Τα μεγάλα ερευνητικά εργαστήρια και οι φαρμακευτικές εταιρίες σε πολλές χώρες προσπαθούν να ξαναγράψουν τους κανόνες για την παρασκευή και τις δοκιμές ενός αποτελεσματικού εμβολίου – μια διαδικασία που συνήθως διαρκεί χρόνια και κάποιες φορές με αμφίβολη επιτυχία. Σε παγκόσμιο επίπεδο γίνονται πρωτόγνωρες κινήσεις, ώστε να εξασφαλιστεί η διάθεση του εμβολίου σε δισεκατομμύρια ανθρώπους.

Οι δοκιμές σε χιλιάδες εθελοντές έχουν ξεκινήσει για τουλάχιστον εννιά υποψήφια εμβόλια, ενώ συνεχίζονται εντατικά οι έρευνες για 175 ακόμη. Το στάδιο ολοκλήρωσης της διαδικασίας ενός υποψήφιου εμβολίου διαρκεί από πέντε έως δέκα χρόνια, ωστόσο, για τον νέο κορονοϊό έχει επισπευσθεί σε μερικούς μήνες.

Στο μεταξύ, έχει ξεκινήσει ήδη η παραγωγή του, καθώς επενδυτές και εταιρίες χορηγούν δισεκατομμύρια δολάρια για να διατεθούν άμεσα οι πρώτες δόσεις. Η Ρωσία και η Κίνα έχουν ήδη εγκρίνει εμβόλια χωρίς να έχουν ολοκληρώσει την τρίτη φάση των κλινικών δοκιμών, όμως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δεν έχει προσθέσει κανένα εγκεκριμένο εμβόλιο στη λίστα του. Πολλοί εκφράζουν την αισιοδοξία ότι οι εμβολιασμοί θα ξεκινήσουν έως το τέλος του χρόνου, ωστόσο ο ΠΟΥ έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν αναμένεται εκτεταμένος εμβολιασμός έως τα μέσα του 2021.

Χωρίς εγκεκριμένο εμβόλιο, ανεπτυγμένες κυβερνήσεις έχουν ξεκινήσει να παραγγέλλουν πολλά υποσχόμενα εμβόλια… στοιχηματίζοντας εκατομμύρια δολάρια σε μια προσπάθεια να εξασφαλίσουν πρώτες αποτελεσματικό σκεύασμα για τους πολίτες των χωρών τους, ώστε να επιστρέψει η κανονικότητα στην οικονομία και την κοινωνία. Ομως, δεν είναι όλες οι χώρες σε θέση να κλείσουν συμφωνίες με φαρμακοβιομηχανίες. Μεγάλοι οργανισμοί όπως ο ΠΟΥ και οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν επισημάνει τους κινδύνους του εθνικισμού του εμβολίου που προάγουν οι πλουσιότερες κυβερνήσεις, οι οποίες προσδοκούν να έχουν το προβάδισμα στη διάθεση των πρώτων δόσεων του αποτελεσματικού και ασφαλούς εμβολίου, αφήνοντας σε πιο ευάλωτη θέση τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εργάζεται ώστε να διασφαλίσει πως όλοι θα έχουν εμβόλιο και έτσι συνεργάζεται με τον διεθνή συνασπισμό «Cepi» και την Ενωση Εμβολίων των κυβερνήσεων και των οργανισμών, γνωστή ως «Gavi». Τουλάχιστον 80 χώρες έχουν υπογράψει συμφωνία για την παγκόσμια διανομή εμβολίων «Covax», που στόχο έχει να συγκεντρώσει 2 δισεκατομμύρια δολάρια έως το τέλος του χρόνου για να διανείμει τις πρώτες δόσεις του εμβολίου – οι ΗΠΑ που θέλουν να φύγουν από τον ΠΟΥ δεν συμμετέχουν. Επιπλέον, η συνεργασία όλων των φορέων βοηθάει στη χρηματοδότηση διαφορετικών ερευνητικών προγραμμάτων υποψήφιων εμβολίων, ώστε να υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να βρεθεί σκεύασμα έως το τέλος του 2021.

ΠΟΣΟ ΘΑ ΚΟΣΤΙΖΕΙ;

Αν και επενδύονται δισεκατομμύρια στην ανάπτυξη εμβολίων, χρειάζονται ακόμη πολλά εκατομμύρια για την αγορά και τη διανομή τους. Οι τιμές εξαρτώνται από τον τύπο του εμβολίου, τον παρασκευαστή και τον αριθμό των δόσεων που παραγγέλλονται. Η αμερικανική Moderna αναμένεται να κοστολογήσει το υποψήφιο εμβόλιό της 32-37 δολάρια. Η AstraZeneca δήλωσε πως θα το πουλήσει σε τιμή «κόστους» -λίγα δολάρια- κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η Serum Institute of India, που έλαβε χορηγία από την Gavi και το Ιδρυμα Γκέιτς, ανακοίνωσε πως θα χρεώσει τρία δολάρια τη δόση. Στη Βρετανία, τη διανομή του εμβολίου έχει αναλάβει το Εθνικό Σύστημα Υγείας, την ώρα που φοιτητές Ιατρικής, νοσοκόμοι, οδοντίατροι και κτηνίατροι εκπαιδεύονται για μαζικούς εμβολιασμούς. Στην Αυστραλία ο εμβολιασμός θα είναι δωρεάν και στις ΗΠΑ οι ανασφάλιστοι Αμερικανοί θα πληρώνουν τα διοικητικά έξοδα, αν και οι δόσεις του εμβολίου θα χορηγούνται δωρεάν.

ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΕΜΒΟΛΙΑΣΤΕΙ ΠΡΩΤΟΣ;

Οι φαρμακευτικές εταιρίες θα αναπτύξουν το εμβόλιο, όμως δεν αποφασίζουν ποιος θα εμβολιαστεί πρώτος. «Κάθε οργανισμός ή χώρα θα πρέπει να αποφασίσει ποιος θα αποκτήσει πρώτο αντισώματα», δηλώνει ο αντιπρόεδρος της AstraZeneca, σερ Μεν Πάνγκαλος, στο BBC. Οι πρώτες δόσεις αναμένεται να δοθούν ώστε να περιοριστούν οι θάνατοι και να προστατευτούν τα συστήματα Υγείας.

Το σχέδιο της Gavi για τις χώρες που έχουν συνάψει συμφωνία με την Covax -οι ανεπτυγμένες και οι αναπτυσσόμενες- είναι να λάβουν αρκετές δόσεις για να καλύψουν το 3% του πληθυσμού της, δηλαδή κυρίως για να εμβολιαστούν οι επαγγελματίες Υγείας. Καθώς περνάει ο καιρός και παράγονται περισσότερες δόσεις, θα δίνονται για τον εμβολιασμό του 20% του πληθυσμού -προτεραιότητα στις ευπαθείς ομάδες και τους άνω των 65. Στη συνέχεια το εμβόλιο θα διανεμηθεί σε άλλες ομάδες, με κριτήρια που θα περιλαμβάνουν το πόσο ευάλωτη είναι η εκάστοτε χώρα και το μέγεθος της απειλής που αντιμετωπίζει από την Covid-19.

H Gavi επιμένει ότι οι πλουσιότεροι «παίκτες» μπορούν να ζητήσουν αρκετές δόσεις για να εμβολιάσουν το 10-50% του πληθυσμού τους, ωστόσο καμία χώρα δεν θα λάβει πάνω από το 20% έως ότου όλες οι χώρες που ανήκουν στον συνασπισμό λάβουν το ίδιο ποσοστό.

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΜΒΟΛΙΟΥ (ιστοσελίδα BBC)

› ΤΥΠΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ   ΧΡΟΝΙΑ

Προκλινική: Ανάλυση 0

Φάση Ι: Ερευνα σε μικρό αριθμό εθελοντών 1

Φάση ΙΙ: Ερευνα σε εκατοντάδες εθελοντές  2

Φάση ΙΙΙ: Ερευνα σε χιλιάδες εθελοντές       3-4

Εκτίμηση ρυθμιστικών Αρχών      5

Εναρξη παραγωγής  10

› ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΜΒΟΛΙΟΥ COVID-19   ΧΡΟΝΙΑ

Προ-κλινική 0

Φάση Ι 

Παράγεται μεγάλος αριθμός δόσεων προκαταβολικά

 Φάση ΙΙ

Εκτίμηση ρυθμιστικών Αρχών      1

Εγκριση εμβολίου και διανομή     1

ΣΤΑΔΙΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ (ιστοσελίδα BBC)

Στάδιο 1

3% του πληθυσμού – Επαγγελματίες Υγείας, φροντιστές

Στάδιο 2

20% του πληθυσμού – Ανω των 65 και ευπαθείς ομάδες

Στάδιο 3

20%+ του πληθυσμού – Αλλες ομάδες με προτεραιότητα

Από την έντυπη έκδοση