Το μοντέλο της «ενεργού γήρανσης», που αποτελεί το δόγμα της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών συστημάτων, βρίσκεται προ των πυλών, καθώς όλες οι μελέτες δείχνουν ταχύτατη αύξηση στην απασχόληση των 65άρηδων, λόγω δημογραφικού και σταδιακής μείωσης του οικονομικά ενεργού πληθυσμού στα επόμενα χρόνια.

Ο πληθυσμός εργάσιμης ηλικίας θα μειωθεί, λόγω της υπογεννητικότητας, και το κενό στην απασχόληση και στο ασφαλιστικό θα έρθει να καλυφθεί από 65άρηδες εργαζομένους που σήμερα βγαίνουν στη σύνταξη, αλλά σε μερικά χρόνια θα παραμένουν ακόμη εργαζόμενοι.

Ενδεικτική της έκτασης του δημογραφικού προβλήματος είναι η αναλογία συνταξιούχων-ασφαλισμένων, που σήμερα είναι στο 1 προς 1,66 και σε 15 χρόνια θα υποχωρήσει στο 1,25. Αυτό σημαίνει ότι αν σήμερα για κάθε 100 συνταξιούχους υπάρχουν 166 ασφαλισμένοι να τους συντηρούν με τις εισφορές τους, το 2040 σε κάθε 100 συνταξιούχους θα αναλογούν μόνο 125 ασφαλισμένοι για να πληρώνουν τις συντάξεις τους!

Η αναλογία θα έπρεπε να είναι 1 προς 4, δηλαδή σε κάθε 100 συνταξιούχους να αντιστοιχούν 400 εργαζόμενοι για να είναι θωρακισμένο το ασφαλιστικό. Αντιθέτως, όμως, η έλλειψη επαρκών και μακροπρόθεσμων μέτρων για την ανάσχεση της υπογεννητικότητας και την αναστροφή των δεικτών της δημογραφικής γήρανσης θα δημιουργήσει την ανάγκη να παραμένουν στην απασχόληση περισσότεροι ηλικιωμένοι ελπίζοντας και σε μεγαλύτερη σύνταξη.

Ηλικίες που σήμερα θεωρούνται «παροπλισμένες» εργασιακά, όπως οι άνω των 65 ετών, θα αποτελούν σε μερικά χρόνια μια μεγάλη δεξαμενή εργατικού δυναμικού!

Εκθεση

Τα στοιχεία που δημοσιεύονται στην πρόσφατη έκθεση της Κομισιόν (Ageing Report 2024) είναι άκρως αποκαλυπτικά, εντυπωσιακά, αλλά και ανησυχητικά, καθώς δείχνουν ότι το ρολόι του δημογραφικού έχει περάσει πλέον στο «και πέντε» και απαιτούνται μέτρα στήριξης των οικογενειών εδώ και τώρα.

Αν δεν ληφθούν μέτρα για να αντιμετωπιστεί η δημογραφική κρίση, τότε δεν θα ήταν υπερβολή να πει κανείς ότι σε μερικά χρόνια θα υπάρχουν εργαζόμενοι που θα ξεκινούν δεύτερη ή και τρίτη εργασιακή καριέρα στα 65 τους. Το ποσοστό απασχόλησης σε αυτές τις ηλικίες προβλέπεται να φτάνει ακόμη και στο 80%. Το αρνητικό στοιχείο είναι ότι η ενεργός γήρανση θα καθυστερήσει τη συνταξιοδότηση, ενώ η εξέλιξη αυτή θα έχει θετικό αντίκτυπο στην ανεργία, που από το 2030 και μετά θα είναι μόνιμα σε μονοψήφιο ποσοστό.

Στις ηλικίες 65-74 ετών το ποσοστό απασχόλησης από 9,3%, που μετρήθηκε για το 2022, ανεβαίνει στο 9,9% έως το 2030 και από εκεί εκτινάσσεται στο 13,9% το 2040, στο 16,8% το 2050, για να φτάσει στο 24,3% το 2070. Μέσα στο διάστημα 2022-2070 η απασχόληση σε αυτήν την ηλικιακή ζώνη προβλέπεται ότι θα αυξηθεί κατά 15 μονάδες.

Το γενικό ποσοστό απασχόλησης όλων των ηλικιών θα αυξηθεί στην εξεταζόμενη περίοδο (2022-2070) κατά 8,6 μονάδες, από 66,1%, που ήταν το 2022, στο 71,1% έως το 2040 και στο 74,7% έως το 2070.

Στις ηλικίες 20 έως 64 ετών η απασχόληση, που είναι ήδη υψηλή, θα αυξηθεί περαιτέρω κατά 4,5 μονάδες στο διάστημα 2022-2070. Από το 75,4%, που είναι το ποσοστό απασχόλησης σήμερα, θα φτάσει στο 80% (για την ακρίβεια, στο 79,9%) έως το 2070.

Στις ηλικίες 20 έως 74 ετών η απασχόληση προβλέπεται να αυξηθεί κατά 4,9 μονάδες και από το 64,7% σήμερα να φτάσει στο 69,7% το 2070, αφού πρώτα περάσει ένα διάστημα μείωσης έως το 63,4%.

Στις νέες ηλικίες 20 έως 24 ετών καταγράφεται η μικρότερη αύξηση της απασχόλησης και από το 46,6%, που είναι σήμερα το ποσοστό συμμετοχής τους στην απασχόληση, θα φτάσει στο 50% έως το 2070.

Στις ηλικίες 25-54 ετών η απασχόληση μένει σταθερή και δεν πέφτει κάτω από το 85%, που είναι και σήμερα.

Αύξηση-ρεκόρ στα ποσοστά εργασίας για τις ηλικίες 55-74

Εκεί όπου η απασχόληση καταρρίπτει τα ρεκόρ είναι στις ηλικίες από 55 έως 64 ετών, όπου καταγράφεται μια αύξηση της τάξης των 20,8 μονάδων! Από το 57,4%, που είναι σήμερα το ποσοστό απασχόλησης αυτής της ηλικιακής ομάδας, θα αυξηθεί στο 78,2% έως το 2070. Ηδη έως το 2030 θα βρίσκεται στο 65,5% και το 2050 θα έχει φτάσει στο 74%.

Το ίδιο εντυπωσιακή είναι και η αύξηση της συμμετοχής των γυναικών σε ηλικίες 55-64 ετών στην απασχόληση, καθώς από 44,8%, που είναι σήμερα το ποσοστό απασχόλησης αυτής της κατηγορίας, θα φτάσει στο 71% έως το 2070 καταγράφοντας αύξηση κατά 26,4 μονάδες.

Στις ηλικίες 65 έως 74 ετών, η γυναικεία απασχόληση θα αυξηθεί κατά 15,8 μονάδες και από το 6% θα φτάσει στο 21,7% έως το 2070.

Στους άνδρες 65 έως 74 ετών, το ποσοστό απασχόλησης από 13,2% θα πάει στο 27%, με αύξηση κατά 14 μονάδες.

Μείωση ανεργίας με λιγότερους νέους εργαζομένους

Η ανεργία στις ηλικίες 20-74 ετών θα μειώνεται κάθε χρόνο, καθώς ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι όλων των ηλικιών, μάλιστα, θα κινητοποιούνται εργασιακά καταλαμβάνοντας θέσεις απασχόλησης καλύπτοντας ένα μέρος της ζήτησης για περισσότερους εργαζομένους, από τη στιγμή που οι νεοεισερχόμενοι θα λιγοστεύουν, λόγω της ταχύτερης γήρανσης του πληθυσμού από τις νέες γεννήσεις.

Το ποσοστό ανεργίας στην ηλικιακή ομάδα των 20 έως 74 ετών από 12,3%, που ήταν το 2022, υποχωρεί στο 9,8% το 2030, στο 8,3% το 2040 και καταλήγει στο 6,3% το 2070. Το πρόβλημα της ανεργίας φαίνεται ότι θα λυθεί με τη μείωση του εργατικού δυναμικού και την κινητοποίηση μεγαλύτερης ηλικίας εργαζομένων για να καλύψουν τις θέσεις που θα ζητά η αγορά εργασίας.

Η έκθεση της Κομισιόν εκτιμά ότι οι εργαζόμενοι ηλικίας από 20 έως 64 ετών θα μειωθούν σε απόλυτο μέγεθος κατά 1,4 εκατ. άτομα και από τα 4,6 εκατ. εργαζομένων, που είχε η Ελλάδα το 2022, θα βρει το 2040 με 4,08 εκατ. και με 3,1 εκατ. εργαζομένους το 2070.

Το αποτέλεσμα της μείωσης του εργατικού δυναμικού, λόγω λιγότερων νεοεισερχομένων στην αγορά εργασίας, θα είναι η αύξηση της απασχόλησης των υφιστάμενων ατόμων «εργάσιμης ηλικίας» ακόμη και των ηλικιωμένων 74άρηδων που σε κανονικές συνθήκες είναι συνταξιούχοι και όχι εργαζόμενοι.