Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*

Υπάρχουν πολλά και λεπτεπίλεπτα ζητήματα, ορισμένα εκ των οποίων αναφορικά με τη συμπεριφορά της ερντογανικής Τουρκίας θα τεθούν επί τάπητος και είναι σημαντικό να εξεταστεί προς τα πού βαίνει η Αγκυρα σε σειρά πολιτικών, περιφερειακών, στρατιωτικών και διεθνών θεμάτων. Παρά την οριακή και μερική χαλάρωση της έντασης σε ορισμένα ζητήματα το τελευταίο χρονικό διάστημα, αν παρακολουθήσει και καταγράψει κάποιος προσεκτικά τις θέσεις των σημαντικότερων Τούρκων επισήμων, θα αντιληφθεί ότι εν όψει των κρίσιμων συζητήσεων του Ιουνίου διατηρούν κάποιες αιχμές αλλά ελίσσονται ανάλογα, παραπληροφορούν και αναμένουν… Αμερικανούς και Ευρωπαίους. Μέσα στον Ιούνιο έχουμε την κρίσιμη συνάντηση κορυφής Μπάιντεν-Ερντογάν στις Βρυξέλλες με εκρηκτική ατζέντα και στα τέλη Ιουνίου τη Σύνοδο Κορυφής των 27 κρατών-μελών της Ε.Ε., όπου θα συζητηθούν/αξιολογηθούν θέματα που αφορούν την Αγκυρα και την Ε.Ε.

1. Στο  περιθώριο της Συνόδου Κορυφής των 30 κρατών-μελών της Ατλαντικής Συμμαχίας στις 14 Ιουνίου (βάσει του τηλεφωνήματος του προέδρου των ΗΠΑ της 23ης Απριλίου σχετικά με την απόφαση Μπάιντεν για αναγνώριση της Αρμενικής Γενοκτονίας επί Οθωμανών το 1915-1918) θα τεθούν επί τάπητος τα διμερή θέματα της δύσκολης συμβίωσης των τελευταίων 4-5 χρόνων (κυρίως) μεταξύ της Ουάσιγκτον και της Αγκυρας. Βάσει πληροφοριών του υπογράφοντα έχουν ήδη λάβει χώρα  συσκέψεις στις πρωτεύουσες των δύο κρατών με τη συμμετοχή υψηλόβαθμων πολιτικών, διπλωματών και στρατιωτικών παραγόντων. Τα πιο κυρίαρχα ζητήματα είναι η προμήθεια και ενεργοποίηση του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400, η περίπτωση της δράσης και παρουσίας των ένοπλων Κουρδικών Πολιτοφυλακών PYD-YPG (ανατολικά και δυτικά του Ευφράτη στη Βόρεια Συρία που έχουν συνεργαστεί με την Αμερικανική Κεντρική Διοίκηση και θεωρούνται παρακλάδια του PKK), τα διμερή οικονομικά-τραπεζικά  ζητήματα, ενώ στην ατζέντα βρίσκονται οι σχέσεις της Αγκυρας με τη Μόσχα, η αποβολή της Αγκυρας από το πολυεθνικό πρόγραμμα του αεροσκάφους 5ης γενιάς F-35 (αποζημιώσεις κ.λπ.), η κατάσταση σε Μέση Ανατολή, Λιβύη, Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και η μη έκδοση του ιμάμη Γκιουλέν από τις ΗΠΑ, ο οποίος στην Τουρκία θεωρείται ως ο βασικός υποκινητής του αποτυχημένου πραξικοπήματος κατά του Ερντογάν, σχεδόν πριν από 5 χρόνια.Η διατήρηση των ρωσικών πυραύλων είναι θέμα αξιοπιστίας για τον Ερντογάν και σχετίζεται με πολλά πάρε-δώσε της χώρας με τη Δύση. Εχουν ήδη συζητηθεί από ειδικούς σε 3 υψηλόβαθμες διμερείς συσκέψεις διάφορες επιλογές, με την Αγκυρα να επιμένει ότι το θέμα είναι πολιτικό και όχι στρατιωτικό-τεχνικό. Κλειδί στα ευρύτερα ενδοσυμμαχικά θέματα αποτελεί η θέση του γ.γ.  του ΝΑΤΟ, Νορβηγού Γενς Στόλντεμπεργκ. Πάντως Τούρκοι αναλυτές μού έλεγαν ότι «οι Αμερικανοί βρίσκονται σε φάση υποχώρησης και πτωτικής επιρροής  διεθνώς, παρά τις προσπάθειες των Μπάιντεν, Μπλίνκεν και Οστιν για ανάκαμψη, για αυτό και δεν ανησυχούν πάρα πολύ. Υποστηρίζουν ότι η κατάσταση είναι σύνθετη και λόγω Ουκρανίας, Ιράν κ.λπ. οι ΗΠΑ έχουν ανάγκη την Τουρκία όσο ποτέ άλλοτε».

2. Στο Κυπριακό δεν θα πρέπει να αναμένουμε ούτε την ελάχιστη πρόοδο, ενώ μιλώντας στη φιλοκυβερνητική Σαμπάχ ο Τούρκος πρόεδρος έκανε λόγο για καυτό καλοκαίρι. Η δεύτερη άτυπη πενταμερής που είναι να συγκληθεί προσεχώς υπό τον Πορτογάλο γ.γ./ΟΗΕ, λογικά θα έχει την τύχη της προηγούμενης. Η Αγκυρα και ο κατοχικός ηγέτης Ερσίν Τατάρ έχουν ταχθεί και αποφασίσει υπέρ της λύσης των δύο κρατών. Δεν πρόκειται να υποχωρήσουν. Από την εποχή του πρώην πρωθυπουργού Νιχάρ Ερίμ η Αγκυρα επιδιώκει διχοτόμηση της νήσου. Επίσης, Ερντογάν και Ακάρ τόνισαν ότι η Τουρκία θα παραμείνει εγγυήτρια δύναμη  στην Κύπρο και οι στρατιωτικές δυνάμεις θα παραμείνουν στο  έδαφος του 36% που κατέχει παράνομα ο Αττίλας. Πάντως και η επί χρόνια κυοφορούμενη λύση της  διζωνικής-δικοινοτικής, που ύπουλα προωθούσαν οι Βρετανοί, δεν ήταν ούτε είναι καλή για τον εκεί Ελληνισμό.

Το ότι η Τουρκία δεν αποχωρεί από το ΝΑΤΟ είναι και σε σχέση με πολλά επιμέρους θέματα, οπότε μην αναμένουμε συνολική υποτροπή της κατάστασης. Επίσης η Ε.Ε. είναι αδύναμη στρατιωτικά για δυνατές αποστολές και η Μόσχα ποικιλοτρόπως εκμεταλλεύεται τις τουρκικές ιδιαιτερότητες (στρατηγική θέση  και  ανατολίτικα παζαρέματα). Πάντως στα όσα λέμε για το Μεσανατολικό-Παλαιστινιακό καλό θα ήταν να είμαστε προσεκτικοί γιατί έχουμε ανοικτό και με πληγές το Κυπριακό και τα περί αυτοάμυνας του Ισραήλ είναι υπό συζήτηση και εμπεριστατωμένη  ανάλυση από διεθνολόγους και στρατηγικούς αναλυτές. Είναι σημαντικό στις εκτιμήσεις μας να έχουμε στο μυαλό μας το παράτυπο τουρκολιβυκό μνημόνιο και τις προεκτάσεις του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας», λαμβάνοντας υπόψη τους νεο-οθωμανικούς φαραωνικούς εξοπλισμούς και όχι  μόνο.

3. Αναφορικά με τις σχέσεις της Αγκυρας με την Αθήνα, πολλά θα κριθούν από τις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας και Ε.Ε.-Τουρκίας. Η σκληροπυρηνική στάση της Αγκυρας  σε πολλά θέματα οφείλεται κυρίως στο ότι ρισκάρει με τη Μόσχα και το Πεκίνο, διατηρεί ειδικές σχέσεις με το σιιτικό Ιράν και το πυρηνικό Πακιστάν (αυτό να το μελετήσουμε πολύ, γιατί υπάρχουν ανησυχητικά σημεία που δεν έχουν δει το φως της δημοσιότητας) και εμφανίζεται με υπολογίσιμη παρουσία μέσα στον Οργανισμό Ισλαμικής Συνεργασίας των 57 κρατών. Εκτιμάται ότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις θα χαρακτηρίζονται από νέους γύρους εντάσεων, ενώ καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίζουν και οι ογκώδεις νέοι εξοπλισμοί της Αγκυρας, με έμφαση στα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πλοιάρια.

Στα κύρια θέματα που η Αγκυρα θα επικεντρώσει τον νέο γύρο προκλήσεων σε βάρος μας θα είναι η κατάσταση στους μειονοτικούς πληθυσμούς στη Θράκη, οι τουρκολιβυκές κινήσεις (που συζητήθηκαν πρόσφατα ανάμεσα στον Ερντογάν και στη φιλοτουρκική κυβέρνηση Ντμπέιμπα στην Τρίπολη), η διαφορά που έχουμε στο εύρος του εναερίου χώρου μας με τα χωρικά ύδατα (δηλαδή 10 ν.μ. στον αέρα και 6 ν.μ. στη θάλασσα) και η απαράδεκτη απαίτηση της Αγκυρας για αποστρατικοποίηση νήσων μας στο Αιγαίο, που χρειάζεται μεγάλη προσοχή.

*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής