Εχοντας ξεπεράσει κάθε ανθρώπινο όριο διασώσεων και κυρίως παραμονής μεταναστών, τα πέντε νησιά του Αιγαίου βρίσκονται στη δυσμενέστερη θέση από την περίοδο που ξεκίνησαν κατά χιλιάδες να φτάνουν στα ελληνικά νησιά πρόσφυγες και μετανάστες. Αυτή τη στιγμή στα πέντε Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης ζουν περίπου 38.000 μετανάστες -μόνο 5.000 ήρθαν τις πρώτες 20 μέρες του Νοέμβρη-, για αυτό και η κυβέρνηση στις χθεσινές της εξαγγελίες έβαλε ως αιχμή του δόρατος την ανακούφιση των πέντε νησιών. Καταληκτική ημερομηνία της εφαρμογής του πλέγματος όλων των μέτρων ο Ιούλιος του 2020.

Κλειστά κέντρα

Η βασικότερη αλλαγή με συνέπειες σε πολλαπλά επίπεδα είναι η κατασκευή νέων κλειστών δομών στα νησιά, οι οποίες θα αντικαταστήσουν τα ανοιχτά Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης. Συγκεκριμένα σε Λέσβο, Χίο και Σάμο κλείνουν οι υπάρχουσες δομές και δημιουργούνται νέες, ενώ σε Λέρο και Κω τα υπάρχοντα ΚΥΤ θα αναδιαμορφωθούν ώστε να γίνουν «κλειστά». Το μήνυμα που θέλει να στείλει η κυβέρνηση στα δουλεμπορικά κυκλώματα είναι ότι το καθεστώς στην Ελλάδα αλλάζει και πλέον αυστηροποιούνται όλες οι διαδικασίες. Στα κλειστά κέντρα θα οδηγούνται όλοι οι μετανάστες που θα φτάνουν στα νησιά, δεν θα έχουν δικαίωμα να εξέρχονται από αυτά, ενώ τα μέτρα ασφάλειας και φύλαξης θα είναι ενισχυμένα. Εκεί θα ταυτοποιούνται και όσοι θέλουν να κάνουν αίτηση χορήγησης διεθνούς προστασίας, θα χωρίζονται ανά ομάδες (ανήλικοι, μητέρες με παιδιά, ενήλικοι άντρες) και θα εξετάζονται τα αιτήματα με βάση τις νέες προτεραιότητες που έθεσε ο νέος νόμος. Με γρήγορες διαδικασίες θα εξετάζονται οι αιτήσεις όσων στα έγγραφά τους φαίνεται πως δεν δικαιολογείται η χορήγηση ασύλου. Ετσι, ο αριθμός των επιστροφών, απελάσεων και επανεισδοχών θα αυξηθεί και οι διαδικασίες θα ξεκινούν άμεσα από εκεί. Σε αυτό θα ενισχύσουν και τα ταχεία κλιμάκια εξέτασης ασύλου, για τα οποία ήδη έχουν ξεκινήσει προσλήψεις, όπως και οι συνοροφύλακες.

Ο αριθμός αιτούντων άσυλο που μπορούν τα κέντρα να φιλοξενήσουν είναι 18.000, ενώ μπορεί να φτάσουν και τις 27.000 στο μέγιστο των δυνατοτήτων τους. Αν οι ροές δεν ελεγχθούν -όπως ελπίζουν από την εφαρμογή της δέσμης μέτρων για τα σύνορα- τότε είναι πιθανό να κατασκευαστούν και κλειστά κέντρα στην ενδοχώρα, με πιθανότερες περιοχές την Κρήτη και την Πελοπόννησο. «Ψηφίσαμε ήδη το νόμο για την επίσπευση και την αυστηροποίηση των διαδικασιών εξέτασης των αιτήσεων ασύλου και προχωρούμε στη χωροθέτηση κλειστών προαναχωρησιακών κέντρων. Κι αυτό όχι μόνο γιατί δεν μπορεί να κυκλοφορούν ανεξέλεγκτα στη χώρα, αλλά και διότι πρέπει να σταλεί ένα ξεκάθαρο μήνυμα σε όσους σχεδιάζουν ή σκέφτονται να μπουν παράνομα στη χώρα, την ώρα που ξέρουν πως δεν δικαιούνται άσυλο. Να καταλάβουν -όπως τόνισε κατ’ επανάληψη ο πρωθυπουργός- πως αν δώσουν τα λεφτά τους σε έναν διακινητή για τους φέρει στην Ελλάδα, στο τέλος θα τα χάσουν», είπε χαρακτηριστικά ο υφυπουργός Αμυνας, Αλκιβιάδης Στεφανής.

Ελεγχόμενα

Ο σχεδιασμός δεν σταματά όμως εκεί, καθώς σύμφωνα με πληροφορίες η κυβέρνηση έχει ήδη συζητήσει με τους περιφερειάρχες και για την κατασκευή «ελεγχόμενων κέντρων» και σε άλλες περιοχές της ενδοχώρας, με ξεκάθαρη όμως τη δέσμευση ότι δεν θα γίνουν στα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου, στα Δωδεκάνησα και τα νησιά του Ιονίου. Στις νέες αυτές δομές δεν θα γίνονται διαδικασίες ταυτοποίησης και ελέγχου, καθώς αυτή τη λειτουργία έχουν κατ’ αποκλειστικότητα τα κλειστά κέντρα. Ωστόσο, θα υπάρχει σαφές πλαίσιο λειτουργίας, η είσοδος και έξοδος των διαμενόντων θα είναι οριοθετημένη, ενώ τυχόν παραβάσεις του κανονισμού λειτουργίας θα έχουν ως αποτέλεσμα οι διαμένοντες να οδηγούνται σε κλειστά κέντρα στα νησιά προς απέλαση.

Φύλαξη συνόρων

Ο δεύτερος κορμός των μέτρων αφορά τη φύλαξη των συνόρων. Στόχος της κυβέρνησης είναι η καλύτερη επικοινωνία με τις Αρχές της Τουρκίας, καθώς τα στοιχεία δείχνουν ότι, όταν αυτό γίνεται, περισσότερες βάρκες εμποδίζονται να φύγουν από τα τουρκικά παράλια. Αυτή τη στιγμή υπάρχει δυσχέρεια ακόμα και στα παρατηρητήρια που διαχειρίζεται ο Ελληνικός Στρατός στα νησιά να επικοινωνήσουν με το Ελληνικό Λιμενικό Σώμα για το αν ξεκινά βάρκα και σε ποιο στίγμα, ώστε να επικοινωνήσουν με τους Τούρκους συναδέλφους τους. Τα 15 εκατ. ευρώ που διατέθηκαν στα σώματα ασφάλειας στις 8 Νοεμβρίου, σε συνδυασμό με τα 10 σκάφη στο Λιμενικό Σώμα που θα χορηγήσει η Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών, ελπίζουν ότι θα φέρουν άμεσα αποτελέσματα.

Ασυνόδευτα παιδιά

Πρώτη φορά εξαγγέλθηκαν από τον πρωθυπουργό στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης, χθες ανακοινώθηκαν και πιο εξειδικευμένα μέτρα για την προστασία των ασυνόδευτων προσφυγόπουλων, που ο αριθμός του κοντεύει να φτάσει τις 5.000, εκ των οποίων μόλις 2 στα 4 παιδιά ζουν σε κατάλληλες δομές. Πλέον καθορίζεται Εθνικός Συντονιστής μέσω της Προεδρίας της Κυβέρνησης, σε συνεργασία με το υπουργείο Εργασίας και το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη που θα διαχειριστεί αποκλειστικά το ζήτημα, ενώ σύντομα θα υπάρξουν και νέες ανακοινώσεις από τον πρωθυπουργό.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου