Η σταδιακή επικράτηση των οθωμανών Τούρκων στα εδάφη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας στα τέλη του 14^ου με αρχές 15^ου μ.Χ αιώνα, και η πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453, προκαλούν ένα τεράστιο μεταναστευτικό κύμα τσιγγάνων σε κεντρική Ευρώπη, Βαλκάνια και Ελλάδα- κυρίως σε Θράκη και Μακεδονία.

Στην Ελλάδα ονομάζονται «Αθίγγανοι», «Τσιγγάνοι» και «Γύφτοι», ενώ οι ίδιοι αυτοονομάζονται «Καλέ», «Μελελέ» και «Ρομ», με την τελευταία ονομασία να επικρατεί διεθνώς τα τελευταία χρόνια. Η θρησκεία τους ταυτίζεται με εκείνη της περιοχής που διαμένουν για μεγάλο διάστημα, ενώ στην Ελλάδα η μεγάλη τους πλειοψηφία είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι. Η γλώσσα τους έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά ινδοιρανικών διαλέκτων, εμπλουτισμένα από άλλες γλώσσες όπως η ελληνική, αλλά η έλλειψη γραπτών αναφορών και η πολυδιάσπασή τους σε διαφορετικές χώρες και περιοχές, καθιστά εξαιρετικά δύσκολη κάθε απόπειρα καταγραφής και μελέτης του γλωσσικού τους ιδιώματος.

Στη ναζιστική Γερμανία αποτελούν αυτονόητο στόχο με την σιωπηρή τσιγγάνικη γενοκτονία να ξεκινά αρχίζει με το διάταγμα του 1938 περί «Αντιμετώπισης της Τσιγγάνικης Απειλής», όπου θεωρούνται «φυλετικά εκφυλισμένοι», και αντιμετωπίζονται ως Εβραίοι με την πρακτική της «τελικής λύσης». Η παντελής έλλειψη κρατικής ή οποιαδήποτε άλλης πολιτικής τσιγγάνικης οργάνωσης, οδηγεί στην άγνοια του πραγματικού αριθμού των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας, με τους υπολογισμούς να κυμαίνονται ανάμεσα στις 300-600 χιλιάδες νεκρούς.

Οι Έλληνες τσιγγάνοι συμμετέχουν ενεργά στον πόλεμο του 40, με τον Μητροπολίτη Φλωρίνης Αυγουστίνο να γράφει χαρακτηριστικά το 1970 :«Όταν το 1941 τα παιδιά της Πίνδου, τα παιδιά της Αλβανίας κατέρρεον λόγω της φοβεράς επιθέσεως του Άξονος και διήρχοντο δια της κοιλάδος ταύτης γυμνά και εγκαταλελειμμένα, οι Τσιγγάνοι ήνοιξαν τας οικίας των, έβρασαν νερό εις καζάνια και έπλυναν τα παιδιά της Πίνδου. Επί έναν δε μήνα, έτρεφαν αυτούς με τα όσπρια τα οποία είχον…».  Αρκετοί σκοτώνονται στην αντίσταση κατά των κατακτητών, ενώ στην οδό Χαμοστέρνας στον Ταύρο, υπάρχει μνημείο για την εκτέλεση 11 τσιγγάνων από τους Γερμανούς.

Ο ανορθόδοξος τρόπος ζωής τους, ασύμβατος με την καθημερινότητα των υπολοίπων, τους μετατρέπει σταθερά σε «κινούμενο στόχο» των τοπικών κοινωνιών, με αποτέλεσμα η αποκλίνουσα εγκληματική συμπεριφορά κάποιων εξ αυτών να χαρακτηρίζει ολόκληρη την κοινότητα, με αποτέλεσμα την γνωστή σε όλους «φοβέρα» προς τα μικρά παιδιά πως αν δεν κάτσουν ήσυχα θα δοθούν στους «γύφτους»…