«Το πιο φιλόδοξο σχέδιο που έχω για το κέντρο της Αθήνας είναι μία ανάπλαση όλου του χώρου γύρω από το Αρχαιολογικό Μουσείο με επέκταση και υπογειοποίησή του και πλήρη αναβάθμιση του χώρου του Πολυτεχνείου», δήλωνε πριν από τις εκλογές ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Σήμερα, λίγες ημέρες αργότερα, το σχέδιο περνάει σε τροχιά υλοποίησης. «Εχουμε εντολή από τον πρωθυπουργό να συμβάλουμε στην αναγέννηση του κέντρου της Αθήνας, με την αναγέννηση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου», είπε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, παραλαμβάνοντας το υπουργείο της. Στο πλαίσιο αυτό, εντός των επόμενων ημερών αναμένεται, σύμφωνα με πληροφορίες, να πραγματοποιηθεί η πρώτη μεγάλη σύσκεψη όλων των φορέων που εμπλέκονται στο σχέδιο της φιλόδοξης αστικής ανάπλασης του κέντρου της πρωτεύουσας. Εκτός από το υπουργείο Πολιτισμού και τις τεχνικές του υπηρεσίες, στη σύσκεψη θα κληθούν να συμμετάσχουν το υπουργείο Περιβάλλοντος, η Περιφέρεια Αττικής, ο Δήμος Αθηναίων, το Πολυτεχνείο και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Η «μαγιά» για τη συζήτηση υπάρχει.

Πρόκειται για τις προμελέτες που έχουν εγκριθεί από την άνοιξη του 2008 στο Συμβούλιο Μουσείων του ΥΠΠΟΑ και αφορούν στο κτιριολογικό πρόγραμμα της υπόγειας επέκτασης του μουσείου κάτω από τον κήπο του, προς την οδό Πατησίων. Σε αυτό το σχέδιο η επέκταση εκτείνεται κάτω από όλο τον αύλειο χώρο σε έκταση 13.000 τ.μ. που προστίθενται στο υπάρχον κτίριο των 16.230 τ.μ.

Στόχος της επέκτασης, όπως είχε τονιστεί τότε στο Συμβούλιο, δεν ήταν να εμπλουτιστεί η έκθεση με νέα αντικείμενα από τις βαρυφορτωμένες αποθήκες του μουσείου, αλλά να «αναπνεύσουν» οι συλλογές του και να δημιουργηθούν σύγχρονες προδιαγραφές τόσο για τις αρχαιότητες όσο και για τους επισκέπτες. Σε εκείνη τη συνεδρίαση η ιδέα να συνενωθεί το μουσείο με το πρώην ξενοδοχείο «Ακροπόλ», επί της Πατησίων, είχε απορριφθεί ως δαπανηρή. Σήμερα η «ματιά» στο θέμα έχει αλλάξει, όπως και οι συνθήκες.

Η ανακαίνιση στο «Ακροπόλ» ολοκληρώθηκε και η συνένωσή του με το μουσείο μοιάζει περισσότερο ελκυστική από ποτέ. Στα στοιχεία που συνηγορούν υπέρ της υπόγειας ένωσης των δύο κτιρίων περιλαμβάνονται το πωλητήριο, όπως και το εστιατόριο του «Ακροπόλ» που θα μπορούσαν, όπως συζητείται, να εξυπηρετούν και ανάγκες του μουσείου χωρίς να ανατρέπεται ο αρχικός σχεδιασμός ως προς τη χρήση του πρώην ξενοδοχείου, που είναι να φιλοξενήσει τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία.

Στο τραπέζι θα πέσουν και άλλες σκέψεις. Μία από αυτές θα αφορά στην υπογειοποίηση του μουσείου και κάτω από την οδό Τοσίτσα προς το Πολυτεχνείο, ώστε να δημιουργηθεί μια τριλογία εμβληματικών κτιρίων τα οποία θα επικοινωνούν και υπογείως μεταξύ τους. Ούτως ή άλλως, το ΕΜΠ θα κληθεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αναγέννηση της περιοχής. «Μαζί με το μουσείο μπορούν να αναπτύξουν εξαιρετικά μεγάλες και σημαντικές συνέργειες, σε επίπεδο εκθέσεων μόνιμων και περιοδικών, εκδηλώσεων κ.λπ.», επισημαίνουν στελέχη που εργάζονται για την ανάπλαση του κέντρου της Αθήνας. Οι ίδιοι άνθρωποι σημειώνουν πως «αποτελεί πολιτική βούληση η Αρχιτεκτονική Σχολή να παραμείνει στο Πολυτεχνείο, στο πρότυπο άλλων πρωτευουσών, όπου αντίστοιχες σχολές βρίσκονται στο κέντρο των πόλεων».

Η ανάπλαση του κέντρου της πρωτεύουσας αποτελεί σύνθετο έργο για το οποίο θα απαιτηθούν συνέργειες με πολλούς φορείς και, κυρίως, με το υπουργείο Περιβάλλοντος, αφού οι παρεμβάσεις αφορούν στο αστικό τοπίο. Δεν αποκλείεται να απαιτηθούν πολεοδομικές και νομοθετικές ρυθμίσεις, ενώ προϋπόθεση για να «τρέξει» το σχέδιο είναι να εκπονηθούν μελέτες και να εξασφαλιστούν οι πόροι για τη χρηματοδότησή τους. Στο πεδίο αυτό πρωταγωνιστικός θα είναι ο ρόλος του υπουργείου Πολιτισμού, που θα κληθεί να διερευνήσει και τους τρόπους χρηματοδότησης των μελετών. Καθοριστικός, σε ένα τόσο εμβληματικό έργο που ταυτίζεται με την αναγέννηση της Αθήνας, αναμένεται να είναι και ο ρόλος των χορηγών.

ΑΡΧΑΙΟ ΚΛΕΟΣ σε περιβάλλον υποβάθμισης

Αν περπατήσει κανείς στη γειτονιά του μουσείου, καταλαβαίνει γιατί είναι απαραίτητες η ανάπλαση και η εξυγίανση της περιοχής. Στην Τοσίτσα ό,τι απέμεινε από τα σπασμένα, με βαριοπούλες, γλυπτά απομακρύνθηκε άρον άρον από τον χώρο, ενώ οι «μολότοφ» αποτελούν σταθερή «ατραξιόν» τα τελευταία χρόνια στην περιοχή των Εξαρχείων. Η κρίση έκλεισε θέατρα και επιχειρήσεις και ό,τι επιβιώνει γίνεται με πολύ κόπο και θυσίες. Αντίθετα, άνθηση γνωρίζει το παρεμπόριο, που δημιούργησε τη δική του «πιάτσα» κάτω από τη μύτη των Αρχών και στη σκιά της «ναυαρχίδας» των μουσείων μας. Για να μην αναφερθούμε σε ζητήματα που αφορούν στην καθαριότητα του δημόσιου χώρου, όπου οι εικόνες κάθε άλλο παρά κολακευτικές είναι για την πόλη και την ιστορία της. Σε αυτό το βεβαρυμένο αστικό περιβάλλον ξεπροβάλλει σαν φάρος το πρώτο μουσείο της χώρας. Αφηγείται τη συναρπαστική ιστορία του ελλαδικού χώρου, από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι την ύστερη αρχαιότητα, με «οδηγό» 11.000 μοναδικά στον κόσμο αριστουργήματα. Αμύθητοι είναι και οι θησαυροί που κρύβουν οι αποθήκες του – περί τις 200.000 αρχαιότητες.

Την περίοδο 2000-2004 το μουσείο ανακαινίστηκε εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας. Παρά τις μεγάλες προσπάθειες που καταβλήθηκαν για να «συμμαζευτεί», τα εκθέματα εξακολουθούν να ασφυκτιούν και οι επισκέπτες κάθε άλλο παρά αισθάνονται πως βρίσκονται σε ένα μουσείο της εποχής μας. Το νεοκλασικό κτίριο δεν προσφέρεται, άλλωστε, για δραστικές αλλαγές.

Παρά τις δυσκολίες, το brand name παραμένει πολύ ισχυρό και προσελκύει επισκέπτες από όλο τον κόσμο. Χάρη στην εκθεσιακή του δραστηριότητα -που κορυφώθηκε πρόσφατα με αφορμή τη συμπλήρωση 150 χρόνων από την ίδρυσή του- το μουσείο είδε την επισκεψιμότητά του να εκτινάσσεται με 586.855 επισκέπτες το 2018 έναντι 307.000 το 2008. Ενδεικτικό της διεθνούς ακτινοβολίας του είναι και το γεγονός ότι την τελευταία πενταετία εξυπηρέτησε 388 διεθνή ερευνητικά προγράμματα και συμμετείχε με 1.250 έργα σε 47 περιοδικές εκθέσεις στην Ευρώπη, στη Βόρειο Αμερική και την Ασία…

Η αναγέννηση του μουσείου και της περιοχής γύρω από αυτό είναι βέβαιο ότι θα δημιουργήσει ιδανικές συνθήκες για την περιβαλλοντική και την οικονομική ανάσταση του ευρύτερου κέντρου της Αθήνας. Κι αυτό είναι κάτι που θα μας εξυψώσει όλους.

Από την έντυπη έκδοση