Το ΕΣ δέχθηκε πως οι μελέτες εφαρμογής της σηματοδότησης που εκπόνησε τρίτη εταιρεία για λογαριασμό της κατασκευάστριας κοινοπραξίας, υλοποιήθηκαν ορθώς, δεν ήταν παράτυπες, παραδόθηκαν κανονικά στο συμβατικό πλαίσιο της διαγωνιστικής διαδικασίας και, μάλιστα, η καταλληλότητα της συγκεκριμένης εταιρείας είχε εγκριθεί από την ΕΡΓΟΣΕ προτού καν αναλάβει την εκπόνηση των μελετών.

H ελληνική δικαιοσύνη σε ανώτατο επίπεδο, κρίνει ότι η σύμβαση εκτελέστηκε νόμιμα και δεν υφίσταται ζημία του Ελληνικού Δημοσίου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως υποστηρίζει το κατηγορητήριο της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας. Μετά από την απόφαση τίθενται ερωτήματα σχετικά με την πορεία των διώξεων της ΕΕ για τη σύμβαση 717.

Άγνωστο ποια θα είναι τα επόμενα βήματα, ωστόσο ορισμένοι ισχυρίζονται πως είναι δεδομένο ότι η ΕΕ είτε θα πρέπει να συμμορφωθεί με την απόφαση της ελληνικής δικαιοσύνης και να παύσει τις διώξεις, ή θα πρέπει να αναζητήσει άλλη νομιμοποιητική βάση, καθώς αυτή που στηρίζεται, στερείται νομικής αιτιολόγησης.

Η απόφαση 

Από τη μελέτη και την αξιολόγηση όλων των προαναφερομένων στοιχείων του φακέλου, όπως βασίμως προβάλλεται, η συνυπογραφή από τη δανειοπάροχο των σχετικών μελετών εφαρμογής της σηματοδότησης προκειμένου να αποδειχθεί η εκπόνηση και η έγκριση αυτών από την ίδια, δεν επιβάλλεται, ούτε από τους όρους των τευχών της σύμβασης που συνομολογήθηκε μεταξύ της αναδόχου και της εκκαλούσας, ούτε και από το οικείο κανονιστικό πλαίσιο που την διέπει.

Αντιθέτως, όπως με σαφήνεια προβλέπεται από το άρθρο 15.7 της ΕΣΥ οι μελέτες εφαρμογής της σηματοδότησης εκπονήθηκαν από την εταιρεία ΚΟΜΕΛ ΑΕ, δηλαδή μελετητή ανεξάρτητο της αναδόχου, ο οποίος δεν ήταν απαραίτητο να συμπίπτει με την δανειοπάροχο και συνεπώς δεν νοείται συνυπογραφή τους από την τελευταία.

Εξάλλου οι μελέτες αυτές, όπως και όλο το έργο, υλοποιούνταν υπό την ευθύνη της αναδόχου, με βάση την ειδική εμπειρία που όφειλε να διαθέτει, μεταξύ άλλων, και για τη μελέτη εφαρμογής συστημάτων σηματοδότησης, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στη διακήρυξη (βλ. άρθρο 22.7.Α.2 της ΕΣΥ, σκ. 10), και η οποία εισφέρθηκε από την ως άνω δανειοπάροχο αυτής.

Επιπλέον, σύμφωνα με τη διακήρυξη του ένδικου διαγωνισμού, η εταιρεία ΚΟΜΕΛ ΑΕ που εκπόνησε τις μελέτες εφαρμογής του συστήματος σηματοδότησης, ως ανεξάρτητος μελετητής δεν απαιτείτο να διαθέτει κάποια συγκεκριμένη τάξη πτυχίου, όπως αντίθετα εσφαλμένα δέχτηκε η ΕΔΕΛ, ωστόσο, η ίδια διέθετε εμπειρία σε παρόμοιες μελέτες και είχε προηγηθεί της αναλήψεως, εκ μέρους της, της εκπονήσεως των μελετών, η έγκρισή της από την εκκαλούσα, ως Κύριο του έργου, προκειμένου να ελεγχθεί η καταλληλότητά της (βλ. άρθρο 15.5 της ΕΣΥ σκ. 9 και άρθρο 19 παρ. 1 ν. 3316/2005 σκ. 6).

Ειδικότερα, με την υπ’ αριθ. πρωτ. 254597/23.12.2014 επιστολή της αναδόχου (βλ. σκ. 15) γνωστοποιήθηκε στην εκκαλούσα η εταιρεία ΚΟΜΕΛ Α.Ε. που θα αναλάμβανε την εκπόνηση των μελετών εφαρμογής και, έτι περαιτέρω, παρατέθηκαν τα στοιχεία, τα οποία αποδεικνύουν την προηγούμενη εμπειρία της κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στο προαναφερόμενο άρθρο 22.7.Α.2 της διακήρυξης στην υλοποίηση παρόμοιων έργων, η βασιμότητα των οποίων, πάντως, δεν αμφισβητήθηκε από την ΕΔΕΛ κατά τον έλεγχό της. Κρίσιμη είναι, εν προκειμένω, η απόδειξη της πραγματικής – όχι μόνο τύποις – και ουσιαστικής διαθεσιμότητας των πόρων της δανειοπαρόχου εταιρείας προς την ανάδοχο και κατ’ επέκταση και στην ΚΟΜΕΛ Α.Ε., το οποίο δεν αμφισβητείται, αλλά, τουναντίον, από τα υποβληθέντα με την προσφορά της αναδόχου στοιχεία επιβεβαιώνεται το αντίθετο (βλ. τις από 3.2.2014 υπεύθυνες δηλώσεις της δανειοπαρόχου και το από την ίδια ημερομηνία συμφωνητικό με την ανάδοχο – σκ. 12).

Περαιτέρω, σύμφωνα και με όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω (βλ. σκ. 5), δεν προκύπτει ότι η εκκαλούσα απαίτησε από την δανειοπάροχο της αναδόχου να εισφέρει τους πόρους της και να τους διαθέσει με ορισμένο τρόπο για τη διασφάλιση της άρτιας και ποιοτικής υλοποίησης του έργου, ούτε ότι ελήφθησαν υπόψιν ή αξιολογήθηκαν κατά τον έλεγχο της ΕΔΕΛ κριτήρια, ικανά να στηρίξουν το συμπέρασμα ότι η συμμετοχή της δανειοπαρόχου στην υλοποίηση των επίμαχων μελετών δεν ήταν επαρκής.

Αντιθέτως, διαπιστώθηκε ότι τόσο η δανειοπάροχος όσο και η ανάδοχος, κληθείσες από τον Κύριο του έργου, ήτοι την εκκαλούσα, παρέθεσαν αναλυτικά στοιχεία (βλ. σκ.11 όπου και οι σχετικές επιστολές της αναδόχου και της δανειοπαρόχου) για τον τρόπο της συνεργασίας τους και την έμπρακτη συμμετοχή της δανειοπαρόχου εταιρείας στην υλοποίηση των ανατεθεισών μελετών, τα οποία, παρότι ουσιώδη, ουδέποτε ελέγχθηκαν ή αξιολογήθηκαν, υπό το πρίσμα της βασιμότητάς τους αφενός, της καταλληλότητάς τους αφετέρου, να διασφαλίσουν την ποιοτική ολοκλήρωση του έργου, με παράθεση ειδικής τεκμηρίωσης ως προς συγκεκριμένα, ενδεχομένως, τεχνικά στοιχεία, για τα οποία παρίστατο, αναγκαία η με άλλον τρόπο συνέργεια της δανειοπαρόχου και πάντα στο βαθμό που δεν θίγεται, καθ’ υπέρβαση του αναγκαίου μέτρου, το δικαίωμα της αναδόχου να επιλέγει ελεύθερα τους όρους της συνεργασίας της με τη δανειοπάροχο εταιρεία.

Πέραν δε των στοιχείων αυτών που παρέθεσαν με τις μνημονευόμενες επιστολές τους, η ανάδοχος και η δανειοπάροχος για τον τρόπο της συνεργασίας τους, η δανειοπάροχος εκπόνησε την από 18.12.2015 Τεχνική Έκθεση Ανασκόπησης των Βασικών Αρχών Σχεδίασης του Συστήματος Σηματοδότησης – Τηλεδιοίκησης ΙΧL ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΟΜΟΥΣ, στην οποία παρουσιάζονται τα αποτελέσματα του ελέγχου που αφορούν στις τροποποιήσεις που έπρεπε να γίνουν, μέσω των μελετών εφαρμογής, στο σύστημα σηματοδότησης και τις βασικές αρχές σχεδίασής τους. Σε κάθε περίπτωση, δοθέντος ότι η εκκαλούσα προέβη τελικά σε έγκριση των μελετών εφαρμογής σηματοδότησης χωρίς να κρίνει απαραίτητη τη συνυπογραφή τους από τη δανειοπάροχο της αναδόχου (βλ. την 264696/7.8.2015 επιστολή της εκκαλούσας, σκ. 18), δεν τεκμηριώνεται από την ΕΔΕΛ με συγκεκριμένα στοιχεία, ούτε προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, για ποιο λόγο αποτελούσε το μοναδικό, αποκλειστικά, τρόπο εισφοράς της δάνειας εμπειρίας της δανειοπαρόχου και συμμετοχής της στην υλοποίηση του έργου η τυχόν συνυπογραφή, εκ μέρους της, των επίμαχων μελετών.

Περαιτέρω, ακόμα κι αν παρίσταται αναγκαία, για συγκεκριμένους τεχνικούς λόγους, η αμεσότερη και προσωπική συμμετοχή της δανειοπαρόχου στην εκτέλεση της σύμβασης, εναπόκειτο στην ανάδοχο να προτείνει, ενδεχομένως, εναλλακτικούς τρόπους χρήσης των παρεχόμενων σ’ αυτή δάνειων πόρων για να υλοποιήσει με αποτελεσματικότερο τρόπο το αναληφθέν έργο (βλ. απόφαση της 7.4.2016, C-324/14, σκ. 57). Πρέπει δε να τονιστεί ότι δεδομένου ότι, σύμφωνα με το άρθρο 19 παρ. 1 του ν. 3316/2005 (βλ. σκ. 6) σε συνδυασμό με άρθρο 15.5 της ΕΣΥ οι μελέτες επιβάλλεται να υπογράφονται από τον εκπονήσαντα αυτές μελετητή εν προκειμένω από την εταιρεία ΚΟΜΕΛ Α.Ε. από κανένα δε νομοθετικό, κανονιστικό ή συμβατικό κείμενο δεν απαιτείται συνυπογραφή από την ανάδοχο και κατ’ ακολουθίαν και την δανειοπάροχο της αναδόχου. Τέλος, επισημαίνεται ότι η δανειοπάροχος, εν τέλει, κληθείσα προς τούτο, δεν αρνήθηκε, αλλά συνυπέγραψε τις μελέτες, αναλαμβάνοντας την ευθύνη για την ορθότητά τους, όπως και υπέβαλε η ίδια νέα τεχνική πρόταση για το τμήμα Τανάγρα – Δαύλεια, όπως τούτο επιβεβαιώνεται και από το ΕΥΔ/ΕΠ-ΥΜΕΠΕΡΑΑ 8812/3.10.2019 έγγραφο της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Προγραμμάτων ΕΣΠΑ του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, γεγονός που επιβεβαιώνει, λόγω της ανάληψης της οικείας ευθύνης εκ μέρους της, πολλώ μάλλον, την ουσιαστική της συμμετοχή στην υλοποίησή τους. Δεν τεκμηριώνεται ούτε αποδεικνύεται επομένως, με βάση τα στοιχεία του φακέλου, η βασιμότητα της αποδιδόμενης στην εκκαλούσα παράβασης και κατ’ ακολουθία δεν στοιχειοθετείται η αποδιδόμενη παρατυπία και ο σχετικός λόγος επομένως πρέπει να γίνει δεκτός ως βάσιμος και να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη απόφαση.

30. Περαιτέρω, οι προβαλλόμενοι λόγοι που αφορούν στο δεύτερο εύρημα της έκθεσης ελέγχου, που συνίσταται στον «ανεπαρκή ορισμό του αντικειμένου της σύμβασης κατά τη δημοπράτηση, λόγω πλημμελειών της οριστικής μελέτης», πρέπει να απορριφθούν ως αλυσιτελείς. Και τούτο, διότι το ανωτέρω εύρημα δεν αποτελεί αιτιολογικό έρεισμα της προσβαλλόμενης απόφασης, αφού ο διαθέτων την αποφασιστική αρμοδιότητα Υπουργός [βλ. ν. 4314/2014 (Α΄ 265) με τον οποίο ρυθμίστηκαν τα ζητήματα διαχείρισης και ελέγχου των αναπτυξιακών παρεμβάσεων για την προγραμματική περίοδο 2014-2020 και συγκεκριμένα το αρ. 12 παρ. 8 (α) τελευταίο εδάφιο αυτού, όπως αντικαταστάθηκε με το αρ. 41 παρ. 8 ν. 4569/2018 (Α΄ 179/11.10.2018) και ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο] επέβαλε την προσβαλλόμενη δημοσιονομική διόρθωση με ανάκτηση, στηριζόμενος αποκλειστικά στον πρώτο εύρημα όπως με σαφήνεια αναφέρεται στην προσβαλλόμενη απόφαση και αναλυτικά παρατίθεται στη σκέψη 26 της παρούσας.

29. Κατ’ ακολουθίαν των προαναφερόμενων, η κρινόμενη έφεση πρέπει να γίνει δεκτή και να ακυρωθεί η 69776/24.6.2019 απόφαση δημοσιονομικής διόρθωσης και ανάκτησης του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών. Τέλος, το Δικαστήριο, εκτιμώντας τις περιστάσεις, απαλλάσσει το ηττώμενο Δημόσιο από τα δικαστικά έξοδα της εκκαλούσας (βλ. άρθρο 314 παρ. 3 του ν. ν. 4700/2020).

Για τους λόγους αυτούς δέχεται την έφεση και ακυρώνει την 69776/24.6.2019 απόφαση δημοσιονομικής διόρθωσης και ανάκτησης του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών.

Ειδήσεις σήμερα

Αττική Οδός: Εκλεισε εκτάκτως το ρεύμα από αεροδρόμιο προς Ελευσίνα

Θεσσαλονίκη: Άγριος ξύλο μεταξύ οδηγών μέση του δρόμου [βίντεο]

Κύκλωμα αναβολικών: Προφυλακιστέος ο 57χρονος επιχειρηματίας

Τελικός Conference League: Σαρώθηκε από την ΕΛΑΣ το γήπεδο – Όλα τα μέτρα που είναι σε ισχύ

ΑΝΑΛΥΣΗ: Τα δύο μοντέλα για την επόμενη μέρα στη Γάζα

Μπρους Σπρίνγκστιν: Απογοήτευση για τους θαυμαστές του- Αναβάλλει τις συναυλίες λόγω προβλημάτων υγείας

Σοκ: Πίτμπουλ κατασπάραξε μαλτέζ- Στο νοσοκομείο η ιδιοκτήτρια του άτυχου σκύλου

Λαμία: Από πρόθεση η φωτιά στο εργοστάσιο τροφίμων – Τι αναφέρει η έκθεση της Πυροσβεστικής

Θάνατος 17χρονης: Τι είπε ο Μητροπολίτης για την κηδεία- Αυτός είναι ο λόγος που δεν διάβασαν το Ευαγγέλιο

Λάρισα: Ποινή φυλάκισης δύο ετών σε 38χρονο που χτύπησε γυναίκα για μία θέση πάρκινγκ