Τότε μετέβη στα Ιεροσόλυμα ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος Ειρηναίος συνοδεία του ταξιδιωτικού πράκτορα Ιάκωβου Οικονομίδη και επέστρεψαν στην Αθήνα δίνοντας το Άγιο Φως στις ενορίες από την Εξαρχία του Πανάγιου Τάφου στην Πλάκα.
Η διαδικασία αγκαλιάστηκε από τον λαό, η Εκκλησία την υποστήριξε και έτσι συνεχίστηκε με πρωτοβουλία ιδιωτών μέχρι που το 2002 επισήμως το Υπουργείο Εξωτερικών αναλαμβάνει τη διαδικασία.
Άγιο Φως: Η τελετή, το «θαύμα» και οι επικριτές
Η τελετή αφής του Αγίου Φωτός γίνεται στον Πανάγιο Τάφο στα Ιεροσόλυμα σε μία από τις πιο αμφιλεγόμενες ιεροτελεστίες του Χριστιανισμού. Και αυτό γιατί πολλοί μιλούν για θαύμα.
Περί τις 12 το μεσημέρι, πραγματοποιείται η Ιερή Λιτανεία, ενώ εκπρόσωποι όλων των Εκκλησιών έχουν την ευκαιρία να ασπαστούν το χέρι του ελληνορθόδοξου Πατριάρχη. Έπειτα, ο Πανάγιος Τάφος αποσφραγίζεται. Ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων βγάζει την αρχιερατική στολή του και μένει μόνο με το λευκό στιχάριο. Παίρνει στα χέρια του τους σβηστούς πυρσούς, μπαίνει στο Ιερό Κουβούκλιο, που είναι συσκοτισμένο και παραμένει στον ιερό χώρο 15 λεπτά προσευχόμενος.
Στην παλαιά έκδοση της ιστοσελίδας του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων αναφερόταν ότι «μετὰ τὸ πέρας τῆς εὐχῆς τοποθετεῖ τὸ βαμβάκιον εἰς τὸν Πανάγιον Τάφον καὶ μὲ θαυμαστὸν τρόπον ἀνάβει. Μὲ αὐτὸ ἀνάβει τὰ κεριὰ καὶ ἐξέρχεται ἀπὸ τὸ Ἱερὸν Κουβούκλιον».
Ωστόσο, στην νέα ανάρτηση που έγινε στις 23 Ιουνίου του 2018 δεν αναφέρεται κάτι για θαύμα. «Εἰσελθὼν εἰς τὰ ἐνδότερα τοῦ Παναγίου Τάφου μόνος ὁ Μακαριώτατος, ἀναγιγνώσκει τὴν καθιερωμένην εὐχὴν τοῦ Ἁγίου Φωτός, ὃ καὶ μεταδίδει εἰς τὰς χιλιάδας τῶν ἐν ἀδημονίᾳ ἀναμενόντων πιστῶν, οἱ ὁποῖοι καὶ λαμβάνουσιν αὐτὸ εἰς τὰς λαμπάδας αὐτῶν καὶ φέρουσιν τοῦτο εἰς χείρας, μέτωπα, ὄμματα μετὰ πίστεως, βεβαιότητος, ἐλπίδος, χαρᾶς, ἀγαλλιάσεως, φωνῶν ἀλαλαγμοῦ καὶ χαρμοσύνου κρούσεως κωδώνων».
Βγαίνοντας από τον Τάφο, οι πυρσοί είναι πλέον αναμμένοι και οι πιστοί τον υποδέχονται πανηγυρικά με τις λαμπάδες τους, αναμένοντας να είναι από τους πρώτους που θα λάβουν το Άγιο Φως.
Η πιο συνηθισμένη αναφορά αυτών που πιστεύουν στη θαυματουργή προέλευση του Αγίου Φωτός περιλαμβάνει την αυτανάφλεξη των κεριών, εντούτοις, σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες πιστών το Άγιο Φως είναι ένα σύνθετο φαινόμενο το οποίο εμφανίζεται στο θόλο εντός του Ναού της Αναστάσεως αλλά και κατ΄ άλλους έξω από αυτόν.
Ορισμένοι πιστοί το περιγράφουν να εμφανίζεται σαν λευκογάλανες οριζόντιες ταινιώδεις αστραπές, περιστρεφόμενες ανταύγειες ή κινούμενες φλόγες άγνωστης προέλευσης. Στον Ναό υπάρχει ηλεκτρικό ρεύμα και ηλεκτροφωτισμός. Μαρτυρίες αναφέρουν ότι πολλές λαμπάδες των πιστών και κανδήλες ανάβουν μόνες τους, ενώ η φλόγα δεν τους καίει τα πρώτα λεπτά, χωρίς ωστόσο να υπάρχει κάποιο σχετικό βίντεο που να επιβεβαιώνει αυτό τον ισχυρισμό. Ορισμένα βίντεο δείχνουν ιερείς ή πιστούς να κινούν τα αναμμένα κεριά στο πρόσωπό τους ή στα χέρια τους για ελάχιστα δευτερόλεπτα. Για τον ισχυρισμό περί ακαΐας έκανε λόγο και η παλιά ιστοσελίδα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων που πια έχει διαγραφεί.
Υπάρχουν και κάποιες μαρτυρίες όπως αυτή του Γάλλου ιερέα Φουσέ της Σαρτρ, που υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους χρονικογράφους της Α’ Σταυροφορίας. Στα γραπτά του αναφέρει: «Το πολυαναμενόμενο φως εμφανίστηκε σε μία από τις κανδήλες του Αγίου Τάφου, και εκείνοι που βρίσκονταν πιο κοντά μπορούσαν να δουν το κοκκινωπό χρώμα του. Ο πατριάρχης αμέσως επιτάχυνε το βήμα του και ανοίγοντας την πόρτα του Τάφου με το κλειδί που κρατούσε στο χέρι του άναψε μια λαμπάδα και βγήκε έξω για να δείξει σε όλους το Άγιο Φως. Είχαν χαρά στις καρδιές τους και δάκρυα στα μάτια»….
Μια περιγραφή παραθέτει και ένας Γερμανός Δομινικανός μοναχός ονόματι Φέλιξ Φάμπρι στα τέλη του 15ου αιώνα: «Καθώς οι κληρικοί και ο λαός προσεύχονταν, ιδού! ξαφνικά μια αστραπή ήρθε από τον ουρανό και άναψε τα Πασχαλινά κεριά και όλες τις κανδήλες. Όπου κι αν ήταν οι άνθρωποι, τόσο στον ναό όσο και στα σπίτια τους, παρέμεναν ακίνητοι προσευχόμενοι για το Άγιο Φως το οποίο θεωρούσαν ως το πιο βέβαιο σημάδι της εύνοιας του Θεού προς εκείνους. Όταν κατερχόταν από τον ουρανό, όλοι τους άναβαν τα λυχνάρια τους και μετέφεραν τη φλόγα σε άλλες εκκλησίες παντού, καθώς και στα σπίτια των ανθρώπων, οι οποίοι συνήθιζαν να το κρατούν αναμμένο σε όλη τη διάρκεια του έτους».
Άγιο Φως: «Μη θαυματουργική προέλευση και τέχνασμα»
Σε συνέντευξή του ο μητροπολίτης Πέτρας Κορνήλιος, τοποτηρητής του πατριαρχείου Ιεροσολύμων στη θέση του Πατριάρχη Ειρηναίου, σε συνέντευξή του σε ελληνικό τηλεοπτικό κανάλι στις 11-4-2001, στην εκπομπή Γκρίζες Ζώνες δήλωσε, ότι το θαύμα είναι ο καθαγιασμός του φυσικού φωτός, που προέρχεται από την ακοίμητη κανδήλα, που υπάρχει ήδη εντός του Ιερού Κουβουκλίου.
Ο καθηγητής Κωνσταντίνος Καλοκύρης, στο βιβλίο του Το Αρχιτεκτονικό Συγκρότημα του Ναού της Αναστάσεως Ιεροσολύμων και το θέμα του Αγίου Φωτός, ερμηνεύοντας την ευχή που διαβάζει ο Πατριάρχης, γράφει ότι «πουθενά δεν γίνεται λόγος (ούτε καν υπαινιγμός) περί «άνωθεν κατερχόμενου αΰλου Φωτός» κατά τη στιγμή εκείνη, αλλά νοείται μόνο φως φυσικό, που ανάβεται στην ανάμνηση του Αναστάντος Χριστού» και ότι το άγιο φως είναι απλώς «το ιερό σύμβολο του «ανεσπέρου Φωτός» Χριστού, το Άγιο Φως, το νέο Φως της Αναστάσεως».
Άλλοι θεωρούν ότι, εκτός του ότι δεν πρόκειται για θαυματουργική φλόγα, πρόκειται για απάτη και το αποδίδουν σε τέχνασμα των κληρικών του ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου με σκοπό την εκμετάλλευση των πιστών. Για παράδειγμα, στις αρχές του 19ου αιώνα ο Αδαμάντιος Κοραής, μαζί με τις περισσότερες παραδόσεις και πρακτικές της Ορθόδοξης Εκκλησίας, απέρριπτε και την ερμηνεία του αγίου φωτός ως θαύματος, υποστηρίζοντας πως επρόκειτο για μηχανορραφία και «απάτη» με σκοπό οικονομικά οφέλη (αν και ο ίδιος δεν είχε ταξιδέψει ποτέ από το Παρίσι στα Ιεροσόλυμα για να παραβρεθεί στο γεγονός).
Ο Πάπας Γρηγόριος Η΄ αποκήρυξε το Άγιο Φως ως απάτη και απαγόρευσε στους Φραγκισκανούς να έχουν οποιαδήποτε σχέση με αυτό. Επακολούθησε η καταγραφή χρονικών των Αγίων Τόπων στα οποία οι Φραγκισκανοί καυτηρίαζαν μαρτυρίες σχετικά με την τελετή. Ένας Φραγκισκανός του 15ου αιώνα, ο Φραντσέσκο Σουριάνο (Fra Francesco Suriano), εξιστόρησε λεπτομερώς την απείθαρχη έξαψη συναισθημάτων, της οποίας υπήρξε μάρτυρας, πριν καταγράψει την εξής παρατήρηση: «Η λεγόμενη φωτιά, όμως, δεν κατέρχεται αληθινά (και κατά τη δική μας γνώμη, των μοναχών), αν και όλα τα έθνη εξαιτίας ημών των μοναχών προσποιούνται, ότι αυτό το ψεύδος είναι αληθές».
Ο συγγραφέας Μιχάλης Καλόπουλος έχει δημοσιεύσει έρευνα, που υποδεικνύει ότι τα αυτοαναφλεγόμενα υλικά και η θρησκευτική πυροτεχνουργία, που ήταν γνωστή στην αρχαιότητα, είναι επαρκή για να παράγουν το αποτέλεσμα, που περιγράφεται ως «άγιο φως». Βεβαίως η εκτίμηση αυτή παραβλέπει το γεγονός, ότι τα κεριά δεν αυταναφλέγονται άκαιρα, αν και η προμήθειά τους γίνεται από υπαίθριους χώρους ή καταστήματα, τα οποία έχουν τα εμπορεύματα εκτεθειμένα στον αέρα, και μάλιστα η προμήθεια των κεριών, συχνά γίνεται αρκετές ημέρες πριν την Ανάσταση, ενώ σε άλλες περιπτώσεις, οι πιστοί παραμένουν στον Ναό της Αναστάσεως από το βράδυ της Μ. Παρασκευής.
O δημοσιογράφος Δημήτρης Αλικάκος σε βιβλίο του, παρουσιάζει την πρώτη ιστορικά καταγεγραμμένη συνέντευξη εν ενεργεία σκευοφύλακα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων (Αρχιεπίσκοπος Ιεραπόλεως Ισίδωρος) στην οποία παραδέχεται πως την «Ακοίμητη κανδήλα», που βάζει σβηστή όπως λέει από το 2006 μέσα στον Πανάγιο Τάφο το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, την ανάβει ο ίδιος με αναπτήρα για να τη βρει αναμμένη ο Πατριάρχης[58][59][60]. Μάλιστα ανάβει και δεύτερη ως «ασφαλιστική δικλίδα».
Την ίδια ακριβώς παραδοχή κάνει και ο πρώην (1984-1988) σκευοφύλακας Αρχιεπίσκοπος Νικηφόρος, με τη διαφορά ότι εκείνος για τέσσερα χρόνια χρησιμοποιούσε σπίρτα. Στο ίδιο βιβλίο, ο Αρχιεπίσκοπος Γεράσων Θεοφάνης (πρώην Έξαρχος του Παναγίου Τάφου στην Αθήνα), δηλώνει ότι το Άγιο Φως δεν ανάβει με θαυματουργικό, αλλά με φυσικό τρόπο και καθαγιάζεται εκ των υστέρων από τον Πατριάρχη με την Ευχή, προσθέτοντας ότι το λέει ξεκάθαρα η Ευχή: «ἐνδελεχῶς καί ἀειφώτως ἐκκαιομένου φωτός εὐλαβῶς λαμβάνοντες», δηλαδή άπτεται το Άγιο Φως από την «Ακοίμητη Κανδήλα». Και προσθέτει: «κοροϊδεύουμε τους πιστούς αφήνοντάς τους να πιστεύουν ότι πρόκειται για θαύμα. Αυτό είναι απαράδεκτο, δεν μας τιμάει».
Ο ίδιος αποδίδει την απάτη στους καθολικούς σταυροφόρους οι οποίοι επινόησαν το «θαύμα» πριν μερικούς αιώνες και δυστυχώς συνεχίστηκε αργότερα από το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο[64][65]. Επίσης, ο Μητροπολίτης Πέτρας Κορνήλιος, ο αρχαιότερος της Αδελφότητας και δύο φορές τοποτηρητής του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, που το Άγιο Φως το 2001 βγήκε από τα χέρια του, επιβεβαίωσε την παλιότερη συνέντευξή του στην εκπομπή Γκρίζες Ζώνες[66], λέγοντας ότι και ο ίδιος είχε ανάψει τα κεριά του Αγίου Φωτός από την Κανδήλα, περιέγραψε δε με πάσα λεπτομέρεια τι είδε όταν μπήκε στον Πανάγιο Τάφο αναμμένη Κανδήλα και πρόσθεσε: «Εγώ ξέρω ότι βρήκα το καντήλι αναμμένο και αναμμένο το άφησα. Θαύμα με ραντεβού κάθε χρόνο δεν γίνεται» .
Τέλος, στο βιβλίο του ο δημοσιογράφος αναφέρει το χρονικό της διαγραφής της λέξης «θαύμα» από την επίσημη ιστοσελίδα του Πατριαρχείου στις 23/6/2018 με εντολή του Πατριάρχη Θεόφιλου Γ’.
Ειδήσεις σήμερα
Μπόρις Κλέιμαν: «Αρνείται τα πάντα» λέει ο δικηγόρος του τερματοφύλακα
Καιρός-Αρναούτογλου: Τοπικές καταιγίδες σαρώνουν τη χώρα το Πάσχα – Άλλα λέει ο Μαρουσάκης [βίντεο]
Ροή Ειδήσεων 
