«Η Ελλάδα είναι ένα συντεταγμένο κράτος, κάθε καταγγελία ελέγχεται και υπάρχουν σε όλες τις περιπτώσεις πορίσματα», ανέφερε ο Παύλος Μαρινάκης κληθείς να σχολιάσει το δημοσίευμα του BBC σύμφωνα με το οποίο το λιμενικό ευθύνεται για τον θάνατο 40 μεταναστών στη Μεσόγειο τα τελευταία τρία χρόνια.

«Τα όσα αναφέρονται στη δημοσίευμα δεν αποδεικνύονται, οι γυναίκες και οι άνδρες του λιμενικού σώζουν καθημερινά δεκάδες και σε κάποιες περιπτώσεις εκατοντάδες ανθρώπινες ζωές» σημείωσε ο κυβερνητικός Εκπρόσωπος προσθέτοντας πως η Ελλάδα σε συνεργασία με την Τουρκία έχουν πετύχει καίρια πλήγματα στα δίκτυα των διακινητών.

Τι λέει το Λιμενικό Σώμα
Από την πλευρά της, η ελληνική ακτοφυλακή απορρίπτει κατηγορηματικά όλες τις κατηγορίες για παράνομες δραστηριότητες. Μάλιστα, όπως αναφέρει το BBC, μέλη της έρευνας που επικοινώνησαν με πρώην αξιωματούχο της ελληνικής ακτοφυλακής, έδειξαν πλάνα από βίντεο που τράβηξαν με τον ίδιο να παραδέχεται ότι μια τέτοια πράξη είναι «προφανώς παράνομη» και «διεθνές έγκλημα».

Το δίκτυο, υποστηρίζει, πως η ελληνική κυβέρνηση έχει κατηγορηθεί για πολιτικές αναγκαστικής επιστροφής – δηλαδή να στέλνει μετανάστες που πέρασαν στη χώρα μας πίσω στην Τουρκία, γεγονός που παραβιάζει τις διατάξεις του διεθνούς δικαίου.

Το άρθρο του BBC

Η ελληνική ακτοφυλακή έχει προκαλέσει το θάνατο δεκάδων μεταναστών στη Μεσόγειο σε διάστημα τριών ετών, όπως αναφέρουν μάρτυρες, συμπεριλαμβανομένων εννέα που ρίχτηκαν σκόπιμα στο νερό.

Οι εννέα είναι ανάμεσα σε περισσότερους από 40 ανθρώπους που φέρονται να έχουν πεθάνει ως αποτέλεσμα του εξαναγκασμού τους να βγουν από τα ελληνικά χωρικά ύδατα ή να τους βγάλουν ξανά στη θάλασσα, αφού έφτασαν σε ελληνικά νησιά, σύμφωνα με ανάλυση του BBC.

Η ελληνική ακτοφυλακή δήλωσε στην έρευνά μας ότι απορρίπτει κατηγορηματικά όλες τις κατηγορίες για παράνομες δραστηριότητες.

Όταν σηκώθηκε από την καρέκλα του, και με το μικρόφωνό του ακόμα ανοιχτό, είπε ότι ήταν «προφανώς παράνομο» και «διεθνές έγκλημα».

Αλλά αυτή είναι η πρώτη φορά που το BBC υπολογίζει τον αριθμό των περιστατικών που υποστηρίζουν ότι υπήρξαν θάνατοι ως αποτέλεσμα των ενεργειών της ελληνικής ακτοφυλακής.

Τα 15 περιστατικά που αναλύσαμε -με ημερομηνία Μάιος 2020-23- είχαν ως αποτέλεσμα 43 θανάτους. Οι αρχικές πηγές ήταν κυρίως τα τοπικά Μέσα Ενημέρωσης, οι ΜΚΟ και η τουρκική ακτοφυλακή.

Σε τέσσερις από αυτές τις περιπτώσεις εξήγησαν πώς είχαν αποβιβαστεί σε ελληνικά νησιά, αλλά τους κυνήγησαν. Σε αρκετά άλλα περιστατικά, οι μετανάστες δήλωσαν ότι τους είχαν βάλει σε φουσκωτές σχεδίες χωρίς μοτέρ, οι οποίες στη συνέχεια ξεφούσκωσαν ή φάνηκε ότι είχαν τρυπηθεί.

Μία από τις πιο ανατριχιαστικές περιγραφές δόθηκε από έναν άνδρα από το Καμερούν, ο οποίος λέει ότι κυνηγήθηκε από τις ελληνικές Αρχές αφού αποβιβάστηκε στο νησί της Σάμου τον Σεπτέμβριο του 2021.

Όπως όλοι οι άνθρωποι από τους οποίους πήραμε συνέντευξη, είπε ότι σχεδίαζε να καταγραφεί σε ελληνικό έδαφος ως αιτών άσυλο.

«Μόλις είχαμε ελλιμενιστεί, και η αστυνομία ήρθε από πίσω», μας είπε. «Υπήρχαν δύο αστυνομικοί ντυμένοι στα μαύρα και άλλοι τρεις με πολιτικά ρούχα. Ήταν μασκοφόροι, μπορούσες να δεις μόνο τα μάτια τους».

Ο ίδιος και δύο άλλοι -ένας άλλος από το Καμερούν και ένας άνδρας από την Ακτή Ελεφαντοστού- μεταφέρθηκαν σε ένα σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής, είπε, όπου τα γεγονότα πήραν τρομακτική τροπή.

«Ξεκίνησαν με τον [άλλο] Καμερουνέζο. Τον πέταξαν στο νερό. Ο άνδρας από την Ακτή Ελεφαντοστού είπε: “Σώστε με, δεν θέλω να πεθάνω…” και τότε τελικά μόνο το χέρι του ήταν πάνω από το νερό και το σώμα του ήταν κάτω. Αργά το χέρι του γλίστρησε κάτω από το νερό και το νερό τον καταπλάκωσε».

Ο συνεντευξιαζόμενος μας λέει ότι οι απαγωγείς του τον χτύπησαν.

«Οι γροθιές έπεφταν βροχή στο κεφάλι μου. Ήταν σαν να χτυπούσαν ένα ζώο». Και τότε λέει ότι τον έσπρωξαν και αυτόν στο νερό -χωρίς σωσίβιο. Κατάφερε να κολυμπήσει μέχρι την ακτή, αλλά τα πτώματα των άλλων δύο -του Sidy Keita και του Didier Martial Kouamou Nana- ανασύρθηκαν στις τουρκικές ακτές.

Οι δικηγόροι των επιζώντων ζητούν από τις ελληνικές Αρχές να ανοίξουν υπόθεση διπλής δολοφονίας.

Νεκρική σιγή: Δολοφονώντας στη Μεσόγειο

Τον Ιούνιο του 2023, μια υπερφορτωμένη μηχανότρατα αναποδογυρίζει μπροστά από περιπολικό σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής. Περισσότεροι από 600 άνδρες, γυναίκες και παιδιά πεθαίνουν στο νερό. Ποιος όμως ευθύνεται, φταίει η ακτοφυλακή;

Ένας άλλος άνδρας, από τη Σομαλία, είπε στο BBC ότι τον Μάρτιο του 2021 είχε συλληφθεί από τον ελληνικό στρατό κατά την άφιξή του στο νησί της Χίου, ο οποίος στη συνέχεια τον παρέδωσε στην ελληνική ακτοφυλακή.

Είπε ότι οι λιμενικοί του έδεσαν τα χέρια πίσω από την πλάτη του, πριν τον ρίξουν στο νερό.

«Με πέταξαν δεμένο με φερμουάρ στη μέση της θάλασσας. Ήθελαν να πεθάνω», είπε.
Είπε ότι κατάφερε να επιβιώσει επιπλέοντας στην πλάτη του, πριν το ένα του χέρι ελευθερωθεί από το δέσιμο. Αλλά η θάλασσα ήταν φουρτουνιασμένη και τρεις από την ομάδα του πέθαναν. Ο συνεντευξιαζόμενός μας κατάφερε να φτάσει στη στεριά, όπου τελικά εντοπίστηκε από την τουρκική ακτοφυλακή.

Στο περιστατικό με τις περισσότερες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές -τον Σεπτέμβριο του 2022- ένα σκάφος που μετέφερε 85 μετανάστες αντιμετώπισε πρόβλημα κοντά στο ελληνικό νησί της Ρόδου, όταν η μηχανή του έσβησε.

Ο Μοχάμεντ από τη Συρία μας είπε ότι κάλεσαν την ελληνική ακτοφυλακή για βοήθεια -η οποία τους φόρτωσε σε μια βάρκα, τους επέστρεψε στα τουρκικά ύδατα και τους έβαλε σε σωσίβιες λέμβους. Ο Μοχάμεντ λέει ότι η σχεδία που δόθηκε σε αυτόν και την οικογένειά του δεν είχε κλείσει σωστά τη βαλβίδα της.

«Το πρώτο παιδί που πέθανε ήταν ο γιος της ξαδέλφης μου… Μετά από αυτό ήταν ένα προς ένα. Άλλο ένα παιδί, άλλο ένα παιδί, και μετά εξαφανίστηκε ο ίδιος ο ξάδερφός μου. Μέχρι το πρωί είχαν πεθάνει επτά ή οκτώ παιδιά. Τα παιδιά μου δεν πέθαναν μέχρι το πρωί… Λίγο πριν φτάσει η τουρκική ακτοφυλακή».

Ο ελληνικός νόμος επιτρέπει σε όλους τους μετανάστες που ζητούν άσυλο να καταγράψουν το αίτημά τους σε αρκετά από τα νησιά σε ειδικά κέντρα καταγραφής.

Όμως οι συνεντευξιαζόμενοί μας -με τους οποίους ήρθαμε σε επαφή με τη βοήθεια του οργανισμού υποστήριξης μεταναστών Consolidated Rescue Group- είπαν ότι συνελήφθησαν πριν προλάβουν να φτάσουν σε αυτά τα κέντρα. Είπαν ότι οι άνδρες αυτοί θα λειτουργούσαν προφανώς μυστικά -μη ένστολοι και συχνά μασκοφόροι.

Οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων υποστηρίζουν ότι χιλιάδες άνθρωποι που ζητούν άσυλο στην Ευρώπη έχουν αναγκαστεί παράνομα να επιστρέψουν από την Ελλάδα στην Τουρκία και τους έχει αρνηθεί το δικαίωμα να ζητήσουν άσυλο, το οποίο κατοχυρώνεται στο διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της ΕΕ.

Ο Αυστριακός ακτιβιστής Fayad Mulla μας είπε ότι ανακάλυψε ο ίδιος πόσο μυστικές φαίνεται να είναι τέτοιες επιχειρήσεις τον περασμένο Φεβρουάριο, στο ελληνικό νησί της Λέσβου.

Οδηγώντας προς την τοποθεσία μιας υποτιθέμενης αναγκαστικής επιστροφής έπειτα από μια πληροφορία, τον σταμάτησε ένας άνδρας με κουκούλα -ο οποίος αργότερα αποκαλύφθηκε ότι εργαζόταν για την αστυνομία.

Είπε ότι η αστυνομία επιχείρησε στη συνέχεια να διαγράψει το υλικό της στιγμής που τον σταμάτησε από την κάμερα του και να τον κατηγορήσει για αντίσταση κατά αστυνομικού. Τελικά, δεν ελήφθησαν περαιτέρω μέτρα.

Δύο μήνες αργότερα, σε ένα παρόμοιο μέρος, ο κ. Mulla κατάφερε να γυρίσει μια αναγκαστική επιστροφή, η οποία δημοσιεύθηκε από τους New York Times.

Μια ομάδα που περιλάμβανε γυναίκες και μωρά ξεφορτώθηκε από το πίσω μέρος ενός φορτηγού χωρίς διακριτικά και κατέβηκε από μια προβλήτα σε μια μικρή βάρκα.

Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν σε ένα σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής πιο μακριά από την ακτογραμμή, μεταφέρθηκαν στη θάλασσα και στη συνέχεια επιβιβάστηκαν σε μια σχεδία όπου αφέθηκαν να παρασυρθούν.

Αργότερα διασώθηκαν από την τουρκική ακτοφυλακή.

Δείξαμε αυτό το υλικό -το οποίο το BBC έχει επαληθεύσει- στον Δημήτρη Μπαλτάκο, τον πρώην επικεφαλής ειδικών επιχειρήσεων της ελληνικής ακτοφυλακής.

Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης αρνήθηκε να κάνει εικασίες σχετικά με το τι έδειχνε το υλικό -έχοντας αρνηθεί, νωρίτερα στη συνομιλία μας, ότι η ελληνική ακτοφυλακή θα έκανε ποτέ κάτι παράνομο. Αλλά κατά τη διάρκεια ενός διαλείμματος, καταγράφηκε να λέει σε κάποιον εκτός λήψης στα ελληνικά:

«Δεν τους έχω πει πολλά, σωστά; Είναι πολύ ξεκάθαρο, έτσι δεν είναι; Δεν είναι πυρηνική φυσική. Δεν ξέρω γιατί το έκαναν μέρα μεσημέρι… Είναι… προφανώς παράνομο. Είναι ένα διεθνές έγκλημα».

Το υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής της Ελλάδας δήλωσε στο BBC ότι το υλικό ερευνάται επί του παρόντος από την ανεξάρτητη Εθνική Αρχή Διαφάνειας της χώρας.

Μια ερευνητική δημοσιογράφος με την οποία μιλήσαμε και η οποία εδρεύει στο νησί της Σάμου λέει ότι άρχισε να συνομιλεί με ένα μέλος των ελληνικών ειδικών δυνάμεων μέσω της εφαρμογής γνωριμιών Tinder.

Όταν της τηλεφώνησε από ένα «πολεμικό πλοίο», όπως το περιέγραψε, η Romy van Baarsen τον ρώτησε περισσότερα για τη δουλειά του -και τι συνέβη όταν οι δυνάμεις του εντόπισαν μια βάρκα προσφύγων.

Εκείνος απάντησε ότι «τα οδηγούν πίσω» και είπε ότι τέτοιες εντολές είναι «από τον υπουργό», προσθέτοντας ότι θα τιμωρούνταν αν δεν κατάφερναν να σταματήσουν μια βάρκα. Η Ελλάδα ανέκαθεν αρνιόταν ότι γίνονται οι λεγόμενες «απωθήσεις».

Η Ελλάδα αποτελεί δίοδο εισόδου στην Ευρώπη για πολλούς μετανάστες. Πέρυσι, υπήρξαν 263.048 θαλάσσιες αφίξεις στην Ευρώπη, με την Ελλάδα να δέχεται 41.561 (16%) από αυτές. Η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία με την ΕΕ το 2016 για να σταματήσει τη διέλευση μεταναστών και προσφύγων στην Ελλάδα, αλλά δήλωσε το 2020 ότι δεν μπορεί πλέον να την εφαρμόσει.

Κοινοποιήσαμε τα ευρήματα της έρευνάς μας στην ελληνική ακτοφυλακή. Αυτό απάντησε ότι το προσωπικό του εργαζόταν «ακούραστα με απόλυτο επαγγελματισμό, έντονο αίσθημα ευθύνης και σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή και τα θεμελιώδη δικαιώματα», προσθέτοντας ότι «συμμορφώνονται πλήρως με τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας».

Και πρόσθεσε: «Θα πρέπει να τονιστεί ότι από το 2015 έως το 2024, το Ελληνικό Λιμενικό Σώμα έχει διασώσει 250.834 πρόσφυγες/μετανάστες σε 6.161 περιστατικά στη θάλασσα. Η άψογη εκτέλεση αυτής της ευγενούς αποστολής έχει αναγνωριστεί θετικά από τη διεθνή κοινότητα».

Η ελληνική ακτοφυλακή έχει επικριθεί στο παρελθόν για τον ρόλο της στο μεγαλύτερο ναυάγιο μεταναστών στη Μεσόγειο εδώ και μια δεκαετία. Περισσότεροι από 600 άνθρωποι εικάζεται ότι έχασαν τη ζωή τους μετά τη βύθιση του Adriana, στην οριοθετημένη περιοχή διάσωσης της Ελλάδας τον περασμένο Ιούνιο.