Αν και σε στρατιωτικό πλαίσιο δεν έχει παρατηρηθεί κάποιας μορφής αυξημένη στρατιωτική παρουσία και ετοιμότητα (π.χ. συγκέντρωση δυνάμεων έναντι των νησιών του Αιγαίου), η Αθήνα παρακολουθεί την κατάσταση, εξετάζει τις τουρκικές κινήσεις από το τριεθνές του Εβρου μέχρι το σύμπλεγμα Καστελλόριζου, ενώ προσδίδει ιδιαίτερη βαρύτητα και προσοχή σε ενδεχόμενη περίπτωση ασύμμετρων και υβριδικών απειλητικών ενεργειών.

Επιπρόσθετα το ενδεχόμενο μέσα στο προσεχές χρονικό διάστημα, μιας προβοκατόρικης ενέργειας, π.χ. σε αμμονησίδα του Εβρου ή σε βραχονησίδα του Αιγαίου ή μεταξύ Κρήτης και Δωδεκανήσου, δεν μπορεί να αποκλειστεί.

1 Η Τουρκία είναι πολύ εκνευρισμένη με τη στάση των ΗΠΑ, ειδικά λόγω της καθυστέρησης σε ό,τι αφορά την αμερικανική απάντηση για τους αεροπορικούς εξοπλισμούς της. Ακόμα και μέσα στη σκληρή και φιλοτουρκική γραφειοκρατία των υπουργείων Εξωτερικών και Αμυνας των ΗΠΑ έχει δημιουργηθεί μία κλιμακούμενη τάση, αρνητική για την Τουρκία. Η στάση της ως… Ιανού στον πόλεμο Ουκρανίας-Ρωσίας έχει προκαλέσει πανίσχυρα αμερικανικά διπλωματικά και στρατιωτικά συμφέροντα.

Παρά τις διπλωματικές προσπάθειες του Αμερικανού πρέσβη Φλέικ στην Αγκυρα, οι Δυτικοί είναι φανερά εκνευρισμένοι με τη συμπεριφορά της Τουρκίας απέναντι στη σύμμαχο Ελλάδα, στην καθυστέρηση ψήφισης των πρωτοκόλλων ένταξης Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ (από την τουρκική Εθνοσυνέλευση) και από το ότι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι δεν της δίνουν «πράσινο φως» για μία τέταρτη εισβολή στη βόρεια Συρία κ.λπ.

Πάντως η παρουσία λίαν σημαντικών στρατιωτικών βάσεων και επιτελείων των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ σε τουρκικό έδαφος (Σμύρνη, Κωνσταντινούπολη, Ιντσιρλίκ, Ικόνιο, Κιουρετσίκ κ.λπ.) σημαίνει ότι για στρατηγικούς λόγους η Δύση δεν επιθυμεί να απολέσει την Τουρκία από τον συμμαχικό σχεδιασμό. Για αυτό και ανέχεται την απαράδεκτη και διπρόσωπη συμπεριφορά της. Ωστόσο, η έντονη και υπολογίσιμη στροφή της Ουάσιγκτον προς την Αθήνα και τη Λευκωσία έχει προκαλέσει σοβαρούς πολιτικούς και διπλωματικούς πονοκεφάλους στην Αγκυρα.

2 Την περίπτωση της Κύπρου θα πρέπει να την προσέξουμε πολύ εν όψει της κυοφορούμενης επίσκεψης του Ερντογάν στα μέσα Νοεμβρίου για τους «εορτασμούς» της 39ης επετείου της ανακήρυξης του ψευδοκράτους από τον Ραούφ Ντενκτάς.

Αν και η τουρκική πολιτική ηγεσία εμφανίζεται υπέρ της επιλογής για την προώθηση του κατοχικού μορφώματος στο ισλαμικό και όχι μόνο στερέωμα, πάντοτε υπάρχει ανοικτή η επιλογή της προσάρτησης του κατεχόμενου μέρους από την Τουρκία, ειδικά υπό το φως των πρόσφατων παράνομων, άθλιων και εκτρωματικών αποφάσεων του Πούτιν σε ό,τι αφορά την προσάρτηση των ουκρανικών περιοχών του Ντόνετσκ, της Ζαπορίζια, της Χερσώνας και του Λούκανσκ από τη Ρωσική Ομοσπονδία.

Επειδή και οι δύο είναι αυταρχικοί και αναθεωρητικοί ηγέτες είναι σημαντικό να παρακολουθούμε τη θρασύτατη και εμπρηστική συμπεριφορά τους σε περιοχές ενδιαφέροντος. Διαφορές ασφαλώς μεταξύ αυταρχικών ηγετών υπάρχουν, αλλά οι αναθεωρητές και οι ακραίοι δεν μένουν μόνο σε εκρηκτικά λόγια, αλλά προχωράνε σε πράξεις, όπως πολλοί δικτάτορες στο παρελθόν (π.χ. Σαντάμ, Καντάφι, Γκαλτιέρι στα Φόκλαντς).

Το άνοιγμα της Ουάσιγκτον προς τη Λευκωσία έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ανατολική Μεσόγειο, σε σχέση με την πολιτική των Αμερικανών σε Μέση Ανατολή, αραβικό κόσμο, Ισραήλ κ.λπ. Πέραν της άρσης του εμπάργκο όπλων στην Κύπρο από τις ΗΠΑ, σύμφωνα με πληροφορίες του υπογράφοντα από το αρχηγείο της Αμερικανικής Διοίκησης Ευρώπης/USEUCOM στη Στουτγάρδη, οι ΗΠΑ υπολογίζουν πολύ τον κυπριακό χώρο ως τομή της USEUCOM με την αντίστοιχη Κεντρική Διοίκηση USCENTCOM, που έχει έδρα στην Τάμπα/Φλόριντα, καθώς και το προωθημένο στρατηγείο στη βάση Αλ Ουντέιντ στο Κατάρ (καλύπτει τη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία).

Αν και λόγω της τουρκικής αρνητικής θέσης η Κύπρος δεν μπορεί να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, το σίγουρο είναι ότι ανοίγονται σημαντικές ευκαιρίες για περαιτέρω αναβάθμιση της γεωπολιτικής της παρουσίας στο μεσογειακό και μεσανατολικό γίγνεσθαι.

3 Τα Γενικά μας Επιτελεία δίνουν έμφαση σε ενδεχόμενη μη συμβατική, μη γραμμική ενέργεια της Αγκυρας, ενώ δεν φαίνεται να βλέπουν κινήσεις ή προετοιμασίες συμβατικού πλαισίου, π.χ. αεροναυτικές στο Αιγαίο ή χερσαίες ανατολικά του Εβρου.

Οι δυνάμεις της 1ης Στρατιάς στην Κωνσταντινούπολη και της λεγόμενης 4ης Στρατιάς του Αιγαίου στη Σμύρνη δεν εμφανίζουν τάσεις ή συγκεντρώσεις επιθετικού προσδιορισμού.

Αλλωστε, το ΝΑΤΟ έχει αναπτύξει, από το 2020, ειδικό μηχανισμό αποσυμπίεσης και αποκλιμάκωσης τοπικών εντάσεων, του οποίου προΐσταται ο αναπληρωτής πρόεδρος της Στρατιωτικής Επιτροπής του ΝΑΤΟ, Αμερικανός αντιπτέραρχος Λανς Λάντρουμ.

Οι επιτελείς μας, βάσει των πιθανών αλλά και εκτεταμένων σεναρίων κρίσης που έχουν μελετήσει, εξετάζουν περιπτώσεις προβοκάτσιας, υβριδικές κινήσεις σε Αιγαίο-Ανατολική Μεσόγειο και περιπτώσεις εκδήλωσης ύποπτων κινήσεων στην παρέβριο ζώνη (αμμονησίδες, μεταναστευτικές εμπλοκές, εκμετάλλευση κρυφών περιοχών στο ποτάμι, αλλά και περιπτώσεις εισόδου μεταναστών από τη μεθοριακή ζώνη της ορεινής Ροδόπης κ.λπ.).

Ευφάνταστα σενάρια και πραγματικότητα

Συμπερασματικά, η όλη κατάσταση στα ελληνοτουρκικά εγκυμονεί κίνδυνους, αλλά είναι εκτός πραγματικότητας τα διάφορα ευφάνταστα σενάρια ορισμένων απόστρατων στρατιωτικών περί ναυτικής σύγκρουσης (περί περίσφιξης μεγάλου νησιού μας ή επιβολής ναυτικού αποκλεισμού κ.ά.). Ρεαλιστικά και ψύχραιμα να αναλύουμε τις εξελίξεις.

Εχω πει και γράψει ότι -εξαιρώ την Κύπρο- η Αγκυρα απειλεί, αλλά μετράει και τις κινήσεις της λόγω Αμερικανών και ΝΑΤΟ. Επίσης πολλά θα κριθούν μέσα στους επόμενους μήνες από τη γενικότερη εικόνα στις παγκόσμιες και περιφερειακές τάσεις και την «κυλιόμενη» άμμο των διεθνών σχέσεων στην περιοχή μας.