Σήμερα το μεγάλο θέμα είναι η ρήτρα αναπροσαρμογής που έχει κάνει το τιμολόγιο του ηλεκτρικού ρεύματος χαράτσι διαρκείας. Το πιο τραγελαφικό είναι ότι όσοι είχαν προνοήσει να υπογράψουν συμβόλαιο με σταθερή τιμή ρεύματος, κάτι που γίνεται εφόσον συμφωνήσει ο καταναλωτής να πληρώνει την κιλοβατώρα σε υψηλότερη τιμή, είδαν μαζική ακύρωση του συμβολαίου τους μονομερώς από τους διάφορους παρόχους ρεύματος που δραστηριοποιούνται στην αγορά. Εδώ να σημειώσουμε ότι όταν εφαρμόστηκε στην Ελλάδα η οδηγία της Ε.Ε. που απελευθέρωνε την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας, πλήθος προμηθευτών ηλεκτρικού ρεύματος είχαν ήδη εγκατεστημένη ισχύ παραγωγής από το 2013 και μετά, πέραν της γνωστής σε όλους ΔΕΗ (βλέπε πίνακας 1).
Πραγματικό γεγονός
Εν αναμονή της κατάργησης της ρήτρας αναπροσαρμογής, που εξαγγέλθηκε από την κυβέρνηση ότι θα εφαρμοστεί από αυτόν τον μήνα, και μη γνωρίζοντας ποια μορφή θα πάρει και πόσο θα ελαφρύνει τα τιμολόγια ρεύματος, παραθέτουμε την εμπειρία ενός αναγνώστη που εναγωνίως ζητά δικαίωση. Μιλάμε για πραγματικό γεγονός, πλήρως τεκμηριωμένο, βάσει του οποίου έχουμε κάνει έρευνα αγοράς από διοικητικής και νομικής πλευράς, προκειμένου να βοηθηθούν πλείστοι άλλοι που βρίσκονται σε παρόμοια κατάσταση. Ο συγκεκριμένος αναγνώστης του Ελεύθερου Τύπου παρείχε τα αποδεικτικά για τη χρέωση €900 λόγω ρήτρας αναπροσαρμογής την οποία αρνείται να πληρώσει, όχι μόνο λόγω δυσκολίας ρευστού αλλά διότι η νομοθεσία είναι καθαρά εναντίων του παρόχου ενώ καλύπτει πλήρως τον καταναλωτή.
Ενα πρόγραμμα με διετή σταθερή τιμή του προσφέρθηκε από μια «μεγάλη» εταιρία το οποίο υπέγραψε τον Ιούνιο του 2021. Το πρόγραμμα παρείχε την ευχέρεια πληρωμής κάθε μήνα εφόσον ο καταναλωτής πληροφορούσε την εταιρία για τις ενδείξεις του μετρητή. Αυτό έγινε τους πρώτους 4 μήνες, μέχρι τον Οκτώβριο του 2021, οπότε οι λογαριασμοί και οι πληρωμές εκτελούντο ανελλιπώς. Στη συνέχεια, όμως, οι λογαριασμοί σταμάτησαν να έρχονται για 6 μήνες, παρά το γεγονός ότι ο καταναλωτής πληροφορούσε κάθε μήνα τον πάροχο για τις ενδείξεις του μετρητή. Τον Απρίλιο του 2022 ήλθε ένας συγκεντρωτικός λογαριασμός και στη συνέχεια ένας άλλος προκειμένου να συμπληρωθούν όλοι οι εκκρεμείς μήνες που δεν είχαν πληρωθεί. Το συνολικό ποσό ηλεκτρικού για 7 μήνες ήταν €2.360, πολύ περισσότερο απ’ ό,τι ο καταναλωτής είχε πληρώσει για όλο το προηγούμενο έτος. Δεδομένου δε ότι είχε σύμβαση με σταθερή τιμή ηλεκτρικού και δεν υπήρχε καμία μεταβολή της οικογενειακής του κατάσταση, το ποσό αυτό ήταν εμφανώς υπέρογκο. Τι είχε γίνει;
Η εταιρία παροχής ηλεκτρικού ρεύματος εν αγνοία του καταναλωτή είχε μονομερώς καταργήσει το πρόγραμμα σταθερής τιμής και είχε χρεώσει από την 1-1-2022 τη ρήτρα αναπροσαρμογής και εξ αυτού είχε προσθέσει στους λογαριασμούς €900. Το πιο σημαντικό ήταν ότι ενώ χρεωνόταν η ρήτρα αναπροσαρμογής στους μήνες από την αρχή του 2022, ο καταναλωτής ειδοποιήθηκε ότι έγινε αλλαγή στο συμβόλαιο στις 20 Απριλίου 2022. Αναγκαστικά λοιπόν ο καταναλωτής κατέφυγε στη βοήθεια που παρέχει ο Συνήγορος του Καταναλωτή. Εκεί έμαθε ότι βάσει της υπάρχουσας νομοθεσίας ο πάροχος έχει το δικαίωμα μονομερώς μεν να καταργήσει τη σύμβαση σταθερής τιμής ύστερα από έξι μήνες από την έναρξη του συμβολαίου, υπό την προϋπόθεση όμως ότι θα έχει προειδοποιήσει τον καταναλωτή 60 ημέρες νωρίτερα. Πιο συγκεκριμένα, ο νόμος του Κώδικα Προμήθειας που έχει δημοσιευτεί στο ΦΕΚ Β’ 832/9.4.2013, όπως και η ερμηνευτική εγκύκλιος της ΡΑΕ που εποπτεύει τους παρόχους, καθαρά εξηγούν ότι προ της αλλαγής του συμβολαίου για τους οικιακούς πελάτες ο προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει (α) να τους παρέχει ατομική ενημέρωση και (β) η ολοκλήρωση της ενημέρωσης να έχει γίνει 60 ημέρες πριν από τη θέση σε ισχύ των τροποποιήσεων του συμβολαίου.
Σειρά σφαλμάτων
Ο πάροχος λοιπόν είχε υποπέσει σε σειρά σφαλμάτων όσον αφορά τον συγκεκριμένο καταναλωτή. Η ενημέρωση που του παρείχε ήταν ύστερα από καθυστέρηση μηνών, με μια υποσημείωση σε ψιλά γράμματα ότι από την αρχή του 2022 καταργείται η σύμβαση της σταθερής τιμής. Πιο συγκεκριμένα, η σε «λανθάνουσα» κατάσταση ενημέρωση έγινε περίπου 4 μήνες μετά την έναρξη της νέας περιόδου που υποτίθεται ότι ίσχυε η ρήτρα αναπροσαρμογής, γεγονός που σημαίνει ότι ο πάροχος έγραψε στα παλαιότερα των υποδημάτων του τη νομοθεσία. Η ενημέρωση έγινε με ψιλά γράμματα στο τέλος μίας σελίδας ενός πολυσέλιδου λογαριασμού και όχι με ατομικό γράμμα. Δεν ήλθε 60 ημέρες προ της αλλαγής των όρων του συμβολαίου, αλλά 105 ημέρες μετά την επιβολή της ρήτρας αναπροσαρμογής. Είναι η συμπεριφορά του «μεγάλου» παρόχου ηθικά σωστή ή μήπως το ποσό των €900 θεωρείται αμελητέο για τους οικιακούς πελάτες οι οποίοι υποχρεούνται να βοηθήσουν τον πάροχο να ξεπεράσει την αύξηση του κόστους της ενέργειας;
Μετά την κατάθεση της αναφοράς του καταναλωτή στην Ανεξάρτητη Αρχή για τα όσα είχε υποστεί, ο Συνήγορος του Καταναλωτή έστειλε στον πάροχο μια αυστηρή επιστολή (πίνακας 2). Στη συνέχεια ο καταναλωτής έγραψε ένα γράμμα προς τον πάροχο αναφέροντας τις διαμαρτυρίες του και ότι δικαιούται τα €900 της ρήτρας που του χρεώθηκαν κατ’ ελάχιστον να εκπέσουν από τον τελευταίο φουσκωμένο λογαριασμό που του είχε αποσταλεί. Στις αρχές Ιουνίου έλαβε την πρώτη επίσημη απάντηση από την «εξυπηρέτηση πελατών» του παρόχου. Δηλαδή η ατομική ενημέρωση που ο νόμος απαιτεί να γίνεται 60 ημέρες προ της μεταβολής του συμβολαίου παραλήφθηκε από τον καταναλωτή με καθυστέρηση 150 ημερών από την ημερομηνία επιβολής της ρήτρας. Το γράμμα του παρόχου ανέφερε στον καταναλωτή ότι: «Κατανοώντας το παράπονο που εκφράζετε, θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι λόγω των πρωτόγνωρων συνθηκών που επικρατούν σε διεθνές πεδίο και κατά συνέπεια στις αγορές ενέργειας, δεν είναι πλέον εμπορικά διαθέσιμα τα σταθερά προγράμματα της εταιρείας μας…». Συμπαθητικό επομένως το γράμμα του παρόχου αλλά ύστερα από τεράστια καθυστέρηση, κατά παράβαση του νόμου και αφού με ανεξήγητη καθυστέρηση 6 μηνών ο πάροχος δεν έστελνε λογαριασμούς και καμία ειδοποίηση ότι είχε καταργήσει το πρόγραμμα της σταθερής τιμής. Η λογική ερμηνεία της καθυστέρησης ήταν ότι ο πάροχος με πλάγιο τρόπο ήθελε να εισπράξει χρήματα λόγω ρήτρας αναπροσαρμογής που βάσει του νόμου δεν δικαιούτο.
Μεγάλο κόστος
Από τη μεριά των παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας είναι κατανοητό ότι τους βαραίνει ένα μεγάλο κόστος τους τελευταίους μήνες. Ολα πλέον διαμορφώνονται μέσω χρηματιστηριακών τιμών όπου το κάθε καύσιμο υπόκειται στους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης. Σήμερα έχουμε μείωση των προσφερόμενων μορφών ενέργειας που χρησιμοποιούνται για να παραχθεί ο ηλεκτρισμός και άρα αύξηση των τιμών του. Η αλήθεια είναι ότι η Ε.Ε. συνολικά έχει παγιδευτεί στις υψηλές τιμές του φυσικού αερίου που ωθούν προς τα πάνω και τις τιμές του παραγόμενου ηλεκτρικού ρεύματος. Η απεικόνιση της κατάστασης που αντιμετωπίζουν οι πάροχοι στην Ελλάδα φαίνεται από τα στοιχεία κόστους που δημοσιοποιεί ο ΑΔΜΗΕ και παραθέτουμε στον πίνακα 3.
Στο διασυνδεδεμένο ηλεκτρικό σύστημα της Ελλάδας απ’ όπου οι πάροχοι ενέργειας μπορεί να αγοράζουν αλλά και να πουλούν ηλεκτρική ενέργεια διαμορφώνεται κάθε ημέρα η τιμή αγοράς. Ετσι όποιος πάροχος αγοράζει ηλεκτρική ενέργεια έχει να αντιμετωπίσει τα σκαμπανεβάσματα των καθημερινών χρηματιστηριακών τιμών. Παράλληλα όποιος πουλάει ενέργεια την οποία παράγει από ΑΠΕ, που είναι από τις φτηνότερες σήμερα, έχει και το μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους. Αυτός είναι και ο λόγος που στον πίνακα 1 παραθέτουμε την ισχύ παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος του κάθε παρόχου. Εκεί βλέπουμε ότι η ΔΕΗ υπερέχει σε ισχύ κατά πολύ όλων των άλλων. Να υπενθυμίσουμε όμως ότι με τα χρήματα των φορολογουμένων η ΔΕΗ έχει κατασκευάσει όλα τα μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα τα οποία σήμερα έχουν το χαμηλότερο κόστος λειτουργίας στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Η «προίκα» αυτή της δίνει ένα σημαντικότατο μπόνους σε σύγκριση με τους άλλους.
Στην προσπάθεια κατάργησης της ρήτρας αναπροσαρμογής η κυβέρνηση σήμερα καλείται να τετραγωνίσει τον κύκλο. Από τη μια μεριά οι πάροχοι υποστηρίζουν ότι με τις υψηλές τιμές αγοράς ενέργειας δεν μπορούν να στηρίξουν τη διάθεση ηλεκτρικού ρεύματος σε προσιτές τιμές αν δεν εφαρμόσουν τη ρήτρα αναπροσαρμογής. Από την άλλη μεριά οι καταναλωτές βλέπουν τα εισοδήματα να εξανεμίζονται και τους λογαριασμούς ρεύματος να κάνουν απίστευτα άλματα. Και ενώ όσοι έχουν υπογράψει συμβόλαια κυμαινόμενης τιμής αγνοώντας τη δαμόκλειο σπάθη της ρήτρας αναπροσαρμογής δεν μπορούν να αντιταχθούν στις αυξημένες χρεώσεις των παρόχων, όσοι έχουν συμβόλαιο σταθερής τιμής τα οποία καταργούν οι πάροχοι μονομερώς μένουν άναυδοι μπροστά στους αυξημένους λογαριασμούς και τη μη εφαρμογή της νομοθεσίας.
Το πραγματικό παράδειγμα πάνω στο οποίο βασίσαμε το σημερινό άρθρο τονίζει ότι κατ’ ελάχιστον οι πάροχοι πρέπει να σεβαστούν την κείμενη νομοθεσία η οποία προστατεύει τους καταναλωτές που έχουν μπει σε πρόγραμμα σταθερής τιμής ηλεκτρικού και επίσης να μη χρησιμοποιούν πλάγιους τρόπου να εισπράττουν τη ρήτρα από τους αδαείς πολίτες που δεν γνωρίσουν τη νομοθεσία. Ο Συνήγορος του Καταναλωτή σε αυτές τις περιπτώσεις κάνει πολύ καλή και άμεση δουλειά προσφέροντας συμβουλές και «προστασία» στους πολίτες. Επιπροσθέτως υπάρχει ένα δεύτερο στάδιο διαμαρτυρίας που είναι η καταγγελία στη ΡΑΕ η οποία από τον νόμο έχει την αρμοδιότητα εποπτείας των παρόχων και επίσης μπορεί να παρέμβει. Ενα τρίτο στάδιο «έφεσης» είναι και ο υπουργός Ενέργειας στα μάτια του οποίου ελπίζουμε να έλθει το παρόν άρθρο, ιδιαίτερα γιατί το πρόβλημα του καταναλωτή που αναδείξαμε δεν έχει ακόμα λυθεί.
Ειδήσεις σήμερα
Ροή Ειδήσεων 
