Παράλληλα, ανακοινώθηκε από το Ίδρυμα Ωνάση ένα ολιστικό πρόγραμμα δράσεων, για την ανοικοδόμηση του τομέα των Μεταμοσχεύσεων και της Δωρεάς Οργάνων στην Ελλάδα.

Παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Προκόπιου Παυλόπουλου, του Πρωθυπουργού και Προέδρου της Ελληνικής Κυβέρνησης κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, του Πατριάρχη Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής κ. Θεόδωρου Β΄, του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμου Β΄ και πλήθους εκπροσώπων από την Πολιτειακή, Πολιτική και Εκκλησιαστική Ηγεσία και την επιστημονική κοινότητα, πραγματοποιήθηκε, τη Δευτέρα 9 Δεκεμβρίου, η τελετή έναρξης των κατασκευαστικών εργασιών του Ωνάσειου Εθνικού Μεταμοσχευτικού Κέντρου.

Η αρχή είχε γίνει στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, πριν από περίπου έναν χρόνο, στις 31.10.2018, με την ανακοίνωση της απόφασης δημιουργίας του Ωνάσειου Εθνικού Μεταμοσχευτικού Κέντρου (ΩΕΜΕΚ), από το Ίδρυμα Ωνάση. Σήμερα, το όραμα αρχίζει να γίνεται πραγματικότητα: το ΩΕΜΕΚ ξεκινά να κατασκευάζεται και η Ελλάδα σε 3,5 χρόνια από τώρα θα αποκτήσει ένα νοσοκομείο αφιερωμένο στις μεταμοσχεύσεις συμπαγών οργάνων, προσφέροντας παράλληλα υψηλές υπηρεσίες υγείας στην Παιδοκαρδιολογία και Παιδοκαρδιοχειρουργική.

Μετά το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο (ΩΚΚ), που ύστερα από 27 χρόνια λειτουργίας αποτελεί πλέον συνώνυμο της ιατρικής καινοτομίας και πρωτοπορίας, μια νέα δωρεά εθνικής εμβέλειας από το Ίδρυμα Ωνάση βρίσκει τη θέση της μέσα στην Αθήνα. Ένα κέντρο ευρύτερης συνεργασίας που θα ενώσει δυνάμεις εντός και εκτός συνόρων, ένα νοσοκομείο που θα προάγει την καινοτομία και την αριστεία συναντώντας την ψηφιακή εποχή, ένας καταλύτης που θα ενεργοποιήσει τις δυνάμεις αλτρουισμού της κοινωνίας, ένα νοσοκομείο για όλους, με μέριμνα και για τον ανασφάλιστο ασθενή.

Ο Πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης αφού εξήρε τη συνεισφορά του Ιδρύματος Ωνάση στην Κοινωφέλεια, δήλωσε: «Στη θεμελίωση του Ωνάσειου Μεταμοσχευτικού Κέντρου συγκλίνουν, σήμερα, τρία ρεύματα με πολύ βαθιές ρίζες στην ελληνική κοινωνία: Η αλληλεγγύη και το αίσθημα ευθύνης της Κοινωνίας των Πολιτών· η προθυμία της Πολιτείας να συνεργαστεί με ιδιώτες και με ιδρύματα, εκεί όπου οι κρατικές δομές δεν επαρκούν· και βέβαια, κ. Πρόεδρε, μια μακρά παράδοση εθνικής ευεργεσίας, στην οποία ανέκαθεν πρωταγωνιστούσαν Έλληνες που πρόκοψαν και μεγαλούργησαν εντός και εκτός Ελλάδας, αλλά δεν ξέχασαν ποτέ την πατρίδα τους. Σε αυτή την ξεχωριστή παράδοση εγγράφεται και η δραστηριότητα του Ιδρύματος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης». Ακολουθώντας το παράδειγμα των μεγάλων ευεργετών του 19ου αιώνα, ο Αριστοτέλης Ωνάσης, στη διαθήκη του, αφιέρωσε τη μισή περιουσία του σε κοινωφελείς σκοπούς – το μισό του πλούτου του, στους συμπολίτες του. Τώρα, αυτές οι πράξεις διαδεδομένης ευεργεσίας είναι συνηθισμένες. Τότε, όμως, ήταν αρκετά ασυνήθιστη και τολμηρή και καινοτόμα η πρωτοβουλία του. Αυτό το όραμά του το συνεχίζουν πανάξια οι άνθρωποι του Ιδρύματος. Συνδέοντάς το πάντα με τις ανάγκες των καιρών. Και προσδίδοντας περιεχόμενο σε μια σειρά κρίσιμων τομέων: στην Υγεία, στην Παιδεία και στον Πολιτισμό. Η χώρα, άλλωστε, έχει σήμερα περισσότερο παρά ποτέ την ανάγκη ενός ενιαίου πλαισίου δράσης στον τομέα των Μεταμοσχεύσεων. Δεν αρκούν μόνο τα κτίρια. Το είπατε πολύ καλά, κ. Πρόεδρε: Χρειάζονται και δότες, χρειάζεται και σύστημα, χρειάζεται και διαδικασία, και γι’ αυτό και εκτιμώ ως ιδιαίτερα σημαντική την εκπόνηση ενός Εθνικού Σχεδίου Μεταμοσχεύσεων, υπό την εποπτεία των καθηγητών, του κ. Μόσιαλου και του κ. Παπαλόη, που θα εξοπλίσει την Πολιτεία με έναν ασφαλή οδηγό ανάπτυξης του Συστήματος. Θέλω να τηρήσετε το χρονοδιάγραμμά σας για τον Ιούνιο του 2020. Και θέλω να γνωρίζετε ότι κι εγώ προσωπικά, αλλά και το Υπουργείο Υγείας, θα εφαρμόσουμε τις προτάσεις σας για να μπορέσουμε να αντιστρέψουμε την αρνητική εικόνα η οποία επικρατεί σήμερα στη χώρα. Θέλω να σταθώ, επίσης, στην πρωτοβουλία που αναλαμβάνετε για να χρηματοδοτήσετε επτά Συντονιστές Μεταμοσχεύσεων σε ισάριθμα νοσοκομεία επί έναν χρόνο. Μέχρι, δηλαδή, η Πολιτεία να διαθέτει ένα συνεκτικό σχέδιο, το οποίο να μπορεί να θέσει σε εφαρμογή. Το Μητρώο Δωρητών θα πρέπει να εμπλουτιστεί. Καταλαβαίνω ότι ο αριθμός σήμερα είναι ακόμα εξαιρετικά χαμηλός, γύρω στους 4.000. Ίσως πρέπει να το αλλάξουμε αυτό με μια πρωτοβουλία που θα αναλάβουμε πρώτα απ’ όλα εμείς οι ίδιοι οι βουλευτές, μετά τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, να εγγραφούμε στο Μητρώο των Δωρητών. Αλλά και με ενημερωτικές καμπάνιες, για να ευαισθητοποιηθούν οι πολίτες. Και, βέβαια, κομβικό ρόλο θα αναλάβουν οι γιατροί και οι νοσηλευτές, κυρίως αυτοί που εργάζονται σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, που βρίσκονται αντιμέτωποι και πρέπει να διαχειριστούν το δράμα ενός εγκεφαλικού θανάτου, την οικογένεια, η οποία πρέπει να διαχειριστεί αυτή την τραγική κατάσταση, ταυτόχρονα, όμως, και την υποχρέωση και την ευθύνη που απορρέουν από ένα τέτοιο τραγικό γεγονός, που μέσα από τον θάνατο μπορεί να οδηγήσει και πάλι στη ζωή.».

Από τη μεριά του, ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση κ. Αντώνης Παπαδημητρίου ανέφερε: «Σήμερα ξεκινάμε ένα νέο Ωνάσειο. Ένα νέο νοσοκομείο. Το Ωνάσειο Εθνικό Μεταμοσχευτικό Κέντρο. Η μεταμόσχευση είναι ένα όραμα που μας περιέχει όλους. Μας περιμένει στο μέλλον, αρκεί να αναλάβουμε τις ευθύνες μας σήμερα. Αρκεί να δώσουμε σήμερα ένα κομμάτι του καλύτερού μας εαυτού. Σήμερα, βρισκόμαστε εδώ για την έναρξη των κατασκευαστικών εργασιών του Ωνάσειου Εθνικού Μεταμοσχευτικού Κέντρου, αλλά και για την έναρξη μιας εθνικής προσπάθειας, για την οποία δέσμευση όλων μας πρέπει να είναι ότι θα την φέρουμε εις πέρας.» Παράλληλα, ανακοίνωσε ένα σύνολο δράσεων για την ανάταξη του συστήματος υγείας, με κομβικής σημασίας εκείνη της εκπόνησης Εθνικού Σχεδίου για τις Μεταμοσχεύσεις: «Εξασφαλίζοντας τη συναίνεση της Πολιτείας, στηρίζουμε και αναθέτουμε την εκπόνηση ενός Εθνικού Σχεδίου Μεταμοσχεύσεων από ομάδα επιστημόνων του London School of Economics, με επικεφαλής τους διακεκριμένους καθηγητές Ηλία Μόσιαλο και Βασίλη Παπαλόη. Η ομάδα έχει ήδη ξεκινήσει έρευνα για τη χαρτογράφηση της ελληνικής κατάστασης, τα συμπεράσματα της οποίας αναμένεται να δημοσιευτούν και να διατεθούν στην ελληνική Πολιτεία τον Ιούνιο του 2020.»

Με τη σειρά του, ο Πρόεδρος του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου, κ. Ιωάννης Ν. Μπολέτης, στάθηκε στη δικτύωση και ενίσχυση των υπόλοιπων μεταμοσχευτικών μονάδων που θα επιτευχθεί με τη δημιουργία του ΩΕΜΕΚ: «Το Ωνάσειο Εθνικό Μεταμοσχευτικό Κέντρο δεν δημιουργείται για να αντικαταστήσει τις άλλες Μονάδες Μεταμόσχευσης, αλλά για να τις υποστηρίξει και να συνεργαστεί στενά μαζί τους. Γι’ αυτό και η λειτουργία του βασίζεται σε κάτι ασυνήθιστο για την Ελλάδα, αλλά συχνό στις προηγμένες υγειονομικά χώρες, που δεν είναι άλλο παρά η λειτουργία δικτύων για την υλοποίηση του κάθε μεταμοσχευτικού προγράμματος.»

Την έναρξη των εργασιών του ΩΕΜΕΚ χαιρέτισε ο νέος πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων κ. Γεώργιος Παπαθεοδωρίδης: «Μεταφέροντας τα συναισθήματα όλων των ανθρώπων του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων, μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι είναι πολύ μεγάλη η ικανοποίηση και η προσμονή για αυτό που σηματοδοτεί η σημερινή εκδήλωση, η τελετή έναρξης των εργασιών για την ανέγερση του ΩΕΜΕΚ, αφού το Κέντρο αυτό θα αποτελέσει μια νέα σημαντικότατη δομή στο Συστήμα Υγείας και θα δώσει νέα πνοή και σημαντική ώθηση στο πεδίο των μεταμοσχεύσεων στη χώρα μας.»

Την τελετή έναρξης των εργασιών τίμησε με την παρουσία του απευθύνοντας χαιρετισμό ο Διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την Ευρώπη, κ. Χανς Κλουγκ.

Την τελετή έναρξης των εργασιών του Ωνάσειου Εθνικού Μεταμοσχευτικού Κέντρου ευλόγησε ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής κ. Θεόδωρος Β΄, ενώ την ευχή του έδωσε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος.

Τον συντονισμό της εκδήλωσης ανέλαβε η Διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση, κα Αφροδίτη Παναγιωτάκου.

Ο επίλογος δόθηκε με μια δέσμευση: ο Πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση κ. Αντώνης Παπαδημητρίου, ο Πρόεδρος του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου κ. Ιωάννης Μπολέτης και ο Πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων κ. Γεώργιος Παπαθεοδωρίδης, ξεφεύγοντας από το παραδοσιακό τελετουργικό έναρξης κατασκευαστικών εργασιών, ανέβηκαν ξανά στη σκηνή και υπέγραψαν από κοινού ψηφιακά τη δέσμευσή τους ότι θα στηρίξουν τον τομέα των Μεταμοσχεύσεων φέρνοντας τον εθνικό αυτό στόχο εις πέρας. Μια δέσμευση ζωής σήμερα, για ένα εθνικό κεκτημένο του αύριο.

Το στοίχημα του μέλλοντος

Το Ίδρυμα Ωνάση στέκεται αρωγός στο έργο της Πολιτείας και του ΕΟΜ και, μέσα από μια ολιστική προσέγγιση δράσεων, θα συμβάλλει στην ανοικοδόμηση του τομέα των μεταμοσχεύσεων. Η μεταμόσχευση αναδεικνύεται παγκοσμίως στην πλέον σύγχρονη θεραπευτική πρακτική του 21ου αιώνα, καθώς αποτελεί τη μόνη λύση για την τελικού σταδίου ανεπάρκεια καρδιάς, ήπατος και πνεύμονα και την αποτελεσματικότερη για τη νεφρική ανεπάρκεια.

Σε αυτό τον τομέα, δυστυχώς, η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση στην Ευρώπη και ανάμεσα στις δέκα τελευταίες χώρες του Δυτικού κόσμου. Τα επίσημα στοιχεία από τον ΕΟΜ είναι αποκαρδιωτικά. Το 2018 υπήρξαν μόλις 45 δότες οργάνων στη χώρα μας και έγιναν 172 μεταμοσχεύσεις, όταν σε ευρωπαϊκές χώρες με ανάλογο πληθυσμό, όπως το Βέλγιο και η Πορτογαλία, οι αντίστοιχοι αριθμοί ήταν 344 δότες / 1.021 μεταμοσχεύσεις και 344 δότες / 783 μεταμοσχεύσεις.

Το κατακερματισμένο και με κενά στη λειτουργία του σύστημα μεταμοσχεύσεων, η απουσία ενός στρατηγικού σχεδίου, η έλλειψη των κατάλληλων υποδομών, αλλά και η απουσία εμπιστοσύνης των πολιτών στο σύστημα υγείας επιδρούν ανασταλτικά στη δωρεά οργάνων και κρατούν τη μεταμοσχευτική δραστηριότητα στην Ελλάδα σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Επιπρόσθετα, όλες οι μεταμοσχεύσεις σε παιδιά από τη χώρα μας πραγματοποιούνται μόνο στο εξωτερικό, ενώ το ίδιο ίσχυε μέχρι σήμερα και για τις μεταμοσχεύσεις πνεύμονα.

Πρώτο μεγάλο βήμα αποτελεί το ειδικό πρόγραμμα Υποτροφιών που θέσπισε το Ίδρυμα Ωνάση, χάρη στο οποίο Έλληνες γιατροί εκπαιδεύτηκαν στη Βιέννη, ώστε το πρόγραμμα μεταμόσχευσης πνεύμονα να ξεκινήσει άμεσα στο Ωνάσειο.

Η Ελλάδα αποκτά Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για τις Μεταμοσχεύσεις

Το Ίδρυμα Ωνάση, έχοντας διασφαλίσει τη διακομματική συναίνεση, ανέθεσε στο London School of Economics (LSE) την εκπόνηση του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου για τις Μεταμοσχεύσεις, το οποίο θα παραδοθεί στην Ελληνική Πολιτεία τον Ιούνιο του 2020.

Η δημιουργία του ΩΕΜΕΚ είναι μια εκκίνηση. Ένα σημείο από το οποίο μπορεί κανείς να ξεκινήσει για να κερδίσει το χαμένο έδαφος. Έχοντας αδιαπραγμάτευτη πίστη στην ειδική τεχνογνωσία που απαιτείται, το Ίδρυμα Ωνάση έχει αναθέσει σε διεθνή ομάδα επιστημόνων του LSE να χαρτογραφήσει την κατάσταση στην Ελλάδα, υπό την επίβλεψη του καθηγητή Πολιτικής της Υγείας, κ. Ηλία Μόσιαλου: «Η Ελλάδα υστερεί σε σχέση με τις περισσότερες άλλες ευρωπαϊκές χώρες όσον αφορά τον αριθμό των μεταμοσχεύσεων συμπαγών οργάνων και, ειδικότερα, όσον αφορά τον αριθμό των νέων ασθενών που χρειάζονται νεφρική αιμοκάθαρση, όπου είμαστε δεύτεροι στην ΕΕ μετά την Κύπρο. Αυτό σημαίνει ότι το σύστημα υγείας, συγκεκριμένα για τη νεφρική ανεπάρκεια, παραλείπει να αποτρέψει την τελική φάση της νόσου στους ασθενείς που πάσχουν από αυτήν. Απαιτείται, λοιπόν, ένα Εθνικό Σχέδιο για τη βελτίωση της μεταμόσχευσης στην Ελλάδα εν γένει, για την ανοικοδόμηση του Συστήματος Μεταμοσχεύσεων», εξηγεί ο διακεκριμένος Έλληνας καθηγητής του LSE.

Τα συμπεράσματα της έρευνας, που αναμένεται να δημοσιευτούν τον Ιούνιο του 2020, θα ταυτίζονται με ένα πλαίσιο κανόνων και βέλτιστων πρακτικών με διεθνείς προδιαγραφές, το οποίο μπορεί να λειτουργήσει ως ένα εθνικό σχέδιο υγείας. Σε αυτό θα προσδιορίζονται:

• η αναγκαία στρατηγική του κράτους,
• ο ρόλος του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων και άλλων Μεταμοσχευτικών Κέντρων,
• οι υποδομές και οι ανάγκες τους,
• οι μέθοδοι εκπαίδευσης του εξειδικευμένου προσωπικού,
• οι τάσεις της κοινής γνώμης απέναντι στις μεταμοσχεύσεις και ο ρόλος των Μέσων Ενημέρωσης.

Παράλληλα, θα δίνονται κατευθύνσεις για:

• τα κριτήρια ταυτοποίησης των δυνητικών δοτών,
• τη διαδικασία εντοπισμού και συντήρησης των οργάνων,
• τις κλινικές προδιαγραφές για την αφαίρεση και μεταμόσχευση οργάνων,
• τη συμβουλευτική στήριξη των οικογενειών.

Το έργο θα επιβλέπει επιτροπή από Έλληνες και ξένους εμπειρογνώμονες, στους οποίους περιλαμβάνονται οι:

• Βασίλειος Παπαλόης (Συμπρόεδρος της Επιτροπής): Καθηγητής Χειρουργικής Μεταμοσχεύσεων στο Imperial College του Λονδίνου και Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Μεταμόσχευσης Οργάνων
• Mandeep Mehra (Συμπρόεδρος της Επιτροπής): Διακεκριμένος Καθηγητής στην έδρα William Harvey Προηγμένης Καρδιαγγειακής Ιατρικής και Καθηγητής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Harvard
• Daniel Casanova: Επικεφαλής Χειρουργικής Μεταμοσχεύσεων στο Πανεπιστήμιο της Καντάβρια
• Jacopo Romagnoli: Επικεφαλής Χειρουργικής Μεταμοσχεύσεων στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Ρώμης
• Αναστασία Κοτανίδου: Καθηγήτρια στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθύντρια της Κλινικής Εντατικής Θεραπείας στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Ευαγγελισμός»
• Αλίκη Ινιωτάκη: Πρώην Διευθύντρια του Ανοσολογικού Εργαστηρίου και του Εθνικού Κέντρου Ιστοσυμβατότητας στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γ. Γεννηματάς»
• Stephen Large: Σύμβουλος Χειρουργός στο Νοσοκομείο Papworth του Κέημπριτζ και Κλινικός Αντιπρύτανης στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Cambridge (1998-2017)

Δέσμευση για ολιστική στήριξη

Μέσα από μια ολιστική προσέγγιση που θα στηρίξει το Ίδρυμα Ωνάση, πέρα από το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για τις μεταμοσχεύσεις που εκπονείται για πρώτη φορά στη χώρα μας, θα ακολουθήσουν διάφορες δράσεις του Ιδρύματος για την ανοικοδόμηση του τομέα των Μεταμοσχεύσεων και της Δωρεάς Οργάνων στην Ελλάδα:

• Μετεκπαιδεύεται και εξειδικεύεται το ήδη έμπειρο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό μέσα από ένα 5ετές πρόγραμμα Υποτροφιών.
• Ενισχύονται οι υπάρχουσες μεταμοσχευτικές μονάδες, αλλά και τα γενικά νοσοκομεία. Προκειμένου να συμβάλει στην προσπάθεια αυτή, το Ίδρυμα Ωνάση καλύπτει το κόστος πρόσληψης 7 συντονιστών σε 7 νοσοκομεία της χώρας, για έναν χρόνο, μέχρι να εκπονηθεί το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για τις Μεταμοσχεύσεις και να αντιμετωπιστούν συνολικά πια οι ανάγκες του συστήματος Υγείας από την Πολιτεία,
• Αναπτύσσεται η ιατρική έρευνα. Το Ίδρυμα αποφάσισε να χρηματοδοτήσει τη διεξαγωγή κοινών ερευνητικών πρωτοκόλλων, τα οποία θα πραγματοποιηθούν με τη συνεργασία του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου (ΩΚΚ) και του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (Ι.Ι.Β.Ε.Α.Α.). Τα πρωτόκολλα αφορούν την Καρδιοχειρουργική, την Καρδιολογία, την Ανοσολογία, τις Μεταμοσχεύσεις Καρδιάς, τις Συνθήκες Υποβοηθούμενης Κυκλοφορίας, καθώς και κάθε άλλο πεδίο κοινού ενδιαφέροντος, όπως η Εξατομικευμένη Ιατρική ή οι Μελέτες Βιοϊσοδυναμίας,
• Ενημερώνεται η κοινωνία για την αξία και τη σπουδαιότητα της δωρεάς οργάνων, ώστε το ΩΕΜΕΚ να οικοδομηθεί πάνω σε γερά θεμέλια μέσα από καμπάνιες ενημέρωσης, σεμινάρια και εκπαιδευτικά προγράμματα.

Τελικός στόχος της μεγάλης «οικογένειας» του Ιδρύματος Ωνάση είναι να περάσει στο παρελθόν το γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση ως προς τις μεταμοσχεύσεις ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες.

Για το Ίδρυμα Ωνάση, η δωρεά οργάνων είναι ζήτημα παιδείας και η υγεία για όλους είναι ζήτημα δημοκρατίας. Είναι ζήτημα πολιτισμού.