Γράφει ο Κωνσταντίνος Ταγαράς

Λίγες ώρες πριν το 2016 μας αποχαιρετίσει οριστικά, σηματοδοτώντας την έλευση του νέου έτους, το Ethe Magazine του EleftherosTypos.gr σας προσκαλεί σε ένα «μαγικό» ταξίδι σε όλο τον κόσμο, σε μια προσπάθεια να νιώσουμε λίγο «κοσμοπολίτες» μέσα από τα έθιμα άλλων χωρών.

Γερμανία

Το πιο μοναχικό έθιμο ανήκει στη Γερμανία γιατί από το 1972 γιορτάζουν το νέο έτος παρακολουθώντας το τηλεοπτικό σόου «Δείπνο για έναν».

Κανείς δεν ξέρει για ποιον λόγο οι Γερμανοί παρακολουθούν ακριβώς το ίδιο τηλεοπτικό σόου κάθε χρόνο τόσες δεκαετίες και από πού ξεκίνησε η συγκεκριμένη παράδοση, αλλά ακόμη και η φράση «ίδια διαδικασία κάθε χρόνο» είναι η ατάκα της εποχής και οι Γερμανοί απολαμβάνουν πραγματικά το σόου, έστω και σε επανάληψη.

Δανία

Οι Δανοί υποδέχονται τη νέα χρονιά ρίχνοντας παλιά πιάτα και ποτήρια στις πόρτες των σπιτιών φίλων και συγγενών τους. Συνηθίζουν ακόμα να στέκονται πάνω σε καρέκλες και να πηδούν από αυτές όλοι μαζί τα μεσάνυχτα. Με τον τρόπο αυτό ξορκίζουν τα κακά πνεύματα και φέρνουν καλή τύχη.

Επίσης οι Δανοί μόλις τελειώσουν το δείπνο τους την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, σερβίρουν τούρτα σε σχήμα κώνου, η οποία είναι γνωστή ως Kransekage, διακοσμημένη με σημαίες και μικρά βεγγαλικά!!!

Ισπανία

Τα Δώδεκα Σταφύλια είναι μια ισπανικό έθιμο που χρονολογείται γύρω στο 1895, αλλά καθιερώθηκε το 1909. Το Δεκέμβριο του ίδιου έτους, αμπελουργοί στο Αλικάντε διέδωσαν το έθιμο να πωλούν μεγάλες ποσότητες σταφυλιών για να φέρει γούρι τη νέα χρονιά.

Μόλις αλλάξει ο χρόνος, τα μεσάνυχτα της παραμονής της Πρωτοχρονιάς, είναι σύνηθες στην Ισπανία, να τρώνε γρήγορα 12 ρόγες από σταφύλι, μια σε κάθε χτύπημα του ρολογιού. Κάθε ρόγα συμβολίζει την καλοτυχία που θα συνοδεύει κάθε μήνα του έτους.

Στη Μαδρίτη, τη Βαρκελώνη και άλλες πόλεις της Ισπανίας, πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται στις κεντρικές πλατείες για να φάνε όλοι μαζί τα σταφύλια τους και να πιουν στην «υγειά» της νέας χρονιάς.

Τα παιδιά στην Καταλονία, ακολουθούν και εκείνα ένα έθιμο, που τα θέλει να φροντίζουν ένα κούτσουρο από τις 8 Δεκέμβρη μέχρι την αλλαγή του χρόνου. Τα παιδιά, πρέπει να το έχουν σκεπασμένο με μία κουβέρτα και να το ταΐζουν κάθε απόγευμα με «Turron», δηλαδή το μαντολάτο, ώστε να το κρατούν ζεστό και καλοταϊσμένο για να μπορέσει να «αφοδεύσει» πολλά γλυκά την Πρωτοχρονιά.

Φινλανδία

Μια πολύχρονη παράδοση στη Φινλανδία σχετίζεται με προβλέψεις για το νέο έτος, ρίχνοντας λιωμένο κασσίτερο σε ένα δοχείο με νερό και ερμηνεύοντας στη συνέχεια το σχήμα που παίρνει το μέταλλο, όταν σκληρύνει.

Αν σχηματιστεί, για παράδειγμα, μια καρδιά ή ένα δαχτυλίδι, σημαίνει γάμος για το νέο έτος, ενώ το σχήμα πλοίου υποδηλώνει πολλά ταξίδια.

Σκωτία

Κατά τη διάρκεια του εορτασμών για την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, το έθιμο του «ποδαρικού» εφαρμόζεται σε όλη τη Σκωτία. Το γνωστό και στην Ελλάδα έθιμο υπαγορεύει ότι το πρώτο πρόσωπο που θα περάσει το κατώφλι ενός σπιτιού το νέο έτος θα φέρει καλή τύχη. Μάλιστα, στη Σκωτία πρέπει να έχει μαζί του και ένα δώρο, παραδοσιακά ένα μπουκάλι ουίσκι.

Οι Σκωτσέζοι κάνουν επίσης τελετές φωτιάς, κυρίως στο μικρό ψαροχώρι Stonehaven, όπου οι αστοί κάνουν παρέλαση, ενώ πάνω από το κεφάλι τους αιωρούνται μεγάλες φωτιές σε στύλους. Το έθιμο συμβολίζει τον ήλιο, που θα «φωτίσει» το νέο έτος.

Λευκορωσία

Στην παραδοσιακή γιορτή της Kaliady, οι ανύπαντρες γυναίκες παίζουν παιχνίδια για να προβλέψουν ποια θα παντρευτεί τη νέα χρονιά.

Σε ένα από αυτά τα παιχνίδια, ένας σωρός από καλαμπόκι τοποθετείται μπροστά από κάθε γυναίκα και ένας κόκορας αφήνεται να επιλέξει σε ποιον σωρό θα πάει. Όποια κοπέλα δεχθεί πρώτη την «επίσκεψη» του κόκορα, θα είναι και η πρώτη που θα παντρευτεί.

Εσθονία

Στο παρελθόν, οι Εσθονοί προσπαθούσαν να φάνε επτά φορές κατά τη διάρκεια της πρώτης μέρας του νέου έτους, για να εξασφαλίσουν την αφθονία του φαγητού και τη δύναμη επτά ανδρών, που θα αποκτούσε όποιος το έκανε.

Στη σύγχρονη εποχή οι εορταστικές εκδηλώσεις, ειδικά στην πλούσια πρωτεύουσα Ταλίν, επικεντρώνονται τόσο στο φαγητό, όσο και στο ποτό.

Ιρλανδία

Στην Ιρλανδία οι ελεύθερες γυναίκες την Πρωτοχρονιά βάζουν φύλλα από γκι κάτω από το μαξιλάρι τους ελπίζοντας να ονειρευτούν και να βρουν τον μέλλοντα σύζυγό τους. Πάντως γενικά οι Ιρλανδοί πιστεύουν ότι έτσι διώχνουν την κακή τύχη.

Ρωσία

Οι Ρώσοι την πρωτοχρονιά για να έχουν καλή τύχη γράφουν μια ευχή σε ένα κομμάτι χαρτί, το καίνε, το ρίχνουν μέσα στο ποτήρι με τη σαμπάνια και το πίνουν πριν τις 12:01.

Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής

Με φιλιά υποδέχονται οι Αμερικανοί το νέο χρόνο καθώς θεωρούν ότι έτσι το καινούργιο έτος θα είναι πολύ όμορφο.

Πιστεύουν ότι φιλώντας τον σύντροφό τους ή ακόμη κι έναν άγνωστο δίπλα τους θα διώξουν τις κακές αναμνήσεις και την κακοτυχία του παρελθόντος και θα σημαδέψουν μια νέα αρχή γεμάτη αγάπη και έντονη ζωή.

Καναδάς

Στον Καναδά, τα Χριστούγεννα ανήκουν δικαιωματικά στα παιδιά.

Το καναδέζικο ταχυδρομείο λοιπόν, έχει δημιουργήσει ειδικό ταχυδρομικό κώδικα (H0H 0H0), για να μπορούν τα παιδιά να στέλνουν τα γράμματά τους στον Άι-Βασίλη αλλά και οι εργαζόμενοι, απαντούν στα γράμματά τους. Μέσα σε 27 χρόνια μάλιστα, έχουν απαντηθεί 15 εκατομμύρια γράμματα.

Κεντρική και Νότια Αμερική

Στη Βραζιλία, το Εκουαδόρ, τη Βολιβία και τη Βενεζουέλα θεωρείται τυχερό να φορούν ειδικά εσώρουχα για την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Σε πόλεις όπως το Σάο Πάολο και το Λα Παζ, πωλούνται κυρίως πολύχρωμα εσώρουχα, λίγες μέρες πριν την αλλαγή του έτους.

Τα πιο δημοφιλή χρώματα είναι το κόκκινο και το κίτρινο, αφού το κόκκινο υποτίθεται ότι θα φέρει αγάπη και το κίτρινο χρήματα.

Στον Ισημερινό τα μεσάνυχτα, ανάβουν φωτιές και καίνε ομοιώματα ακολουθώντας την παράδοση της καύσης του «Ano Viejo», δηλαδή σαν να λέμε ότι καίνε τον «παλιό χρόνο». Σηματοδοτεί το συμβολικό καθαρισμό των αρνητικών γεγονότων του προηγούμενου έτους και προσφέρει επιπλέον καλή τύχη. Η παράδοση λέγεται ότι χρονολογούνται από το 1895 όταν είχε εκδηλωθεί επιδημία κίτρινου πυρετού, και έκαιγαν τα πτώματα των αρρώστων.

Ομοιώματα γνωστών ανθρώπων, muñecos, καίγονται παραδοσιακά στις φωτιές της Πρωτοχρονιάς στον Παναμά. Τα ομοιώματα περιλαμβάνουν τηλεοπτικούς χαρακτήρες και πολιτικές προσωπικότητες, όπως ο Φιντέλ Κάστρο και αντιπροσωπεύουν τον παλιό χρόνο, που θυσιάζεται για να απομακρυνθούν τα κακά πνεύματα και να ξεκινήσει με καλούς οιωνούς η νέα χρονιά.

Στη Χιλή τρώνε μια κουταλιά φακές τα μεσάνυχτα για να έχουν όλο το χρόνο δουλειά και χρήματα. Ένα ακόμη έθιμο είναι να σκουπίζουν το σπίτι μέσα-έξω για να διώξουν την αρνητική ενέργεια. Βέβαια υπάρχει και μια ακόμα πιο περίεργη παράδοση.

Συγκεκριμένα στην πόλη Τάλκα οι κάτοικοι συγκεντρώνονται εδώ και 15 χρόνια κάθε τέτοια μέρα στις 11 μ.μ. στο νεκροταφείο, που το έχουν φωταγωγήσει με απαλό φωτισμό ενώ απαλή κλασική μουσική ακούγεται από τα ηχεία.

Αυτό συμβαίνει καθώς θεωρούν πως οι αγαπημένοι τούς τους περιμένουν στο νεκροταφείο και θα πρέπει να υποδεχθούν τον νέο χρόνο μαζί τους.

Η παράδοση ξεκίνησε το 1995 όταν μία οικογένεια ντόπιων παραβίασε τον φράκτη για να υποδεχθεί την πρωτοχρονιά στον τάφο του πατέρα τους κι από τότε περισσότεροι από 5.000 άνθρωποι συγκεντρώνονται στο τοπικό νεκροταφείο

Στην Κολομβία οι κάτοικοι κυκλοφορούν με άδειες βαλίτσες γύρω από το οικοδομικό τετράγωνο που μένουν, ελπίζοντας σε ένα έτος γεμάτο ταξίδια!

Φιλιππίνες

Τα κυκλικά σχήματα, που αντιπροσωπεύουν τα κέρματα, συμβολίζουν την ευημερία για το επόμενο έτος στις Φιλιππίνες.

Πολλές οικογένειες στολίζουν το πρωτοχρονιάτικο τραπέζι τους με σωρούς από στρογγυλά φρούτα. Στις 12 τα μεσάνυχτα τρώνε 12 φρούτα, που συμβολίζουν τους 12 μήνες. Κάποιοι άλλοι φορούν πουά ρούχα, που φέρνουν τύχη.

Ιαπωνία

Οι Ιάπωνες από την άλλη, χωρίς να έχουν βέβαια τα Χριστούγεννα στη θρησκεία τους, αλλά επηρεασμένοι από τη δυτική μόδα, έχουν ένα διατροφικό έθιμο, που τους θέλει να τρώνε τα διάσημα κοτόπουλα KFC, που έχει επικρατήσει χάρη σε μία πολύ επιτυχημένη διαφήμιση της εταιρίας το 1974.

Νότια Αφρική

Στο κέντρο της Jo – burg οι κάτοικοι ρίχνουν παλιές συσκευές έξω από το παράθυρο!

Παλιές τηλεοράσεις και ηλεκτρονικές συσκευές πετιούνται με δύναμη στο δρόμο, διώχνοντας μακριά οτιδήποτε παλιό και κάνοντας χώρο για τα καινούρια.

Τα κατά τόπους έθιμα της πατρίδας μας

Βέβαια δεν έχουν μόνο οι χώρες του εξωτερικού περίεργα έθιμα. Αρκετές περιοχές της Ελλάδας φιλοξενούν αλλόκοτα έθιμα την Πρωτοχρονιά που στόχο έχουν να φέρουν καλοτυχία στα σπίτια και στις ζωές των ανθρώπων.

Σε πολλά μέρη στην Ηπειρωτική Ελλάδα την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς ή το ξημέρωμα των Χριστουγέννων οι νεαρές γυναίκες, αφού έχουν αδειάσει όλες τις στάμνες που είναι γεμάτες με νερό στο σπίτι, πηγαίνουν να ξαναγεμίσουν από την κοντινότερη βρύση που υπάρχει στο χωριό. Στο δρόμο παραμένουν αμίλητες και αυτός είναι ο λόγος που το νερό λέγεται αμίλητο ή άκραντο. Αλείφουν τις βρύσες του χωριού με βούτυρο και μέλι, με την ευχή όπως τρέχει το νερό να τρέχει και η προκοπή στο σπίτι τον καινούργιο χρόνο και όπως γλυκό είναι το μέλι, έτσι γλυκιά να είναι και η ζωή τους.

Για να έχουν καλή σοδειά, όταν φτάνουν εκεί, την «ταΐζουν”, με διάφορες λιχουδιές, όπως βούτυρο, ψωμί, τυρί, όσπρια ή κλαδί ελιάς. Ακόμη φτάνοντας στην βρύση προσπαθούνε να την καλοπιάσουνε λέγοντας της «”Όπως τρέχει το νερό σ’ βρυσούλα μ’, έτσ’ να τρέχ’ και το βιο μ.» Λέγεται πως η κοπέλα που φτάνει πρώτη στην βρύση θα έχει μεγάλη τύχη για την υπόλοιπη χρονιά.

Στη συνέχεια ρίχνουν στη στάμνα ένα βατόφυλλο και τρία χαλίκια, «κλέβουν νερό» και γυρίζουν στα σπίτια τους πάλι αμίλητες μέχρι να πιούνε όλοι από το άκραντο νερό. Με το ίδιο νερό ραντίζουν και τις τέσσερις γωνίες του σπιτιού, ενώ σκορπούν στο σπίτι και τα τρία χαλίκια.

Σε ορισμένα χωριά της βόρειας Ελλάδας από τις παραμονές των εορτών ο νοικοκύρης του σπιτιού ψάχνει πιο καλό ξύλο από πεύκο ή ελιά και το πάει σπίτι του. Το ξύλο αυτό ονομάζεται Χριστόξυλο και θα καίει για όλο το δωδεκαήμερο των εορτών (από τα Χριστούγεννα μέχρι και τα Φώτα) στο τζάκι του σπιτιού.

Μάλιστα πριν ο ιδιοκτήτης φέρει το Χριστόξυλο, κάθε νοικοκυρά φροντίζει το σπίτι και ιδιαίτερα το τζάκι, ώστε να μη μείνει ούτε ίχνος από την παλιά στάχτη. Καθαρίζουν ακόμη και την καπνοδόχο, για να μη βρίσκουν πατήματα να κατέβουν οι καλικάντζαροι, τα κακά δαιμόνια, όπως λένε στα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα παραμύθια.

Στην ανατολική Θράκη την έκαναν φυλλωτή. Έβαζαν γόμο (γέμιση) πλιγούρι και ανάμεσα στα φύλλα το νόμισμα, και άλλα σημάδια. Η νοικοκυρά με το νόμισμα τη σταύρωνε τρεις φορές και ύστερα το έχωνε στο ζυμάρι. Ακόμη στους λυπημένους που έστελναν πίτα, εκείνοι δεν την έκοβαν με το μαχαίρι αλλά ο καθένας έκοβε με το χέρι ένα κομμάτι. Την παραμονή το βράδυ έβαζαν στο τραπέζι εννιά ειδών φαγητά και πολλών ειδών οπωρικά, στη μέση τη βασιλόπιτα, τρία ψωμιά κι ένα κεράκι αναμμένο στο ένα ψωμί.

Αφού έτρωγαν έκοβαν την πίτα. Σ’ όποιον έπεφτε το νόμισμα, έλεγαν πως εκείνος «βασίλεψε». Το «βασιλεμένο» νόμισμα τον έριχναν μέσα σε ποτήρι με κρασί, έπιναν από λίγο και εύχονταν : «Και του χρόνου καλύτερα!». Τέλος το νόμισμα το άφηναν στα εικονίσματα και τον επόμενο χρόνο τον έβαζαν στην άλλη πίτα.

Στην Πελοπόννησο το πρωί της Πρωτοχρονιάς, κάθε οικογένεια πηγαίνει στην εκκλησία και ο νοικοκύρης κρατάει στην τσέπη του ένα ρόδι, για να το λειτουργήσει. Όταν θα γυρίζει στο σπίτι πρέπει να του ανοίξει κάποιος άλλος έτσι να είναι ο πρώτος που θα μπει στο σπίτι για να κάνει το καλό ποδαρικό, με το ρόδι στο χέρι.

Συγκεκριμένα μπαίνει μέσα, με το δεξί, σπάει το ρόδι πίσω από την εξώπορτα, και ταυτόχρονα λέει: «με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά». Τα παιδιά μαζεμένα γύρω-γύρω κοιτάζουν οι ρώγες αν είναι τραγανές και κατακόκκινες. Όσο γερές κι όμορφες είναι οι ρώγες, τόσο χαρούμενες κι ευλογημένες θα είναι οι μέρες που φέρνει μαζί του ο νέος χρόνος.

Στα Επτάνησα το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς, οι κάτοικοι κατεβαίνουν στους δρόμους κρατώντας μπουκάλια με κολόνιες και ραίνουν ο ένας τον άλλον τραγουδώντας: «Ήρθαμε με ρόδα και με ανθούς να σας ειπούμε χρόνους πολλούς». Η τελευταία ευχή του χρόνου που ανταλλάσσουν είναι «Καλή Αποκοπή», δηλαδή με το καλό να αποχωριστούμε τον παλιό χρόνο. Το πρωί της Πρωτοχρονιάς η μπάντα του δήμου περνάει από όλα τα σπίτια και τραγουδάει καντάδες και κάλαντα.

Το ποδαρικό είναι ένα από τα παλαιότερα έθιμα και στην Κρήτη. Ο πρώτος άνθρωπος που θα πατήσει με το πόδι του στο σπίτι μετά την είσοδο του νέου χρόνου, πρέπει να είναι τυχερός. Για να φέρει γούρι στο σπίτι, πρέπει να πατήσει πρώτα με το δεξί του πόδι για να πάνε όλα δεξιά, δηλαδή καλά.

Επίσης την ημέρα της Πρωτοχρονιάς μεταφέρουν νερό από τη βρύση στο σπίτι και ο νοικοκύρης λέει : «Όπως τρέχει τούτο το νερό έτσι να τρέχουν και τα καλά στο σπίτι μου». Ακόμη ο ιδιοκτήτης μεταφέρει μια πέτρα στην κατοικία του λέγοντας: «Όπως είναι γερή τούτη η πέτρα έτσι να είναι γερό και το σπίτι μου».

Σε ορισμένα μέρη του Ηρακλείου, την πρωτοχρονιά συνηθίζεται η οικογένεια να πηγαίνει στην εκκλησία. Μαζί τους παίρνουν μια εικόνα του σπιτιού, η οποία αφού λειτουργηθεί θα κάνει το ποδαρικό στο σπίτι. Την πρωτοχρονιά οι παππούδες και οι στενοί συγγενείς της οικογένειας δίνουν στα παιδιά την «καλή χέρα», δηλαδή κάποια χρήματα, έθιμο που διατηρείται μέχρι και σήμερα.