Αναλυτικά το μήνυμά του έχει ως εξής:

Αδελφοί μου και τέκνα μου εν Κυρίω αγαπητά,

«Ο αχώρητος παντί… εχωρήθη εν γαστρί… και μη εκστάς της φύσεως μετέσχε του ημετέρου φυράματος»

Μια καινούρια ανθρωπότητα χάραξε μέσα στο ευτελές Σπήλαιο και τα ταπεινά σπάργανα της Βηθλεέμ. Εκστατικοί αναφωνούμε «τι το δράμα τούτο ο… τεθέαμαι;» κατασπαζόμενοι θεοπρεπώς «το βρέφος το τεχθέν». Μέσα από τη Λατρεία και την έκπληξη προβάλλει η ερώτηση: Γιατί ο Θεός έγινε άνθρωπος; Αναπάντεχες ηχούν οι απαντήσεις, ψηλαφητή όμως πραγματικότητα μέσα στη ζωή της Εκκλησίας μας. Ο Θεός έγινε άνθρωπος για να θεοποιηθεί ο άνθρωπος. Σκοπός του ανθρώπου από τη δημιουργία του ήταν να υποδεχθεί τον Θεό. Με τη γέννηση του Χριστού ο άνθρωπος πραγματώνει το σκοπό του, γίνεται αληθινός. Η θεοποίησή του είναι η αλήθεια του. Ο Χριστός, το νέο παιδίον, ο «πρωτότοκος πάσης κτίσεως», το Βρέφος της Βηθλεέμ, είναι το αρχέτυπο του ανθρώπου. Στο πρόσωπο του Σαρκωθέντος Κυρίου γίναμε αληθινά παιδιά του Θεού.

Μια καινούργια θέαση του χρόνου και της Ιστορίας θεμελιώνεται στη Φάτνη. Η κτίση νοηματοδοτείται από τον «άχρονον Υιόν», η Ιστορία από τα Έσχατα. Οι δυνατότητες του ανθρώπου γίνονται απέραντες, φθάνουν στις εσχατιές του ανθρώπινου είναι.

Ωστόσο το Σπήλαιο υπήρξε ευτελές. Την ίδια στιγμή που η ανθρωπότητα προσέφερε με χάρη και ωραιότητα την Παναγία ως καρπό των κτισμάτων, την ίδια στιγμή «επέστη… καιρός ο της γεννήσεως και τόπος ην ουδείς τω καταλύματι». Σήμερα οι άνθρωποι αισθανόμαστε τη δύναμη του κακού να συμπλέκεται τόσο συχνά με το ανθρώπινο μεγαλείο. Απ’ τη μια ο άνθρωπος, όχι απλώς σοφός, όπως ονομάστηκε, αλλά ταξιδιώτης και ερευνητής του σύμπαντος, παρατηρητής επίσης και κατά κάποιο τρόπο διαμορφωτής της πραγματικότητας του μικρόκοσμου, όπως εκπληκτικά μας βεβαιώνει η σύγχρονη φυσική. Κορυφαίοι βέβαια ανάμεσα στα ανθρώπινα θαυμαστά οι τόσοι παλαιοί και σύγχρονοι άγιοι του Θεού· αυτοί που από τη γη μας δείχνουν ανυποχώρητα τον ουρανό. Απ’ την άλλη η ανθρώπινη μικρότητα συχνά ασφυκτική. Τραγωδίες μικρής και μεγάλης κλίμακας· κοινός παράγοντας ο εγωισμός και η αλαζονεία. Πόλεμοι, τυραννικά καθεστώτα, αδικία, ανισότητα και πόνος, όλη αυτή η αρχαία κληρονομιά της ανθρωπότητας κάνει καθημερινά αισθητή την παρουσία της. Ο ανθρώπινος ναρκισσισμός προσβλέπει σε ένα παντοδύναμο μετα-άνθρωπο, σε μια αχαλίνωτη βούληση που περιφρονεί ακόμη και τη φυσική τάξη των πραγμάτων, προσβάλλοντας τη δημιουργία του Θεού. Και μ’ όλα αυτά οι στρατιές των ξεριζωμένων και εξαπατημένων ανθρώπων που μετακινούνται αναζητώντας ελπίδα. Μετανάστες και πρόσφυγες, ανάμεσά τους και ασυνόδευτα παιδιά, γίνονται πρόβλημα και κρίση για όλους μας, αποδιοργανώνοντας και διακινδυνεύοντας τη ζωή τους, θύματα οι ίδιοι των συμφερόντων και των ισχυρών της γης. Θα ήθελα να πω στους συνανθρώπους μας: Μην ξεχνάτε μέσα στις περιπέτειές σας ότι σας συνοδεύει ο Θεός. Είναι τόσο χαρακτηριστικός ο ευαγγελιστής Ματθαίος όταν εξιστορεί τη φυγή στην Αίγυπτο. Άγγελος καθοδηγούσε στο δρόμο της προσφυγιάς, Άγγελος στο δρόμο της επιστροφής στην πατρίδα. Όλα ήταν τελικά κάτω από τη σκέπη του Θεού. Ζούμε λοιπόν όλοι μας αυτή την ακατανόητη και oδυνηρή παρουσία του κοσμοκράτορος «του σκότους του αιώνος τούτου» μέσα στη δημιουργία του Θεού του παντοκράτορος.

Είναι το αίνιγμα του κακού, το παράλογο, το αδιανόητο κάποτε, κακό. Και όμως, αν θέλουμε μπορούμε πάντα να διαβλέπουμε, πίσω από το παράλογο, τον Σαρκωθέντα Θεό να σέβεται τις επιλογές της αποστασίας μας και να μας αγαπά ταυτόχρονα. Είναι Αυτός που προσφέρει καινούς… ουρανούς και γην καινήν». Είναι αυτός που «εξήλθε νικών και ίνα νικήση». Και είναι πάντα ο αντιλεγόμενος.

Αδελφοί μου και τέκνα μου εν Κυρίω αγαπητά,

Ας ταχθούμε με το μέρος του Νικητή της Ιστορίας. Ας προσφέρουμε στο Παιδίον «αρετάς αντί μύρου»· κόπο για το Θεό και τον αδελφό. Ας είναι φέτος η καλλιέργεια των χριστουγεννιάτικων δένδρων, όπως έγραψε ένας μεγάλος της Λογοτεχνίας του 20ού αιώνα, ευκαιρία όχι απλώς για νοσταλγία, αλλά για αγώνα. Αγώνα για τη δικαιοσύνη και το γκρέμισμα των αμαρτωλών κατεστημένων γύρω μας και μέσα μας. Ας μη συνθηκολογούμε με τις δυνάμεις του κακού. Ας αναγνωρίσουμε σε κάθε άνθρωπο δίπλα μας, στον πεινασμένο, στον ξένο, στον φυλακισμένο, στον άρρωστο, τον ελάχιστο αδελφό του Χριστού. Ας αναγνωρίσουμε επίσης γύρω μας την ομορφιά του κόσμου, φανερή και κρυμμένη. Ας είναι φέτος τα Χριστούγεννα ευκαιρία αληθινής Λατρείας. Ας μην παραμείνει το Σπήλαιο ευτελές.

Αδελφοί μου,

Όσο παράλογο είναι το κακό τόσο αδιανόητα τα Χριστούγεννα χωρίς Χριστό. Εύχομαι σε όλους αληθινά και ευλογημένα Χριστούγεννα!

Χριστός γεννάται δοξάσατε λοιπόν,

«Θεός το τεχθέν η δε μήτηρ παρθένος,

τι μείζον άλλο καινόν είδεν η κτίσις;»