Εάν αυτό συμβεί, θα αλλάξει εκ βάθρων η απονομή της ποινικής δικαιοσύνης για τα επόμενα χρόνια, ενώ αλλάζει και η ποινική αντιμετώπιση των κατηγορουμένων σε όλες τις εκκρεμείς δίκες, αφού οι κώδικες θα αναθεωρηθούν για πρώτη φορά εδώ και εβδομήντα χρόνια.

Στα νομοσχέδια των νέων κωδίκων πάντως, παρέμεινε ίδιος ο «πυρήνας» της λογικής του νέου συστήματος, αφού προβλέπονται μικρότερες ποινές σε μία σειρά από εγκλήματα, ενώ πολλά αδικήματα μετατρέπονται από κακουργήματα σε πλημμελήματα, στα οποία πάντως δυσκολεύει η χορήγηση αναστολής. (Με άλλα λόγια, εισάγεται ένα σύστημα στο οποίο τα δικαστήρια θα επιβάλλουν μικρότερες ποινές, οι οποίες ωστόσο θα πρέπει να εκτίονται στη φυλακή). Ενα από αυτά τα πλημμελήματα είναι η έκρηξη, όταν στρέφεται κατά αντικειμένων και όχι κατά ανθρώπων (σε αυτήν την περίπτωση παραμένει κακούργημα). Αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα των αλλαγών στη Δικαιοσύνη, η οποία μετασχηματίζεται ριζικά εφόσον ψηφιστούν οι αλλαγές. Στα σχέδια νόμου εντάχθηκε και η πλειονότητα των παρατηρήσεων που ετέθησαν από τους αρμόδιους φορείς, κατά τη δημόσια διαβούλευσης των τελευταίων δύο μηνών, στην οποία τέθηκε σειρά… προβληματισμών επί συζητήσιμων διατάξεων.

Μπορεί οι αλλαγές αυτές να έρχονται στο… πάρα πέντε της λήξης της θητείας της παρούσας κυβέρνησης, ωστόσο δεν αναμένεται να ξεσηκώσουν αντιδράσεις από το νομικό κόσμο ή την αντιπολίτευση (πέραν ίσως από επιμέρους θέματα που ρυθμίζει, όπως συγκεκριμένα εγκλήματα) όπως συνέβη στο θέμα της επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης. Και αυτό γιατί είναι πάνδημο το αίτημα όλων των εμπλεκομένων στο χώρο της Δικαιοσύνης για εκσυγχρονισμό του ποινικού μας συστήματος, αφού υπάρχει σειρά ζητημάτων που… ταλανίζουν για δεκαετίες τις δικαστικές αίθουσες.

Ενα από αυτά είναι ο νόμος περί καταχραστών του Δημοσίου, που σε κάποιες περιπτώσεις προβλέπει δυσθεώρητες ποινές (βλέπε υπόθεση καθαρίστριας στον Βόλο), ο οποίος σε λίγες μέρες θα αποτελεί οριστικά παρελθόν από το ποινικό σύστημα για πρώτη φορά από το 1950, κάτι που θα σημάνει και την κατάργηση της ισόβιας κάθειρξης.

Είναι επίσης γεγονός πως από την ανακοίνωση των νομοσχεδίων πριν τη διενέργεια της δημόσιας διαβούλευσης έχει προκύψει «εμπλοκή» στη Δικαιοσύνη σε μία σειρά από εκκρεμείς υποθέσεις, αφού ο νόμος ορίζει πως σε περίπτωση αλλαγής των διατάξεων πρέπει να εφαρμοστεί αυτή που είναι πιο ευνοϊκή. Αυτό έχει οδηγήσει στο να «κατέβουν τα μολύβια» σε πολλές δίκες και ανακρίσεις, αφού οι δικαστικοί λειτουργοί αναμένουν την οριστική ψήφιση των νέων διατάξεων, ώστε να γνωρίζουν πώς ακριβώς θα διαμορφωθεί το νέο πλαίσιο. Ευνόητο είναι πως δεν είναι δυνατόν να ολοκληρωθούν με «fast track» διαδικασίες οι εκκρεμότητες αυτές, αφού κάτι τέτοιο θα αποτελούσε μεγάλο δικαιικό σφάλμα, από τη στιγμή που έχει ανακοινωθεί πως επίκειται σε λίγες ημέρες η ψήφιση των νέων κωδίκων.

Στις αλλαγές που υιοθετήθηκαν από τη δημόσια διαβούλευση περιλαμβάνεται ειδική διάταξη αυστηρής τιμωρίας των ρατσιστικών εγκλημάτων.

Σε σχέση με το αρχικό νομοσχέδιο άλλαξαν και οι διατάξεις για την αναστολή εκτέλεσης της ποινής, την κατ’ οίκον έκτιση της ποινής, την παροχή κοινωφελούς εργασίας, την υφ’ όρον απόλυση και τη μεταχείριση των ανηλίκων.

«Βελτιώσεις», όπως τις αποκαλεί η κυβέρνηση, έγιναν και στις διατάξεις για την εγκληματική οργάνωση, όπου ο διευθύνων θα τιμωρείται με 5 – 15 έτη (η αρχική ρύθμιση ως δέκα έτη είχε προκαλέσει αντιδράσεις πως ευνοεί τον Ν. Μιχαλολιάκο, που αντιμετωπίζει τη σχετική κατηγορία στη δίκη της Χρυσής Αυγής), αλλά και στη διάταξη για τη δωροδοκία πολιτικών προσώπων, όπου εντάχθηκε η διεθνής σύμβαση που είχε υπογράψει η χώρα.

Αλλαγή σημειώθηκε και στη διάταξη για το βιασμό, η οποία αυστηροποιείται για να περιλάβει και τον ψυχολογικό εξαναγκασμό, μετά το πλήθος αντιδράσεων, μεταξύ άλλων από οργανώσεις υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Αυτεπάγγελτα (χωρίς μήνυση του παθόντος δηλαδή) θα συνεχίσει να διώκεται η κλοπή και η φθορά ξένης ιδιοκτησίας μετά τις αντιδράσεις που προέκυψαν, όπως και στην κακουργηματική απιστία στον ιδιωτικό τομέα.

Λήφθηκε πρόνοια ώστε να μην επηρεάζονται οι αστικές απαιτήσεις του παθόντος σε περίπτωση παραγραφής του αδικήματος λόγω μετατροπής του από κακούργημα σε πλημμέλημα.

Τα πλημμελήματα πλέον θα διακρίνονται σε ελαφρά και βαριά, με τα πρώτα να δικάζονται πλέον αποκλειστικά από το Μονομελές Πλημμελειοδικείο, ενώ τα «βαριά» πλημμελήματα ήταν μέχρι σήμερα, στη συντριπτική τους πλειονότητα, κακουργήματα. Παράλληλα, περισσότερες αρμοδιότητες θα έχει το Μονομελές Εφετείο, στο οποίο μεταφέρονται όλες οι υποθέσεις συγχώνευσης ποινών και καθορισμού συνολικής ποινής.

Αλλαγές προβλέπονται στο θεσμό της ποινικής διαπραγμάτευσης, που για πρώτη φορά θα εισαχθεί στο δικαστικό μας σύστημα και θα προβλέπει ένα πιο «αμερικανικό» σύστημα «συναλλαγής» του κατηγορούμενου με τις Αρχές, πριν η υπόθεση φτάσει στο ακροατήριο. Στο σχέδιο που κατατέθηκε χθες απαγορεύεται η υπαγωγή στη διαπραγμάτευση εγκλημάτων αυξημένης ηθικοκοινωνικής απαξίας, ενώ παρέχεται στον εισαγγελέα η ευχέρεια να θεωρήσει υπόθεση ως ακατάλληλη προς διαπραγμάτευση ανάλογα με την προσωπικότητα του δράστη.

Τέλος, θεσπίστηκε το δικαίωμα του κατηγορουμένου να ζητεί χρόνο προετοιμασίας για την αντίκρουση της κατηγορίας, «αν από την αποδεικτική διαδικασία προκύψουν νέες περιστάσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να συνδεθούν με επιτρεπτή μεταβολή της», αλλά και ο ειδικός τρόπος έναρξης της προθεσμίας αναίρεσης ύστερα από ειδοποίηση με e-mail.

Ερχονται ρουσφέτια;

Μετά την ανακοίνωση κατάθεσης του νομοσχεδίου στη Βουλή, θα συνέλθει η Διάσκεψη των Προέδρων προκειμένου να υπάρξει η απόφαση για την ημέρα εισαγωγή τους στην Ολομέλεια για συζήτηση και ψήφιση. Μια συνεδρίαση, όπου το κρίσιμο είναι να ανακοινωθεί εάν τελικά η κυβέρνηση θα προχωρήσει στη νομοθετική επεξεργασία και του νομοσχεδίου που έχει καταθέσει το υπουργείο Περιβάλλοντος για τους Δασικές Χάρτες.

Σύμφωνα με πληροφορίες υπάρχει έντονος προβληματισμός μεταξύ υπουργών και στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ για το εάν θα πρέπει να κινηθούν οι διαδικασίες για αυτό το νομοσχέδιο, αφού εκτιμάται ότι θα υπάρξει έντονη αντίδραση των κομμάτων της αντιπολίτευσης για ρουσφετολογικές προσλήψεις, τακτοποιήσεις ημετέρων και συμφερόντων. Από την άλλη, υπάρχουν και οι υπουργοί που επιμένουν να κλείσουν ανοικτά θέματα για τα οποία έχουν δεσμευθεί.

Από την έντυπη έκδοση