Ακόμη και κινητά πράγματα από την προσωπική περιουσία των οφειλετών, όπως βιβλία, μουσικά όργανα, εργαλεία τέχνης που προορίζονται για την επιστημονική ή καλλιτεχνική και γενικότερα την πνευματική μόρφωση και ανάπτυξη των ιδίων και των οικογενειών τους επιτρέπεται πλέον να κατάσχονται για χρέη προς τις τράπεζες και προς ιδιώτες, ενώ με τις παλαιότερες διατάξεις θεωρούνταν ακατάσχετα! Ως μόνα ακατάσχετα από τις τράπεζες και τους λοιπούς ιδιώτες πιστωτές θεωρούνται πλέον τα κινητά πράγματα τα οποία είναι απολύτως αναγκαία για τη στοιχειώδη διαβίωση του οφειλέτη, όπως τα ρούχα, τα κλινισκεπάσματα και τα έπιπλα!

Αντιθέτως, ως ακατάσχετα από το Δημόσιο εξακολουθούν να θεωρούνται, εκτός από τα απολύτως αναγκαία για τη στοιχειώδη διαβίωση του οφειλέτη, τα ποσά των μισθών και των συντάξεων μέχρι το όριο των 1.000 ευρώ το μήνα και μέχρι το 50% του ποσού πάνω από τα 1.000 και μέχρι τα 1.500 ευρώ, καθώς επίσης και οι καταθέσεις μέχρι του ποσού των 1.250 ευρώ.

Επιπλέον, με το νέο καθεστώς που προβλέπει ο ν. 4335/2015, από την 1η-1-2016 επιτρέπονται κατασχέσεις καταθέσεων και μετοχών τις οποίες κατέχουν οφειλέτες μη εξυπηρετούμενων τραπεζικών και λοιπών δανείων. Συγκεκριμένα, σε κάθε περίπτωση ληξιπρόθεσμου δανειακού χρέους προς τράπεζα ή ιδιώτη το απόρρητο των τραπεζικών καταθέσεων και των μετοχών του οφειλέτη αίρεται έναντι του πιστωτή. Η άρση του απορρήτου ισχύει μόνο μέχρι το χρηματικό ποσό που απαιτείται για την ικανοποίηση του δανειστή.

Ο ν. 4335/2015 καθιέρωσε εξάλλου επαχθέστερο καθεστώς πλειστηριασμών για τους οφειλέτες των τραπεζικών και λοιπών ιδιωτικών χρεών. Συγκεκριμένα, ο νόμος αυτός προβλέπει ότι για πλειστηριασμούς ακινήτων που πραγματοποιούνται προκειμένου να εισπραχθούν ληξιπρόθεσμα χρέη προς τις τράπεζες ή προς ιδιώτες η τιμή εκκίνησης προσδιορίζεται πλέον με βάση τις εμπορικές αξίες των ακινήτων κι όχι με βάση τις αντικειμενικές τιμές τους. Δηλαδή τα ακίνητα των οφειλετών μπορούν σε αυτές τις περιπτώσεις να εκποιούνται έναντι πινακίου φακής! Αντιθέτως, για τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο οι πλειστηριασμοί των ακινήτων των οφειλετών μπορούν να ξεκινούν με τιμές εκκίνησης οι οποίες εξακολουθούν να προσδιορίζονται με βάση τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων που αυτή τη στιγμή στις περισσότερες περιοχές της χώρας είναι υψηλότερες των εμπορικών τιμών τους.

Οι παραπάνω βασικές αλλαγές στις διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και τα όσα διαφορετικά ορίζει σε ορισμένες περιπτώσεις ο Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων παρουσιάζονται αναλυτικά σε διευκρινιστική εγκύκλιο που εξέδωσε ο διοικητής της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων Γ. Πιτσιλής και απέστειλε πρόσφατα σε όλες τις ΔΟΥ της χώρας. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι η εγκύκλιος εκδόθηκε από τον κ. Πιτσιλή με καθυστέρηση τουλάχιστον ενός έτους και τριών μηνών από την ημερομηνία έναρξης εφαρμογής των διατάξεων του συγκεκριμένου νόμου (1η-1-2016)!

Αναλυτικά, οι πιο σημαντικές αλλαγές στις διαδικασίες κατασχέσεων και πλειστηριασμών που επήλθαν από την 1η-1-2016 με το ν. 4335/2015 είναι οι ακόλουθες:

1) Τα κατασχεμένα ακίνητα πλέον εκτιμώνται με βάση την εμπορική αξία αυτών κατά το χρόνο της κατάσχεσης. Η αξία αυτή ορίζεται και ως τιμή πρώτης προσφοράς. Πριν επέλθει η τροποποίηση αυτή ίσχυε η κατ’ εκτίμηση αξία από το δικαστικό επιμελητή ή τον προσληφθέντα πραγματογνώμονα, η οποία δεν μπορούσε να υπολείπεται της αντικειμενικής αξίας, και ο προσδιορισμός της τιμής πρώτης προσφοράς γινόταν στα 2/3 της εκτιμηθείσας αξίας ή στην αντικειμενική αξία αντίστοιχα.
Ωστόσο, ειδικά για τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο ισχύουν οι διατάξεις του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων σύμφωνα με τις οποίες:

* Ο προσδιορισμός της αξίας των ακινήτων που έχουν κατασχεθεί και πρόκειται να βγουν σε πλειστηριασμό γίνεται κατ’ εκτίμηση του κατασχόντα ή του πραγματογνώμονα εάν η εκτίμηση αυτών απαιτεί ειδικές γνώσεις και ο προσδιορισμός της τιμής πρώτης προσφοράς επιτρέπεται να γίνει στο μισό της εκτιμηθείσας αξίας ή μέχρι και τα 4/5 αυτής ανάλογα με το ύψος της οφειλής.

* Ειδικά δε για τα ακίνητα που βρίσκονται σε περιοχή όπου ισχύει το σύστημα του αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων για τον υπολογισμό του φόρου μεταβίβασης, η τιμή πρώτης προσφοράς δεν μπορεί να υπολείπεται της αξίας αυτής, όπως ισχύει κατά το χρόνο επιβολής της κατάσχεσης ή κατά το χρόνο έκδοσης του προγράμματος πλειστηριασμού αντίστοιχα.

2) Καταργήθηκαν κατηγορίες ακατάσχετων με αποτέλεσμα να εξαιρούνται πλέον από την κατάσχεση για χρέη προς τις τράπεζες και τον λοιπό ιδιωτικό τομέα μόνο τα πράγματα που είναι απολύτως απαραίτητα για τις στοιχειώδεις ανάγκες διαβίωσης του οφειλέτη και της οικογένειάς του, και προκειμένου για πρόσωπα που με την προσωπική τους εργασία αποκτούν όσα τους χρειάζονται για να ζήσουν, τα πράγματα τα οποία είναι απαραίτητα για την εργασία τους. Οσον αφορά τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο, εξακολουθούν να ισχύουν οι διατάξεις του ΚΕΔΕ περί ακατάσχετων.

3) Επήλθε σύντμηση της προθεσμίας για τις αναγγελίες δανειστών με επίδοσή τους στον υπάλληλο του πλειστηριασμού το αργότερο 5 ημέρες πριν από τον πλειστηριασμό (αντί της 15νθήμερης προθεσμίας μετά τον πλειστηριασμό όπως ίσχυε), ενώ μέσα στην ίδια προθεσμία πρέπει να κατατεθούν και τα έγγραφα που αποδεικνύουν την απαίτηση.

4) Το απόρρητο των κάθε μορφής καταθέσεων σε πιστωτικά ιδρύματα, καθώς και των άυλων μετοχών που καταχωρίζονται στο Σύστημα Αϋλων Τίτλων (ΣΑΤ) του Κεντρικού Αποθετηρίου Αξιών δεν ισχύει έναντι του δανειστή που έχει δικαίωμα κατάσχεσης της περιουσίας του δικαιούχου της κατάθεσης ή της μετοχής. Το απόρρητο αίρεται μόνο για το χρηματικό ποσό που απαιτείται για την ικανοποίηση του δανειστή.

Γιώργος Παλαιτσάκης
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου