Για τη λήψη του αποδεικτικού και την άνευ εμποδίων διενέργεια των συναλλαγών του ο πολίτης θα πρέπει είτε να έχει εξοφλήσει όλες τις οφειλές του στο Δημόσιο ή να τις έχει τακτοποιήσει σε δόσεις μέσω ρυθμίσεων τμηματικής καταβολής. Αν έχει ληξιπρόθεσμες και απλήρωτες μικροοφειλές μέχρι 30 ευρώ, δεν εμποδίζεται να λάβει το αποδεικτικό.

Για την αποσαφήνιση των διατάξεων που προβλέπουν την έκδοση αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων συνέταξε τον παρακάτω οδηγό έξι ερωταπαντήσεων:

1. Σε ποιες περιπτώσεις απαιτείται αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας;

Η προσκόμιση αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας καθίσταται υποχρεωτική στις εξής περιπτώσεις:

α) Για την είσπραξη χρημάτων ή την εξόφληση τίτλων πληρωμής από τον δημόσιο τομέα, όπως αυτός καθορίζεται στην κείμενη νομοθεσία, από δημόσιους υπολόγους και από αυτούς που ενεργούν πληρωμές με εντολή ή εξουσιοδότηση των ανωτέρω, εφόσον το ακαθάριστο ποσό για κάθε τίτλο πληρωμής υπερβαίνει τα χίλια πεντακόσια ευρώ (1.500), ανά δικαιούχο. Το αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας προσκομίζεται από τον εισπράττοντα στους διενεργούντες την πληρωμή ή την εξόφληση του τίτλου, κατά την πληρωμή ή την εξόφληση αυτού. Τίτλοι πληρωμής που εξοφλούνται με ποσό κάτω των 1.500 ευρώ συμψηφίζονται με τυχόν οφειλές των δικαιούχων, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 75 του Ν. 4978/2022 (Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων-ΚΕΔΕ).

β) Για τη σύναψη και την ανανέωση συμβάσεων δανείων, πιστώσεων και χρηματοδοτήσεων γενικά με τις αναγνωρισμένες στην Ελλάδα τράπεζες και λοιπά πιστωτικά ιδρύματα, εφόσον χορηγούνται με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου, εκτός από εκείνες που χορηγούνται για αποκατάσταση ζημιών που προέρχονται από έκτακτα γεγονότα. Το αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας προσκομίζεται από τον αντισυμβαλλόμενο στην τράπεζα ή στο πιστωτικό ίδρυμα κατά τη σύναψη ή ανανέωση της σύμβασης και κατά την εκτέλεση αυτής από τον εισπράττοντα.

γ) Για τη μεταβίβαση ακινήτου εξ επαχθούς αιτίας, γονικής παροχής, δωρεάς ή διά εκούσιου πλειστηριασμού, καθώς και για την εκούσια σύσταση εμπράγματων δικαιωμάτων επί ακινήτων, τη διανομή κοινών ακινήτων, την εκούσια ανταλλαγή ακινήτων και τη σύσταση οριζόντιας ιδιοκτησίας, εφόσον στην τελευταία περίπτωση η σύμβαση καταρτίζεται μεταξύ των συγκυρίων του ακινήτου ή και τρίτων, ανεξαρτήτως εάν τελεί υπό την αναβλητική αίρεση της ανεγέρσεως. Το αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας προσκομίζεται, αντίστοιχα, από τον μεταβιβάζοντα το ακίνητο ή τον παρέχοντα τη γονική παροχή ή δωρεά, τον παρέχοντα το εμπράγματο δικαίωμα, τους συγκύριους ή και τον αγοραστή για λογαριασμό του πωλητή στην περίπτωση αυτοσύμβασης, στον συμβολαιογράφο που συντάσσει τη σχετική πράξη, ο οποίος υποχρεούται να μνημονεύει στο κείμενο της πράξης την υπηρεσία έκδοσης του αποδεικτικού, τον αριθμό και την ημερομηνία αυτού.

δ) Για τη συμμετοχή σε διαγωνισμούς ανάληψης εκτέλεσης δημόσιων έργων ή παροχής υπηρεσιών ή προμηθειών από τον δημόσιο τομέα, όπως αυτός καθορίζεται στην κείμενη νομοθεσία. Το αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας προσκομίζεται από τον υποβάλλοντα την προσφορά στην υπηρεσία όπου υποβάλλεται η προσφορά.

ε) Για την καταβολή των εκχωρημένων χρηματικών απαιτήσεων κατά των φορέων της περ. α’. Το αποδεικτικό προσκομίζεται στους διενεργούντες την πληρωμή ή την εξόφληση του τίτλου, κατά την πληρωμή ή την εξόφληση αυτού, τόσο από τον εκχωρητή ή ενεχυράσαντα όσο και από τον εκδοχέα ή ενεχυρούχο δανειστή. Η έκδοση αποδεικτικού ενημερότητας του εκχωρητή ή ενεχυράσαντος ζητείται είτε από τον εκδοχέα είτε από τον ενεχυρούχο δανειστή. Αν δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις χορήγησής του λόγω οφειλών, τα προς είσπραξη χρήματα αποδίδονται στο Δημόσιο μέχρι του ύψους των βεβαιωμένων χρεών κατά τον χρόνο της απόδοσης αυτών.

στ) Για κάθε άλλη πράξη, συναλλαγή ή ενέργεια για την οποία απαιτείται προσκόμιση αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας από τις εκάστοτε εν ισχύι διατάξεις.

2) Ποιες οφειλές λαμβάνονται υπ’ όψιν για τη χορήγηση αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας;

Ολες οι βεβαιωμένες στη Φορολογική Διοίκηση ληξιπρόθεσμες βασικές οφειλές, συμπεριλαμβανομένων και των οφειλών από συνυποχρέωση/συνυπευθυνότητα του αιτούντος (φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα), εφόσον υπερβαίνουν τα τριάντα (30) ευρώ, δηλαδή οφειλές βεβαιωμένες προς το Δημόσιο (προς τη Φορολογική Διοίκηση – ΔΟΥ, ΚΕΜΕΕΠ, ΚΕΦΟΜΕΠ κ.λπ.) και προς τρίτους.

3) Από πού χορηγείται το αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας;

Το αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας χορηγείται υποχρεωτικά ηλεκτρονικά κατόπιν αίτησης του ενδιαφερομένου και εάν αυτό δεν είναι εφικτό, τότε χορηγείται από οποιαδήποτε ΔΟΥ ή το ΚΕΜΕΕΠ ή το ΚΕΦΟΜΕΠ ή το ΚΕΒΕΙΣ. Ο συναλλασσόμενος απαλλάσσεται ο ίδιος από την υποχρέωση προσκόμισης του αποδεικτικού ενημερότητας στους φορείς και στις υπηρεσίες που έχουν πιστοποιηθεί από το υπουργείο Οικονομικών ότι υποχρεούνται να το ζητούν και να το λαμβάνουν ηλεκτρονικά μέσω Διαδικτύου, εφόσον αυτό υποστηρίζεται. Οι φορολογούμενοι μπορούν να ζητούν και να λαμβάνουν το αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας και από τα Γραφεία Εξυπηρέτησης Φορολογουμένων (ΓΕΦ) των ΔΟΥ της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογικών Λειτουργιών (ΓΔΦΛ) της ΑΑΔΕ, καθώς και από τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ).

4) Τι αναγράφεται στην αίτηση για τη χορήγηση αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας;

α) Αν υποβάλλεται από φυσικό πρόσωπο, ονοματεπώνυμο, πατρώνυμο, Αριθμός Φορολογικού Μητρώου, διεύθυνση επαγγέλματος και κατοικίας, αριθμός δελτίου αστυνομικής ταυτότητας ή διαβατηρίου, αν πρόκειται για αλλοδαπούς.

β) Αν υποβάλλεται από νομικό πρόσωπο, επωνυμία, διεύθυνση και Αριθμός Φορολογικού Μητρώου.

γ) Ο σκοπός για τον οποίο ζητείται.

δ) Ο φορέας στον οποίο θα κατατεθεί.

ε) Εάν το αποδεικτικό ζητείται για είσπραξη χρημάτων, τα στοιχεία του τίτλου πληρωμής με τον Μοναδικό Αριθμό Καταχώρισης (ΜΑΡΚ) ή, ελλείψει ΜΑΡΚ, οποιοδήποτε στοιχείο ταυτοποιεί τη συγκεκριμένη πληρωμή και το ποσό της είσπραξης για το οποίο απαιτείται αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας. Στην περίπτωση περιοδικών απαιτήσεων αναγράφονται και τα στοιχεία της περιοδικής απαίτησης που αποδεικνύουν τον περιοδικό χαρακτήρα αυτής, όπως ο αύξων αριθμός της περιοδικής απαίτησης/σύμβασης, η ημερομηνία του εγγράφου/σύμβασης και το εισπραττόμενο ποσό.

στ) Εάν το αποδεικτικό ζητείται για μεταβίβαση ακινήτου ή σύσταση εμπράγματου δικαιώματος επ’ αυτού από επαχθή αιτία με τον όρο της παρακράτησης, τον/τους αριθμό/ούς ταυτότητας του ακινήτου (ΑΤΑΚ), το οποίο θα μεταβιβαστεί ή επί του οποίου θα συσταθεί εμπράγματο δικαίωμα, την αντικειμενική αξία (βάσει ποσοστού κυριότητας του αιτούντος) του ακινήτου ή του εμπράγματου δικαιώματος, καθώς και το τίμημα (βάσει ποσοστού κυριότητας) και τους όρους παρακράτησης και απόδοσης του τιμήματος, όπως ενδεικτικά μέσω χορήγησης δανείου. Εάν δεν υφίσταται ο ΑΤΑΚ είτε επειδή ο αιτών το αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας δεν έχει υποχρέωση υποβολής δήλωσης στοιχείων ακινήτων είτε επειδή το προς μεταβίβαση δικαίωμα δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της παρ. 1 του άρθρου 23 του Ν. 3427/2005, αναγράφονται τα περιγραφικά στοιχεία του ακινήτου. Στην περίπτωση που το αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας ζητείται από τον συμβολαιογράφο για τον εργολάβο κατά τη μεταβίβαση ποσοστών οικοπέδου σε τρίτο, καθώς και στην περίπτωση που το αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας ζητείται για τη σύνταξη οριστικού συμβολαίου μεταβίβασης ακινήτου σε εκτέλεση προσυμφώνου με αυτοσύμβαση, αναγράφονται τα περιγραφικά στοιχεία του ακινήτου.

5) Ποια είναι η διάρκεια ισχύος του αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας;

Η διάρκεια ισχύος του αποδεικτικού ενημερότητας, ανεξαρτήτως της πράξης ή της συναλλαγής για την οποία ζητείται, είναι δύο (2) μήνες, εφόσον δεν υφίστανται βεβαιωμένες οφειλές, και ένας (1) μήνας, σε περίπτωση ύπαρξης μη ληξιπρόθεσμων οφειλών, οφειλών που τελούν σε αναστολή είσπραξης ή έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα ρύθμισης ή διευκόλυνσης τμηματικής καταβολής.

6) Σε ποιες περιπτώσεις χορηγείται βεβαίωση οφειλής για χρέη προς το Δημόσιο;

Αν ζητείται αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας για είσπραξη χρημάτων ή για μεταβίβαση ακινήτου εξ επαχθούς αιτίας και δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις χορήγησης αυτού, εκδίδεται υπό προϋποθέσεις από την αρμόδια υπηρεσία βεβαίωση οφειλής, η οποία κατατίθεται αντί του αποδεικτικού ενημερότητας.