλέξει ένα από τα άλλα τρία τιμολόγια, να μεταπίπτουν αυτόματα στο ειδικό κοινό τιμολόγιο (πράσινο) που οι εταιρίες θα έχουν υποχρέωση να το διατηρήσουν μέχρι 31 Δεκεμβρίου του 2024. Από την 1η Ιανουαρίου του 2025, έγκειται στη διακριτική ευχέρεια των εταιριών αν θα συνεχίσουν να το προσφέρουν.

Στο ειδικό τιμολόγιο, η τιμή θα ανακοινώνεται κάθε 1η του μήνα και θα ισχύει για όλο τον υπόλοιπο. Θα αναπροσαρμόζεται την πρωτη ημέρα του επόμενου μήνα με βάση έναν μαθηματικό τύπο που θα χρησιμοποιούν όλοι οι προμηθευτές. Οι καταναλωτές θα «βλέπουν» μία τελική τιμή κάθε 1η του μήνα, όπου μάλιστα θα ενσωματώνονται και τυχόν εκπτώσεις που προσφέρουν οι εταιρίες.

Τα νέα τιμολόγια θα έχουν χρωματική επισήμανση, με αυτήν του ειδικού τιμολογίου να είναι πράσινη. Τα σταθερά θα είναι μπλε, στα υπόλοιπα κυμαινόμενα κίτρινη και στα δυναμικά πορτοκαλί.

«Ηδη επικρατεί ένας αναβρασμός στους καταναλωτές, αφού από 1ης Ιανουαρίου σταματούν οι οριζόντιες κρατικές επιδοτήσεις στο ρεύμα και επανέρχονται οι ρήτρες αναπροσαρμογής με άλλο όνομα, τώρα θα λέγονται μηχανισμοί διακύμανσης», επισημαίνει στον «Ελεύθερο Τύπο» ο ενεργειακός επιθεωρητής, διπλ. μηχανολόγος μηχανικός ΑΠΘ Μιχάλης Χριστοδουλίδης. Για να γίνουν πιο κατανοητά όλα αυτά στους καταναλωτές, ζητήθηκε από τον κ. Χριστοδουλίδη να επεξηγήσει με απλά λόγια τη διαδικασία και να δώσει χρήσιμες συμβουλές για κάθε τιμολόγιο ξεχωριστά. 

Μπλε τιμολόγιο, το σταθερό

Ειδικότερα, για το μπλε τιμολόγιο επεσήμανε ότι είναι αυτό που έχει κλειδωμένη τιμή χρέωσης της KWh για όσο διάστημα διαρκεί η σύμβαση του πελάτη με τον πάροχο. Επειδή ο συγκεκριμένος τύπος τιμολογίου δεν περιέχει κυμαινόμενες χρεώσεις ούτε μηχανισμούς διακύμανσης, (δηλαδή ρήτρες αναπροσαρμογής), θεωρητικά θα έχει την υψηλότερη τιμή χρέωσης σε σχέση με όλους τους άλλους τύπους τιμολογίων (κίτρινα, πορτοκαλί, πράσινα). Και ο λόγος είναι ότι κανένας πάροχος δεν θα θέλει να λαμβάνει μόνος του το ρίσκο απροσδόκητων αυξήσεων της χονδρεμπορικής αγοράς του ρεύματος για μεγάλο χρονικό διάστημα. Εάν τώρα ο καταναλωτής έχει σχετικά μικρές καταναλώσεις κάθε μήνα, π.χ. κάτω από 300KWh, έχει ένα σταθερό εισόδημα, ταυτόχρονα δεν είναι εξοικειωμένος με την έρευνα αγοράς μέσω Διαδικτύου και γενικά δεν αντέχει απρόβλεπτες εξελίξεις στον οικογενειακό οικονομικό προγραμματισμό, το σταθερό τιμολόγιο αποτελεί μία επιλογή. 

Κίτρινο τιμολόγιο, το κυμαινόμενο

Το κίτρινο τιμολόγιο, σύμφωνα με τον κ. Χριστοδουλίδη, αντιστοιχεί στο κυμαινόμενο τιμολόγιο, η τιμή χρέωσης της KWh διαμορφώνεται από τους δείκτες της χρηματιστηριακής αγοράς του ρεύματος, δεν περιέχει μηχανισμούς διακύμανσης, ενώ θα υπάρχουν αυξομειώσεις των τιμών χρέωσης του ρεύματος από μήνα σε μήνα, χωρίς όρια, είτε προς τα κάτω είτε προς τα πάνω. Κοινώς, τα τιμολόγια αυτά θα λέγαμε ότι κινούνται στην ίδια ακριβώς λογική διαμόρφωσης των τιμών των χρηματιστηριακών προϊόντων ή υπηρεσιών ή των τραπεζικών δανείων που περιλαμβάνουν κυμαινόμενα επιτόκια. Με λίγα λόγια, σε αυτόν τον τύπο τιμολογίου δεν υπάρχει επιμερισμός του ρίσκου μιας απρόσμενης αύξησης της χονδρεμπορικής του ρεύματος, όλη η αύξηση ή όλη η μείωση «περνάει» στον καταναλωτή. Η λιανική τιμή χρέωσης θα ανακοινώνεται κάθε 1η του μήνα για τον επόμενο μήνα κατανάλωσης ή θα υπάρχει και η επιλογή για απολογιστική χρέωση δύο μήνες μετά το μήνα κατανάλωσης.

Ο τύπος αυτός τιμολογίου κάνει πιο πολύ «matching» με εμπορικούς καταναλωτές που έχουν εξοικείωση με διαδικτυακή έρευνα αγαθών ή υπηρεσιών, έχουν σχετικές γνώσεις από τη διεθνή ενεργειακή αγορά, οπότε μπορούν να παρακολουθούν τις εξελίξεις των διεθνών τιμών, να κάνουν εκτιμήσεις με βάση τα διαδραματιζόμενα γεγονότα στην ενεργειακή αγορά και ανάλογα να σταθμίζουν τους κινδύνους για παραμονή ή μη σε αυτόν τον τύπο τιμολογίου. Σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει καμία δέσμευση, αντίθετα, ανά πάσα στιγμή, ο καταναλωτής μπορεί να «σπάσει» μονομερώς το συμβόλαιό του και να επιλέξει κάποιον άλλον τύπο τιμολογίου ή ακόμα και άλλον πάροχο χωρίς ρήτρες αποχώρησης. 

Πορτοκαλί τιμολόγιο, το δυναμικό για «έξυπνους» μετρητές

Οσον αφορά στο πορτοκαλί τιμολόγιο, ή αλλιώς δυναμικό τιμολόγιο, όπως εξηγεί ο ενεργειακός επιθεωρητής, η τιμή χρέωσης της KWh λαμβάνει υπόψη τη διακύμανση των τιμών του ρεύματος ακόμη και μέσα στην ίδια ημέρα, αλλά αυτά θα αφορούν προς το παρόν ελάχιστους καταναλωτές, συγκεκριμένα αυτούς που διαθέτουν εγκατεστημένους «έξυπνους» μετρητές. Οσοι αποφασίσουν να τοποθετήσουν «έξυπνους» μετρητές θα μπορούν να έχουν τη δυνατότητα να βάζουν σε λειτουργία ενεργοβόρες συσκευές σε εκείνες τις ώρες της ημέρας, όπου η ζήτηση της ηλεκτρικής ενέργειας είναι χαμηλή (π.χ. το μεσημέρι ή αργά το βράδυ), εξασφαλίζοντας αντίστοιχα και χαμηλές τιμές χρέωσης. Ετσι, με αυτόν τον τρόπο, οι καταναλωτές θα μπορούν να διαχειρίζονται το ενεργειακό τους προφίλ με βάση την επιδιωκόμενη εξοικονόμηση ενέργειας, που σημαίνει και ανάλογη εξοικονόμηση χρημάτων. Οι «έξυπνοι» μετρητές θα μπορούν να διαχειρίζονται χρεώσεις της KWh ανά ώρα, μέσα στην ημέρα και από διαφορετικούς παρόχους. Ο τύπος αυτού του τιμολογίου είναι πιο ενδεδειγμένος για υψηλές καταναλώσεις, οικιακές ή εμπορικές, που το ενεργειακό προφίλ τους εμπεριέχει πλήθος συσκευών που βρίσκονται σε λειτουργία σε όλο το 24ωρο. 

Πράσινο τιμολόγιο, το ενιαίο/ειδικό

Για το πράσινο τιμολόγιο, ή αλλιώς ενιαίο, οι τιμές χρέωσης θα διαμορφώνονται με βάση τη βασική τιμή προμήθειας του ρεύματος του κάθε παρόχου, η οποία θα αναγράφεται ευκρινώς στην ιστοσελίδα του αλλά και στον συγκριτικό πίνακα της ΡΑΕΕΥ. Τα τιμολόγια αυτά θα περιλαμβάνουν επιπλέον της βασικής τιμής προμήθειας και ένα μηχανισμό διακύμανσης της τιμής της KWh, κάτι σαν το μηχανισμό της ρήτρας αναπροσαρμογής που ίσχυε πριν το καλοκαίρι του 2022. Ο μηχανισμός αυτός θα εμπεριέχει έναν αλγόριθμο με κάποιους συντελεστές της τιμής χρέωσης της KWh (το συντελεστή α και β) και, όταν η μέση τιμή εκκαθάρισης του ρεύματος του προηγούμενου μήνα από το μήνα κατανάλωσης ξεπερνάει ένα ανώτατο καθορισμένο όριο (Lu) που επιλέγει ο εκάστοτε πάροχος, τότε θα ενεργοποιούνται επιπλέον αυξήσεις στις χρεώσεις των αναλισκόμενων KWh του καταναλωτή.

Αντίθετα, εάν η μέση τιμή εκκαθάρισης του προηγούμενου μήνα είναι κάτω από ένα κατώτατο όριο (Li) που πάλι θέτει ο πάροχος, τότε στον επόμενο λογαριασμό ρεύματος θα γίνεται ανάλογη πίστωση χρημάτων στον καταναλωτή. Τέλος, εάν η μέση τιμή εκκαθάρισης βρίσκεται μεταξύ του ανώτατου (Lu) και κατώτατου ορίου (Li) τιμής KWh, τότε δεν θα ενεργοποιείται καμία επιπλέον χρέωση ή πίστωση στον καταναλωτή. Σε αυτήν την περίπτωση η τελική λιανική τιμή χρέωσης του ρεύματος θα περιέχει μόνο τη βασική τιμή προμήθειας του ρεύματος, συν το ποσοστό κέρδος του παρόχου, συν τα πάγια. Δηλαδή ο πάροχος θα απορροφά την όποια αύξηση της τιμής του ρεύματος που βρίσκεται μέσα σε αυτά τα προκαθορισμένα όρια.

«Επισημαίνεται ότι όλοι οι συντελεστές του μαθηματικού τύπου του μηχανισμού διακύμανσης θα παραμένουν σταθεροί για διάστημα τριών μηνών, ενώ η βασική τιμή προμήθειας θα παραμένει σταθερή για έξι μήνες. Κοινώς, σε αυτό τον τύπο τιμολογίου το ρίσκο των αυξήσεων των τιμών της χονδρικής του ρεύματος απορροφά ένα μέρος ο πάροχος και ένα άλλο μέρος ο καταναλωτής», προσθέτει ο κ. Χριστοδουλίδης και αναφέρει ότι συμπερασματικά «το τιμολόγιο αυτό προσφέρει τη δυνατότητα εύκολης ανίχνευσης και σύγκρισης του οικονομικότερου παρόχου, δηλαδή θεωρητικά θα πρέπει να λειτουργήσει ο ανταγωνισμός, διότι όλοι οι πάροχοι θα είναι υποχρεωμένοι να εφαρμόζουν την ίδια μεθοδολογία διαμόρφωσης της τελικής προσφερόμενης τιμής χρέωσης της KWh, ενώ οι τιμές τους θα δημοσιοποιούνται στη ΡΑΕΕΥ κάθε 1η του μήνα, όπου θα ελέγχεται και η ακρίβεια των στοιχείων τιμολόγησης».