Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα και η Γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ απηύθυναν έκκληση την Κυριακή να ολοκληρωθούν πριν το τέλος του έτους οι διαπραγματεύσεις για μια νέα αμφιλεγόμενη εμπορική συμφωνία.

Οι δύο ηγέτες, όπως αναφέρουν οι Financial Times σε ανάλυσή τους, επανέλαβαν την θέση τους και την Δευτέρα, κατά την συνάντηση με τον Βρετανό πρωθυπουργό Ντέιβιντ Κάμερον, τον Ιταλό ομόλογο του Ματέο Ρέντσι και το Γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ στα περιθώρια της βιομηχανικής έκθεσης του Ανόβερο.

Αλλά αξιωματούχοι και από τις δύο πλευρές συμφωνούν ότι η ολοκλήρωση της συμφωνίας πριν λήξει η θητεία του Αμερικανού προέδρου τον Ιανουάριο θα είναι δύσκολη. Υπάρχει ακόμα μεγάλη απόσταση στις θέσεις των δύο πλευρών σε ζητήματα «κλειδιά». Εν τω μεταξύ, οι πολιτικές εξελίξεις – ειδικά στην Ευρώπη – γίνονται όλο και πιο αρνητικές όσον αφορά την συμφωνία.

Αυτοί είναι πέντε από τους πολλούς λόγους για τους οποίους η επίτευξη συμφωνίας τους επόμενους μήνες θα είναι δύσκολη:

H πολιτική

Οι διαπραγματευτές ξεκίνησαν το 13ο γύρο των επίσημων συνομιλιών για μια Διατλαντική Εμπορική και Επενδυτική Συνεργασία (ΤΤΙP) τη Δευτέρα στη Νέα Υόρκη. Οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ε.Ε. και αντίστροφα, με περισσότερα από 1,1 τρισ. δολάρια σε αγαθά και υπηρεσίες να διασχίζουν τον Ατλαντικό την περασμένη χρονιά. Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ εισήγαγαν 100 δισ. δολάρια περισσότερα σε αγαθά και υπηρεσίες από την Ε.Ε. από ότι από την Κίνα το 2015.

Αλλά η πολιτική πραγματικότητα έχει γίνει πιο δύσκολη για την TTIP από τότε που ξεκίνησαν οι συζητήσεις το 2013.

Στις ΗΠΑ το κλίμα στην καμπάνια για το προεδρικό χρίσμα είναι ξεκάθαρα κατά των εμπορικών συμφωνιών. Οι συνομιλίες με την Ε.Ε. σπάνια αναφέρονται. Αλλά αυτό οφείλεται στο ότι βρίσκονται στην σκιά των φιλοδοξιών του Ομπάμα για εμπορική συνεργασία με την Ασία και την συμφωνία TTP που διαπραγματεύεται με την Ιαπωνία και άλλες δέκα οικονομίες του Ειρηνικού. Οι επίσημες διαπραγματεύσεις για την TTP έκλεισαν τον περασμένο Οκτώβριο. Αλλά πρέπει να περάσει και από το Κογρέσο ενώ έχει δεχθεί κριτική από τους τέσσερις από τους πέντε υποψήφιους διαδόχους του κ. Ομπάμα.

Στην Ε.Ε. διαδηλωτές κατά της TTIP έχουν κατέβει κατά χιλιάδες στους δρόμους και υψηλόβαθμοι πολιτικοί στην Γαλλία και στην Γερμανία έχουν εκφράσει επιφυλάξεις για την συμφωνία.

Οι αντιδράσεις αυτές εξηγούνται εν μέρει και από το πολιτικό ημερολόγιο. Εκτός από το δημοψήφισμα του Ιουνίου στο Ηνωμένο Βασίλειο για την παραμονή στην Ε.Ε., στο οποίο το εμπόριο είναι ένα μεγάλο ζήτημα, την επόμενη χρονιά θα πραγματοποιηθούν βουλευτικές εκλογές στη Γαλλία και στη Γερμανία.

Αμερικανοί αξιωματούχοι φοβούνται ότι αν μια συμφωνία δεν ολοκληρωθεί προτού λήξει η θητεία του κ. Ομπάμα, μπορεί να φτάσουμε ως το 2021 για να κλείσει. Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι είναι πιο αισιόδοξοι, υποστηρίζοντας ότι μια αμερικάνικη διοίκηση υπό την Χίλαρι Κλίντον θα αντιμετώπιζε και αυτή την TTIP ως στρατηγική προτεραιότητα.

Επενδύσεις

Οι Ευρωπαίοι αντίπαλοι της TTIP επιτίθενται σε έναν όρο που θα επιτρέψει σε εταιρείες των ΗΠΑ που επενδύουν στην Ε.Ε. να οδηγούν τις όποιες διαφωνίες σε ειδικές επιτροπές διαιτησίες παρακάμπτοντας τα τοπικά δικαστήρια. Υποστηρίζουν πως η συμπερίληψη όρων «Διακανονισμού Διαφωνιών Κράτους – Επενδυτή» μπορεί να υπονομεύσουν την δυνατότητα των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων να σχεδιάζουν κανονισμούς.

Μετά την διακοπή των διαπραγματεύσεων για το επενδυτικό κεφάλαιο το 2014 και μετά από δημόσιες διαβουλεύσεις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εμφανίστηκε με πρόταση αλλαγών. Περιλαμβάνουν τη δημιουργία ενός διεθνούς δικαστηρίου για την ακρόαση επενδυτικών διαφωνιών και την εγκαθίδρυση ενός δευτεροβάθμιου οργάνου.

Αλλά οι ΗΠΑ είναι αντίθετες και με τις δύο αυτές ιδέες και η επίτευξη ενός συμβιβασμού είναι κατά πάσα πιθανότητα δύσκολη.

Κυβερνητικές δαπάνες

Από το 1993 η κυβέρνηση των ΗΠΑ είναι αναγκασμένη από το νόμο να δείχνει προτίμηση για πολλές από τις αγορές της στις αμερικάνικες επιχειρήσεις και με τα χρόνια πολλές πολιτειακές και τοπικές κυβερνήσεις έχουν περάσει αντίστοιχους νόμους.

Η Ε.Ε. θέλει η Ουάσιγκτον να χρησιμοποιήσει την TTIP για να αντικαταστήσει αυτούς τους νόμους και να δώσει στις ευρωπαϊκές εταιρείες ίση πρόσβαση στην αμερικάνικη αγορά δημόσιων συμβάσεων.

Αλλά οποιαδήποτε εμπορική συμφωνία που το κάνει αυτό θα περάσει δύσκολα από το Κογκρέσο των ΗΠΑ. Επιπλέον, αξιωματούχοι των ΗΠΑ επιμένουν ότι η επιβολή ενός τέτοιου όρου στα πολιτειακές και τοπικές κυβερνήσεις θα είναι αδύνατη με βάση το ομοσπονδιακό σύστημα των ΗΠΑ.

Υπηρεσίες

Ενας στόχος του διατλαντικού συμφώνου είναι να απελευθερώσει το εμπόριο υπηρεσιών – οι υπηρεσίες, από τις μεταφορές ως τις τράπεζες και την ψηφιακή μουσική είναι ένα όλο και μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου εμπορίου.

Αλλά αντιμέτωπη με τα απαιτήσεις των περισσότερων κρατών μελών της, η Ε.Ε. έχει ζητήσει να εξαιρεθούν από την TTIP περισσότερες από 200 κατηγορίες υπηρεσιών. Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ, που έχουν ζητήσει μόλις τέσσερις εξαιρέσεις, έχουν αρνηθεί να ανοίξουν τoν τομέα των ακτοπλοϊκών μεταφορών στον ανταγωνισμό.

Το αποτέλεσμα είναι ένα μεγάλο χάσμα ανάμεσα στις δύο πλευρές σε έναν ευαίσθητο και σημαντικό τομέα των διαπραγματεύσεων.

Γεωργία

Οποιαδήποτε συζήτηση γύρω από τον TTIP και την γεωργία θα είναι μεγάλη και πιθανότατα εκρηκτική. Πανίσχυρα αγροτικά λόμπι και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού προσπαθούν να προστατεύουν τις εγχώριες αγορές τους είτε μέσω δασμών είτε μέσω κανονισμών. Αλλά κυβερνήσεις και από τις δύο πλευρές είχαν επίσης διαφορετικές προσεγγίσεις για μια σειρά από αγροτικά ζητήματα.

Είτε είναι οι γενετικά τροποποιημένοι καρποί, η χρήση των αντιβιοτικών και ορμονών στο μοσχάρι ή οι ονομασίες προέλευσης που η Ε.Ε. προστατεύει με επιθετικό τρόπο, υπάρχουν πολλά για τα οποία διαφωνούν Ε.Ε. και ΗΠΑ.

Και όπως ισχύει και για πολλά άλλα ζητήματα στον TTIP, υπάρχουν λίγα σημάδια ότι οι διαπραγματευτές έχουν βρει ένα τρόπο να λύσουν αυτές τις διαφωνίες.