Για τις πρώτες 4 λοιπόν κατηγορίες, οι πολίτες θα έχουν περίπου 6 έτη στη διάθεσή τους για να τακτοποιήσουν τα κτίσματά τους. Στο διάστημα αυτό, οι… ποινές θα αυξάνονται κλιμακωτά, ανάλογα με την περίοδο που θα προχωρήσει η διαδικασία τακτοποίησης. Σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος, οι πολίτες θα έχουν αύξηση του προστίμου κατά 20% την πρώτη χρονιά και για κάθε επόμενη θα επιβαρύνονται με επιπλέον 5%. Πρακτικά, αυτό σημαίνει πως μια ιδιοκτησία εκτός σχεδίου 100 τ.μ., η οποία κατασκευάστηκε για παράδειγμα μεταξύ 2004 – 2011, είναι κύρια κατοικία, δεν έχει οικοδομική άδεια και με τιμή ζώνης 1.500, μέχρι τις 30 Ιουνίου ο… πέλεκυς για τον ιδιοκτήτη της διαμορφώνεται στα 17.550 ευρώ. Ωστόσο, αν το αναβάλει λόγω της νέας ρύθμισης, θα κληθεί να βάλει το χέρι βαθιά στην τσέπη καταβάλλοντας έως και 28.275 ευρώ.
Η ρύθμιση του ΥΠΕΝ έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά νομοθετήσεων οι οποίες επιχείρησαν να βάλουν τέλος στην άναρχη δόμηση. Με δεδομένο, όμως, πως η χώρα μετρά περίπου 1,5 εκατ. αυθαίρετα, ενώ υπολογίζεται πως υπάρχουν 2,5 εκατ. κτίσματα που αγνοούν ακόμα και οι ιδιοκτήτες τους τις μικροαυθαιρεσίες που έχουν, το πρόβλημα γιγαντώνεται.
Πάντως, το υπουργείο, με την τροπολογία που κατέθεσε την περασμένη Πέμπτη, φαίνεται πως θα ρίξει αυλαία στο αλαλούμ που επικρατεί εδώ και δεκαετίες. Ειδικότερα, δίνεται μια 7μηνη παράταση για όσους έχουν αυθαίρετα κατηγορίας 1 – 4 για να τακτοποιηθούν με τις υπάρχουσες ευνοϊκές διατάξεις του 4495/17 και μια τελευταία ευκαιρία για εκείνους που ανήκουν στην 5η κατηγορία για να μπουν στη ρύθμιση έως τις 30/6/2020. Συγκεκριμένα, οι πολύ σοβαρές αυθαιρεσίες αφορούν σε υπέρβαση τουλάχιστον κατά 40% στην κάλυψη και τη δόμηση ή καθ’ ύψος πάνω από 20%. Για αυτούς, μάλιστα, η ημερομηνία είναι καταληκτική και η περίοδος χάριτος λήγει σύντομα – ενώ μεταγενέστερα θα αναλάβουν οι ελεγκτές δόμησης και οι… μπουλντόζες.
Σε δεύτερο χρόνο μπαίνει σε εφαρμογή η Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου, με την οποία οι αυθαιρετούχοι θα μπορούν έναντι κλιμακωτών προστίμων να εισέρχονται σε ρύθμιση. Το ΥΠΕΝ διατηρεί την «κόκκινη» γραμμή της 28ης Ιουλίου 2011, πράγμα που σημαίνει ότι όσα κτίρια ανεγέρθηκαν κατόπιν της συγκεκριμένης ημερομηνίας δεν νομιμοποιούνται και προβλέπεται η κατεδάφισή τους.