Το πιο αξιοσημείωτο συμπέρασμα που προκύπτει από την εγκύκλιο είναι ότι σε κάθε περίπτωση γονικής παροχής κτίσματος, το οποίο προορίζεται να χρησιμοποιηθεί από το τέκνο ως πρώτη κατοικία, ισχύει το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ, προσαυξημένο κατά το πάγιο αφορολόγητο της πρώτης κατοικίας, το οποίο ανέρχεται σε 200.000 ευρώ για το άγαμο και σε 250.000 ευρώ για το έγγαμο τέκνο, προσαυξανόμενο κατά 25.000 ευρώ για κάθε ένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 30.000 ευρώ για κάθε ένα τέκνο από το τρίτο και πάνω. Συνεπώς, για τη γονική παροχή πρώτης κατοικίας ισχύει πλέον συνολικό αφορολόγητο όριο 1.000.000 ευρώ για τους άγαμους και 1.050.000 ευρώ για τους εγγάμους χωρίς τέκνα. Αν έχουν και τέκνα, το αφορολόγητο-μαμούθ του 1.000.000 ευρώ ή του 1.050.000 ευρώ προσαυξάνεται περαιτέρω.
Ελεγχοι
Μια άλλη αξιοσημείωτη διευκρίνιση που προκύπτει από την εγκύκλιο είναι ότι όλοι όσοι προέβησαν ήδη, από την 1η-10-2021 και μετά, σε γονικές παροχές ή δωρεές προς λοιπά στενά συγγενικά πρόσωπα, προκειμένου να μεταβιβάσουν περιουσίες ή χρηματικά ποσά χωρίς φόρο, εκμεταλλευόμενοι το υψηλό αφορολόγητο όριο των 800.000 ευρώ που καθιερώθηκε από την ημερομηνία αυτή, θα ελεγχθούν για να διαπιστωθεί εάν πληρούσαν τις προϋποθέσεις που προβλέπει η σχετική νομοθεσία. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες θα διαπιστωθεί ότι τελικά δεν δικαιούνταν το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ θα κληθούν να καταβάλουν αναδρομικά φόρους γονικής παροχής ή δωρεάς προσαυξημένους με επιπλέον ποσά προστίμων.
Μια ακόμη σημαντική διευκρίνιση η οποία δίνεται με την εγκύκλιο είναι ότι το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ ισχύει μία φορά (εφάπαξ). Σε κάθε επόμενη γονική παροχή ή δωρεά υπαγόμενη στο καθεστώς αυτό, θα συνυπολογίζονται όλες οι προηγούμενες από και προς τα ίδια πρόσωπα.
Μπλόκο
Τέλος, με την εγκύκλιο ξεκαθαρίζεται ότι οι «τριγωνικές» μεταβιβάσεις περιουσιακών στοιχείων ή χρηματικών ποσών μεταξύ προσώπων που δεν έχουν συγγένεια α’ κατηγορίας με την ενδιάμεση παρεμβολή προσώπων τα οποία έχουν συγγένεια α’ κατηγορίας και με τον αρχικό δωρεοδότη και με τον τελικό δωρεοδόχο, ώστε να αποφευχθεί η επαχθής φορολογία με 20%, συνιστούν καταστρατήγηση των διατάξεων για το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ και θα τιμωρούνται με αναδρομική επιβολή φόρων.
«Κλειδί» η 1η Οκτωβρίου 2021
Το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ παρέχεται εφάπαξ (μία φορά) στις γονικές παροχές και στις δωρεές μεταξύ συζύγων ή μεταξύ παππούδων ή γιαγιάδων και εγγονιών, οι οποίες πραγματοποιούνται από την 1η-10-2021 και μετά. Στις γονικές παροχές και δωρεές αυτές συνυπολογίζονται οι προγενέστερες γονικές παροχές και δωρεές μεταξύ των ιδίων προσώπων, εφόσον έχουν γίνει από την 1η-10-2021 και μετά. Δηλαδή, ο φόρος υπολογίζεται με συντελεστή 10% μετά την αφαίρεση συνολικά (εφάπαξ) 800.000 ευρώ για όλες αυτές τις πράξεις.
Υψηλοτέρα ο πήχυς στην πρώτη κατοικία
Για τις γονικές παροχές και δωρεές προς τους φορολογουμένους της α’ κατηγορίας της φορολογικής κλίμακας, για τις οποίες θεσπίζεται το αφορολόγητο ποσό των 800.000 ευρώ, φόρος προκύπτει εφόσον η φορολογητέα αξία του περιουσιακού στοιχείου το οποίο αποτελεί αντικείμενο της γονικής παροχής ή που δωρίζεται υπερβαίνει τις 800.000 ευρώ μετά την αφαίρεση των εκπτώσεων και απαλλαγών των άρθρων 41 και 43 του Ν. 2961/2001, στις οποίες περιλαμβάνεται και η απαλλαγή της πρώτης κατοικίας. Αυτό σημαίνει ότι:
* Σε περίπτωση γονικής παροχής πρώτης κατοικίας, ισχύει συνολικό αφορολόγητο όριο 1.000.000 ευρώ για τον άγαμο αποδέκτη του ακινήτου (200.000 ευρώ αφορολόγητο πρώτης κατοικίας + αφορολόγητο όριο 800.000 ευρώ λόγω δωρεάς προς συγγενή α’ κατηγορίας) ή 1.050.000 ευρώ για τον έγγαμο (250.000 ευρώ αφορολόγητο πρώτης κατοικίας + αφορολόγητο όριο 800.000 ευρώ λόγω δωρεάς προς συγγενή α’ κατηγορίας), προσαυξανόμενο κατά 25.000 ευρώ για κάθε ένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 30.000 ευρώ για κάθε ένα από τα επόμενα εξαρτώμενα τέκνα του αποδέκτη του ακινήτου.
* Σε περίπτωση γονικής παροχής οικοπέδου το οποίο προορίζεται για την ανέγερση πρώτης κατοικίας, ισχύει συνολικό αφορολόγητο όριο 850.000 ευρώ για τον άγαμο αποδέκτη του ακινήτου (50.000 ευρώ αφορολόγητο λόγω πρώτης κατοικίας + αφορολόγητο όριο 800.000 ευρώ λόγω δωρεάς προς συγγενή α’ κατηγορίας) ή 900.000 ευρώ για τον έγγαμο (100.000 ευρώ αφορολόγητο λόγω πρώτης κατοικίας + αφορολόγητο όριο 800.000 ευρώ λόγω δωρεάς προς συγγενή α’ κατηγορίας), προσαυξανόμενο κατά 10.000 ευρώ για κάθε ένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 15.000 ευρώ για κάθε ένα από τα επόμενα εξαρτώμενα τέκνα του αποδέκτη του ακινήτου.
Τι ισχύει για χρηματικές δωρεές
Κάθε γονική παροχή χρηματικού ποσού, δηλαδή κάθε δωρεά χρηματικού ποσού από γονέα σε τέκνο, καθώς επίσης και κάθε δωρεά χρηματικού ποσού από σύζυγο σε σύζυγο, από παππού ή γιαγιά σε εγγόνι που έχει πραγματοποιηθεί από την 1η-10-2021 ή πρόκειται να πραγματοποιηθεί από δω και στο εξής, εφόσον δεν έχει προηγηθεί άλλη προγενέστερη μεταξύ των ίδιων προσώπων, είναι αφορολόγητη μέχρι τις 800.000 ευρώ.
Σούπερ μάρκετ: Αυτή είναι η ανανεωμένη λίστα των προϊόντων που θα έχουν μείωση - Οι 523 κωδικοί
Εάν το χρηματικό ποσό που δωρίζεται υπερβαίνει τις 800.000 ευρώ, τότε το υπερβάλλον ποσό φορολογείται με 10%. Το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ ισχύει μόνο εφόσον το χρηματικό ποσό δωρίστηκε με μεταφορά από τον τραπεζικό λογαριασμό του δωρεοδότη (γονέα, συζύγου κ.λπ.) στον τραπεζικό λογαριασμό του δωρεοδόχου (τέκνου, άλλου συζύγου κ.λπ.).
Τραπεζική κατάθεση, μεταφορά ή επιταγή
Το αφορολόγητο όριο των 800.000 ευρώ αναγνωρίζεται επίσης:
* κατ’ εξαίρεση και σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η γονική παροχή ή η δωρεά χρηματικού ποσού έγινε στο χρονικό διάστημα από την 1η-10-2021 έως την 9η-9-2022 με ανάληψη του ποσού σε μετρητά από τον τραπεζικό λογαριασμό του δωρεοδότη και κατάθεσή του στο λογαριασμό του δωρεοδόχου εντός τριών εργασίμων ημερών από την ημερομηνία της ανάληψης. Ειδικότερα, το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ αναγνωρίζεται σε περίπτωση κατά την οποία έχει πραγματοποιηθεί ανάληψη χρηματικού ποσού από ατομικό ή κοινό τραπεζικό λογαριασμό του γονέα/δωρητή και κατάθεση του ίδιου ποσού εντός τριών εργάσιμων ημερών σε λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου ή σε κοινό λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου με τον ίδιο τον γονέα/δωρητή ή τρίτο πρόσωπο, εφόσον η ανάληψη και η κατάθεση του ίδιου χρηματικού ποσού πραγματοποιήθηκαν από την 1η-10-2021 μέχρι και την 9η-9-2022,
* σε περίπτωση μεταφοράς χρηματικού ποσού από ατομικό λογαριασμό του γονέα/δωρητή ή από κοινό λογαριασμό αυτού με το τέκνο/δωρεοδόχο ή τρίτο πρόσωπο σε ατομικό λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου ή σε άλλο κοινό λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου με τον ίδιο τον παρέχοντα/δωρητή ή τρίτο πρόσωπο,
* σε περίπτωση έκδοσης τραπεζικής επιταγής από τον γονέα/δωρητή με χρέωση ατομικού τραπεζικού λογαριασμού αυτού ή κοινού με το τέκνο/δωρεοδόχο ή τρίτο πρόσωπο (και όχι η έκδοση επιταγής με κατάθεση μετρητών) και η κατάθεση της επιταγής αυτής σε ατομικό λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου ή σε άλλον κοινό λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου με τον ίδιο το γονέα/δωρητή ή τρίτο πρόσωπο. Στην περίπτωση αυτή, για την απόδειξη της μεταφοράς της χρηματικής γονικής παροχής/δωρεάς σε τραπεζικό λογαριασμό, πρέπει να αναγράφονται στο σώμα της δήλωσης φόρου γονικής παροχής/δωρεάς οι αριθμοί IBAN των τραπεζικών λογαριασμών, μεταξύ των οποίων έγινε η μεταφορά των χρημάτων, το πιστωτικό ίδρυμα και ο αριθμός της επιταγής.
Ελεγχοι για «τριγωνικές» συναλλαγές
Στις περιπτώσεις διαδοχικών δωρεών μεταξύ προσώπων της α’ κατηγορίας της φορολογικής κλίμακας των δωρεών, με συνέπεια εν τέλει να λαμβάνει χώρα δωρεά μεταξύ προσώπων που δεν ανήκουν στην κατηγορία αυτή (π.χ. δωρεά από τέκνο σε γονέα και εν συνεχεία δωρεά από αυτόν τον γονέα σε άλλο τέκνο), οι φοροελεγκτικές υπηρεσίες θα διερευνούν τις πραγματικές συνθήκες και τη σκοπιμότητα των δωρεών αυτών, καθώς και το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε μεταξύ αυτών, για να διαπιστωθεί αν τίθεται θέμα καταστρατήγησης των υπόψη διατάξεων. Δεδομένου ότι το βάρος απόδειξης της καταστρατήγησης φέρει η φορολογική διοίκηση, κατά τους σχετικούς ελέγχους θα πρέπει να θεμελιώνεται από τα στοιχεία και τις περιστάσεις ότι ο τελικά ωφελούμενος από τις διαδοχικές δωρεές είναι πρόσωπο που δεν ανήκει στην α’ κατηγορία δικαιούχων και ότι οι διαδοχικές δωρεές έχουν γίνει προς το σκοπό αυτόν.
Συναφώς, κρίσιμο είναι το χρονικό διάστημα που έχει μεσολαβήσει μεταξύ των διαδοχικών δωρεών. Εάν αυτό είναι σύντομο, ενδεικτικά όχι μεγαλύτερο των έξι μηνών, προκύπτει ισχυρή ένδειξη ότι, κατ’ αρχάς, οι διαδοχικές δωρεές έχουν γίνει προς τον σκοπό αυτό και, εφόσον ο σκοπός καταστρατήγησης τεκμηριώνεται και από τα υπόλοιπα στοιχεία και πραγματικά περιστατικά, επιβάλλεται σε βάρος του τελευταίου (πραγματικού) δωρεοδόχου φόρος δωρεών, ως η δωρεά να είχε πραγματοποιηθεί απευθείας από τον πραγματικό δωρητή προς τον τελικό δικαιούχο αυτής.
Αντιστρόφως, εάν μεσολαβεί ικανό χρονικό διάστημα μεταξύ των ως άνω διαδοχικών δωρεών, ενδεικτικά εάν εκτείνεται πέραν του εξαμήνου συνάγεται κατ’ αρχάς ότι οι διαδοχικές δωρεές δεν έχουν γίνει με σκοπό καταστρατήγησης των σχετικών διατάξεων, εκτός εάν η ελεγκτική αρχή τεκμηριώσει με συγκεκριμένα στοιχεία την καταστρατήγηση αυτών.
Τα απαραίτητα δικαιολογητικά | ||
ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ | ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ | |
i. | Χρηματικές δωρεές/γονικές παροχές με μεταφορά χρημάτων μέσω ημεδαπών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων ή κατάθεση τραπεζικής επιταγής. | Παραστατικό – αποδεικτικό μεταφοράς του ποσού μεταξύ λογαριασμών των συμβαλλομένων. Σε περίπτωση μεταφοράς μέσω τραπεζικής επιταγής: αντίγραφα του σώματος της επιταγής και της αναλυτικής κίνησης (extrait) του λογαριασμού από την οποία τροφοδοτήθηκε η τραπεζική επιταγή και επιπλέον αντίγραφο του καταθετηρίου αυτής ή αντίγραφο της αναλυτικής κίνησης (extrait) του λογαριασμού κατάθεσης. |
ii. | Χρηματικές δωρεές/γονικές παροχές με μεταφορά χρημάτων στις οποίες μεσολαβεί αλλοδαπό χρηματοπιστωτικό ίδρυμα ή κατάθεση επιταγής από την αλλοδαπή. | Αποδεικτικό μεταφοράς του ποσού μεταξύ των λογαριασμών. Σε περίπτωση μεταφοράς μέσω τραπεζικής επιταγής: το αντίγραφο της εκδοθείσας επιταγής και το αποδεικτικό κατάθεσής της σε χρηματοπιστωτικό ίδρυμα του λαμβάνοντος. |
iii· | Χρηματικές δωρεές/γονικές παροχές με ανάληψη χρηματικού ποσού από συνδικαιούχο κοινού λογαριασμού. | Αντίγραφο αναλυτικής κίνησης του λογαριασμού (extrait), στο οποίο αναγράφονται τα ονόματα των συνδικαιούχων και η ημερομηνία ανάληψης του ποσού. |
iv. | Χρηματικές δωρεές/γονικές παροχές που διενεργήθηκαν από την 1η/10/2021 μέχρι και την 9η/9/2022 με ανάληψη μετρητών από ατομικό λογαριασμό του δωρητή ή κοινό λογαριασμό των συμβαλλόμενων και κατάθεσή τους σε ατομικό λογαριασμό του δωρεοδόχου ή κοινό λογαριασμό των συμβαλλόμενων ή σε κοινό λογαριασμό με τρίτο πρόσωπο, και εφόσον η κατάθεση έγινε εντός 3 εργάσιμων ημερών. | Αποδεικτικό ανάληψης του ποσού στο οποίο αναγράφονται η ημερομηνία, το ακριβές ποσό, ο αριθμός IBAN του τραπεζικού λογαριασμού που εμφανίζει ως δικαιούχο τον δωρητή/γονέα, και το αποδεικτικό κατάθεσης του ίδιου ποσού στο οποίο αναγράφονται η ημερομηνία κατάθεσης, το ακριβές ποσό και ο αριθμός IBAN του τραπεζικού λογαριασμού, στο οποίο εμφανίζεται ως δικαιούχος ο δωρεοδόχος/τέκνο. |
v. | Χρηματικές δωρεές/γονικές παροχές με σκοπό την αγορά ακινήτου από τον δωρεοδόχο/τέκνο με μεταφορά χρημάτων στο λογαριασμό του πωλητή/κατασκευαστή/εργολάβου/ή κατάθεση τραπεζικής επιταγής. | α. Το συμβολαιογραφικό έγγραφο ή άλλη συμφωνία των μερών, εφόσον ο τρόπος καταβολής του ποσού (μεταφορά μέσω χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων ή έκδοση τραπεζικής επιταγής) προκύπτουν από αυτό. β. Αποδεικτικό μεταφοράς του ποσού μεταξύ των λογαριασμών. Σε περίπτωση τραπεζικής επιταγής: αντίγραφα του σώματος της επιταγής και της αναλυτικής κίνησης (extrait) του λογαριασμού από την οποία τροφοδοτήθηκε η τραπεζική επιταγή και επιπλέον αντίγραφο του καταθετηρίου αυτής ή αντίγραφο της αναλυτικής κίνησης (extrait) του λογαριασμού κατάθεσης. |
vi. | Χρηματικές δωρεές/γονικές παροχές με σκοπό την αγορά οχήματος από τον δωρεοδόχο/τεκνο με μεταφορά χρημάτων στο λογαριασμό του πωλητή ή κατάθεση επιταγής. | α. Αδεια κυκλοφορίας του οχήματος στο όνομα του δωρεοδόχου/τέκνου. β. Απόδειξη λιανικών συναλλαγών/τιμολόγιο. γ. Αποδεικτικό μεταφοράς του ποσού μεταξύ των λογαριασμών. Σε περίπτωση τραπεζικής επιταγής: αντίγραφα του σώματος της επιταγής και της αναλυτικής κίνησης (extrait) του λογαριασμού από την οποία τροφοδοτήθηκε η τραπεζική επιταγή και επιπλέον αντίγραφο του καταθετηρίου αυτής ή αντίγραφο της αναλυτικής κίνησης (extrait) του λογαριασμού κατάθεσης. |
vii. | Χρηματικές δωρεές/γονικές παροχές με μεταφορά χρηματικού ποσού ή κατάθεση επιταγής σε τραπεζικό λογαριασμό εταιρίας για αύξηση κεφαλαίου. | α. Δημοσιευμένο τροποποιημένο καταστατικό της εταιρίας, από το οποίο να προκύπτει η αύξηση της εταιρικής συμμετοχής του δωρεοδόχου/ τέκνου. β. Αποδεικτικό μεταφοράς του ποσού από το λογαριασμό του δωρητή/γονέα προς το λογαριασμό της εταιρίας. Σε περίπτωση τραπεζικής επιταγής: αντίγραφα του σώματος της επιταγής και της αναλυτικής κίνησης (extrait) του λογαριασμού, από την οποία τροφοδοτήθηκε η τραπεζική επιταγή και επιπλέον αντίγραφο του καταθετηρίου αυτής ή αντίγραφο της αναλυτικής κίνησης (extrait) του λογαριασμού κατάθεσης. |