Γράφει ο Μιχάλης Μαρδάς

Το EΤ Magazine του EleftherosTypos.gr σε αυτό το τεύχος κάνει βουτιά στο παρελθόν ανιχνεύοντας το ποιος ήταν ο άνθρωπος με το Σιδηρούν Προσωπείο. Όλοι τον ξέρουνμε αυτόν τον χαρακτηρισμό, αλλά κανείς δεν μπορεί να βάλει το χέρι το στην φωτιά ούτε για το ποιός ήταν, ούτε για το αν ο διάσημος Γάλλος συγγραφέας Αλέξανδρος Δουμάς απέδωσε τα πραγματικά στοιχεία στο μυθιστόρημά του ή φρόντισε με την φαντασία του να δημιουργήσει έναν θρύλο.

Το όνομα και η μάσκα

Οι περισσότεροι συμφωνούν πως το όνομα του ήταν Eustache Dauger. Συνελήφθη το 1669 και βρέθηκε σε πάρα πολλές γαλλικές φυλακές. Για πάρα πολλά χρόνια το επικρατέστερο σενάριο για το ποιός ήταν ανέφερε ότι: ήταν ένας νέος ξεπεσμένος ευγενής, που συνελήφθη για συμμετοχή σε τελετές μαύρης μαγείας.

Η διαταγή ήταν να κλειστεί σε φυλακές υψίστης ασφαλείας και κυρίως να μην έρθει σε επαφή με κανέναν. Για αυτό τον λόγο φορούσε και την μάσκα και δεν ήταν πάντα τοποθετημένη στο πρόσωπό του αλλά όποτε γίνονταν η μεταφορά του προκειμένου να μην το δει κανείς. Ο μύθος πως δεν έβγαζε ποτέ την μάσκα αποδίδεται στον προσωπικό του φρουρό Bénigne Dauvergne de Saint-Mars, που για 34 χρόνια ήταν ο άνθρωπος που ήταν πιο κοντά από κάθε άλλον στον άγνωστο άνδρα.

Οι πρώτες θωερίες για την ταυτότητα του

Η ιστορία του άρχισε να αποτελεί ερέθισμα για πάρα πολλές συζητήσεις και το 1771 ο φιλόσοφος Βολταίρος δημοσιοποίησε την άποψη ότι ο κρατούμενος που φορούσε συνεχώς σιδερένια και όχι υφασμάτινη μάσκα ήταν ο εξόριστος δίδυμος αδερφός του Λουδοβίκου.

Τον περιέγραφε μάλιστα και ως μεγαλύτερο σε ηλικία σε σχέση με αυτή που ήταν γνωστή. Ο Βολταίρος, που φυλακίστηκε για ένα χρόνο στη Βαστίλη το 1717, έλεγε ότι ήρθε σε επαφή με ανθρώπους που παλαιότερα τον είχαν δει από κοντά.

Την εκδοχή αυτή υιοθέτησε ο Αλέξανδρος Δουμάς πατήρ στο μυθιστόρημά του «Ο Υποκόμης της Βραζελόνης». Σύμφωνα με τον Δουμά η μητέρα του Λουδοβίκου ΙΔ γέννησε δίδυμα αλλά οι σύμβουλοι του πατέρα του, του Λουδοβίκου ΙΓ, του είπαν ότι δεν θα μπορούσε να υπάρξει ειρήνη και τάξη στο βασίλειο με δύο διεκδικητές του θρόνου και ότι ο εμφύλιος ήταν σχεδόν σίγουρος. Έτσι ένα από τα δύο παιδιά εξορίστηκε σε κάποιο κτήμα και μεγάλωνε χωρίς να γνωρίζει την αληθινή του ταυτότητα.

Κάποια στιγμή όμως τα δύο αδέλφια μαθαίνουν την αλήθεια και ο βασιλιάς φοβούμενος μην χάσει την εξουσία του διατάσσει την φυλάκιση του αδελφού του τοποθετώντας του και μια σιδερένια μάσκα η οποία ήταν έτσι κατασκευασμένη ώστε να μην μπορεί να βγει χωρίς να χάσει την ζωή του αυτός που την φορούσε.

Πριν από αυτούς τους δύο οι φήμες ήταν πάρα πολλές;. Το 1711 ταυτίστηκε με τον Αγγλο ευγενή Ρίτσαρντ Κρόμγουελ, γιο του Όλιβερ Κρόμγουελ, το 1745 με τον κόμη Λουδοβίκο του Βερμαντουά, εξώγαμο τέκνο του Λουδοβίκου του 14ου και της μετρέσας του Λουίζ ντε λα Βαλιέρ και το 1883 με τον Μολιέρο, που δήθεν φυλακίστηκε εξαιτίας του «Ταρτούφου».

Η σύγχρονη θεωρία

Η πιο πρόσφατη θεωρία για την ταυτότητά του ήρθε από τον καθηγητή ιστορίας  στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια Πολ Σονίνο, ο οποίος  έπειτα από τριάντα χρόνια ερευνών εξέδωσε ένα βιβλίο στο οποίο υποστηρίζει, ότι ο κρατούμενος δεν ήταν μέλος της βασιλικής οικογένειας της Γαλλίας.

Αντίθετα ήταν ο υπηρέτης του καρδινάλιου Ιούλιου Μαζαρίνο, ο οποίος διαδέχτηκε τον καρδινάλιο Ρισελιέ που έπαιξε κεντρικό ρόλο στα πολιτικά πράγματα της Γαλλίας τον 17ο αιώνα.

Σύμφωνα με τον Σονίνο, ο Μαζαρίνο επισκέφτηκε τον Λουδοβίκο ΙΓ και τον Ρισελιέ ως διαμεσολαβητής για τον τερματισμό του πόλεμου μεταξύ Γαλλίας και Ισπανίας. Ο Ρισελιέ λίγο πριν πεθάνει φρόντισε ο Μαζαρίνο μετά τον θάνατο του να γίνει πρωθυπουργός. Ο Μαζαρίνο εκτός από μια θέση στην εξουσία κατάφερε να κερδίσει και μια θέση στην καρδιά της συζύγου του Λουδοβίκου ΙΓ, Άννας της Αυστρίας.

Μάλιστα κυκλοφορούσαν φήμες ότι ο Λουδοβίκος ΙΔ στην πραγματικότητα ήταν παιδί του Μαζαρίνο. Μετά τον θάνατο του Λουδοβίκου ΙΓ και μέχρι να ενηλικιωθεί ο Λουδοβίκος ΙΔ τυπικά τα ηνία της χώρας είχε η μητέρα του αλλά ουσιαστικά εκείνος που καθόριζε τις εξελίξεις ήταν ο Μαζαρίνο, ενώ έντονη ήταν και η φήμη ότι ο Μαζαρίνο και η Άννα παντρεύτηκαν κρυφά.

Σύμφωνα με τον Σονίνο ο Dauger κάποια στιγμή άρχισε να αποκαλύπτει κάποιες από τις παράνομες δραστηριότητες του Μαζαρίνο, ο οποίος το έμαθε και διέταξε να τον συλλάβουν. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι του είπαν να μην αναφέρει ποτέ ποιος είναι στην πραγματικότητα με την απειλή ότι θα τον σκοτώσουν. Έτσι του έδωσαν μια βελούδινη μάσκα την οποία φορούσε συνέχεια αλλά είχε την δυνατότητα να την βγάλει όποτε επιθυμούσε.

Η ιστορία του ανθρώπου με το σιδηρούν προσωπείον κέντρισε από πολύ νωρίς και το ενδιαφέρον των ανθρώπων του κινηματογράφου. Το 1909 παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη.

Επίσης μεγάλη επιτυχία γνώρισε μια πανάκριβη χολιγουντιανή παραγωγή, με πρωταγωνιστές τους Λεονάρντο ντι Κάπριο, Ζεράρ Ντεπαρντιέ και Τζέρεμι Άιρονς («Ο άνθρωπος με τη σιδερένια μάσκα», 1998).